Për Xhulian dhe fëmijët e '97-ës
Shënime për librin "Një engjëll pa krahë"
i shkrimtares Xhulia Xhekaj
E lexova me vëmendje librin e Xhulia Xhekës "Një engjëll pa krahë". Dhe më vuri në mendime. Jo aq për stilin e të shkruarit, as për intrigën dhe subjektin, por për një faktor në pamje të parë ekstraletrar. Më saktë, për paragjykimin që krijohet shpesh nga lexuesi kur kërkon të spegojë krijimin me jetën e krijuesit. Për më tepër, kur autore e librit nuk është veçse një fëmijë 12 vjeç. Pyetja që më lindi qysh në fillim ishte: ç'lidhje ka autorja me ngjarje të tilla si vrasësit serialë, armët, kufomat, pengmarrja dhe izolimi i detyruar i njerëzve, gjyqet, policia etj., si ato që përshkruhen në novelën "e rëndë" të titulluar "Një engjëll pa krahë".
Në qendër të librit është po një fëmijë, me moshën e krijueses, që zbulon shumë herët intrigën e jetës. Erika (kështu quhet personazhi kryesor i novelës), një vajzë jetime, adoptohet nga vrasësja e prindërve të saj. Pse? Për të fshehur gjurmet e krimit, për një krim plus apo për të patur një kujtim nga dashuria e refuzuar dhe shndërruar në urrejtje?
Gjithë novela shtjellon hap pas hapi pikërisht këtë zbulim të frikshëm. Natyrisht, një subjekt i tillë do të kërkonte përgjigje për pyetje të shumta (si, pse, kur) të karakterit investigativ, psikologjik etj., që shoqërojnë letërsine e traditës "horror". Por Xhulia Xhekaj ka arritur, qoftë edhe intuitivisht, që të kapërcejë skemat rutinë të kësaj letërsie. Ajo mban ndezur dhe loz me interesin e lexuesit për aksion dhe intrigë, por nuk kufizohet këtu. Intriga, vrasjet e shumta, armët, ankthi nuk janë veçse mjete të minilaboratorit krijues të letrares për të zbardhur pasionet dhe instiktet bazë të njeriut.
Zonja Lauren, "Kuçedra", femra vrasëse, ka një pasion të tërbuar jo thjesht nga xhelozia dhe mungesa e një ndjenje të refuzuar, por nga egoja e saj për zotërim dhe sundim. Ajo nuk vret thjesht për dashuri, xhelozi dhe refuzim, por nga etja për sundimin dhe përvetësimin e tjetrit, për shkak të iluzionit se ajo dashuri e pretenduar dhe e dëshiruar, ai "tjetri", i takonte vetëm asaj. Për më keq, sipas filozofisë së këtij tipi: në qoftë se nuk është e imja, nuk mund të jetë e askujt!
Dhe në rast se ndodh e kundërta, atëherë situata mund të rezultojë në krim, në vrasje, në rebelim, në luftë. Lauren vret babain dhe nënën e Erikës, por shkon edhe më tej, kërkon të sundojë edhe frytin e dashurisë së tyre, vetë Erikën e vogël.
Kjo është novela "Një engjëll pa krahë", libri i parë i botuar i shkrimtares-fëmijë Xhulia Xhekaj, aktualisht nxënëse në klasën e gjashtë të shkollës "Konferenca e Pezës", Tiranë.
Novela e Xhulias mund të jetë një pikë reference për gjithë brezin e saj, jo thjesht për ambiciet e këtij brezi, në pamje të parë "i çoroditur dhe i vetëmjaftueshëm brenda llojit", por për vetë shoqërinë shqiptare të fillimit të shekullit të njëzetë e një dhe performancën e saj disi të kriminalizuar. Shumëkujt që do të lexojë novelën "Një engjëll pa krahë", do t'i duket, për shembull, se kushtimi i autores në faqen e parë të librit ("Babait Aranit, ia kushtoj krijimin tim të parë...") është thjesht respekt ndaj një tradite. Jo. Ky detaj i vogël personal i autores nuk është as një lloj distancimi nga fabula e novelës, për të dëshmuar personalisht të kundërtën e fatit të personazhes kryesore. Autorja e konsideron fatin e të tjerëve pjesë të fatit të saj. Prej këtu lind dhimbja, reagimi dhe arti.
Xhulia Xhekaj kërkon të nënvizojë edhe formalisht përgjegjësinë e të tjerëve, shoqërisë, shtetit ndaj individit të kërcënuar, rrezikuar nga dhuna dhe deviacioni social. Shkurt, Xhulia Xhekaj është një shkrimtare fëmijë që ka përjetuar në mituri rrezikun e dhunës dhe armëve. Ajo ka lindur më 5 gusht 1994 në Vlorë dhe është njëra prej fëmijëve tanë të vitit-kaos 1997!
Novela "Një engjall pa krahë" është një metaforë emocionale dhe artistike ndaj këtij viti të mbrapshtë.
Naim Zoto
25 maj 2006
Thursday, March 20, 2008
"Pendimi" pasqyrë e një realiteti të hidhur
Shënime për librin "Pendimi"
të autores Liri Hidërshaj
Pasi lexova në dorëshkrim novelën "Pendimi" të prozatores Liri Hidërshaj, m’u forcua bindja se autorë të ndryshëm po sjellin gjithmonë e më shumë në vëmendjen e lexuesit, vepra që përmbajnë në vetvete pjesë të një realiteti të hidhur, të realitetit të sotëm shqiptar, të këtij trazicioni të zgjatur që për fatin tonë të keq duket pa mbarim.
Të them të drejtën, gjatë leximit u ndjeva i befasuar nga densiteti i ngjarjeve dhe situatave që gërshetoheshin e mbivendoseshin me njëra-tjetrën duke e tensionuar së tepërmi rrjedhën artistike të rrëfimit aq sa m’u kthjellua mendimi se materiali jetësor mbi të cilin ndërtohet çdo novelë, herë-herë i kalon përmasat e një drame. Dhe arrita në përfundimin se çdo vepër përmbledh në vetvete anët më tragjike të realitetit të sotëm. Është një pasqyrë e gjallë artistike e një tragjedie, jehona e së cilës ndihet gjithandej në realitetin shqiptar, por që vetë ajo i shpëton syrit tonë të lodhur prej tmerreve që kemi përjetuar në këto vite të vështira.
Gjatë leximit ndien se diku të drithëron shpirtin zëri i një nënë që lutet për fëmijët e humbur, diku ngrihet grahma e vdekjes përzier me agoninë e një vajze që vuan e jep shpirt larg vendlindjes e larg tërë njerëzve të saj të dashur e diku të mek qenien ajo klithma e tërë të vetmuarve të humbur në humbellat më të frikshme e të padukshme të kësaj bote. Ndihet sesi këlthet gjithë dhimbje, si në legjendë, shpirti i motrës që priste me padurim të takonte vëllanë e nuk mund ta takojë dot, ndihet klithma e shpirtit të vrarë shqiptar që përpëlitet e mbijeton, pavarësisht tragjedisë që e ndjek hap pas hapi.
Gjuha që përdor autorja në këtë libër është një gjuhë e thjeshtë, gjuha e klithmës dhe e vajit që shkakton gjëma, e papritura, vdekja, gjuhë emotive e kuptueshme për këdo, që rrjedh me natyrshmëri si në dialogët e monologët e përditshëm përballë mortjes që s 'i ndahet jetës sonë...
Nuk e ke aspak të vështirë të dallosh, brenda botës së personazheve, shpirtin e vetë autores që herë njësohet me nënën që tretet dita-ditës nga malli për fëmijët e larguar në dheun e huaj, në emigracion, prej varfërisë ekonomike, e herë shndërrohet në motrën e dhimbsur që është gati të falë gjithçka që të kthejë pranë saj, pranë familjes, vëllanë e munguar...
Kjo novelë është një copëz e atij fati tragjik që përndjek ngado ashtu heshturas e pakuptueshëm shumë e shumë familje shqiptare.
I urojmë më shumë fat dhe krijimtari të mbarë autores.
Dritëro AGOLLI
Shënime për librin "Pendimi"
të autores Liri Hidërshaj
Pasi lexova në dorëshkrim novelën "Pendimi" të prozatores Liri Hidërshaj, m’u forcua bindja se autorë të ndryshëm po sjellin gjithmonë e më shumë në vëmendjen e lexuesit, vepra që përmbajnë në vetvete pjesë të një realiteti të hidhur, të realitetit të sotëm shqiptar, të këtij trazicioni të zgjatur që për fatin tonë të keq duket pa mbarim.
Të them të drejtën, gjatë leximit u ndjeva i befasuar nga densiteti i ngjarjeve dhe situatave që gërshetoheshin e mbivendoseshin me njëra-tjetrën duke e tensionuar së tepërmi rrjedhën artistike të rrëfimit aq sa m’u kthjellua mendimi se materiali jetësor mbi të cilin ndërtohet çdo novelë, herë-herë i kalon përmasat e një drame. Dhe arrita në përfundimin se çdo vepër përmbledh në vetvete anët më tragjike të realitetit të sotëm. Është një pasqyrë e gjallë artistike e një tragjedie, jehona e së cilës ndihet gjithandej në realitetin shqiptar, por që vetë ajo i shpëton syrit tonë të lodhur prej tmerreve që kemi përjetuar në këto vite të vështira.
Gjatë leximit ndien se diku të drithëron shpirtin zëri i një nënë që lutet për fëmijët e humbur, diku ngrihet grahma e vdekjes përzier me agoninë e një vajze që vuan e jep shpirt larg vendlindjes e larg tërë njerëzve të saj të dashur e diku të mek qenien ajo klithma e tërë të vetmuarve të humbur në humbellat më të frikshme e të padukshme të kësaj bote. Ndihet sesi këlthet gjithë dhimbje, si në legjendë, shpirti i motrës që priste me padurim të takonte vëllanë e nuk mund ta takojë dot, ndihet klithma e shpirtit të vrarë shqiptar që përpëlitet e mbijeton, pavarësisht tragjedisë që e ndjek hap pas hapi.
Gjuha që përdor autorja në këtë libër është një gjuhë e thjeshtë, gjuha e klithmës dhe e vajit që shkakton gjëma, e papritura, vdekja, gjuhë emotive e kuptueshme për këdo, që rrjedh me natyrshmëri si në dialogët e monologët e përditshëm përballë mortjes që s 'i ndahet jetës sonë...
Nuk e ke aspak të vështirë të dallosh, brenda botës së personazheve, shpirtin e vetë autores që herë njësohet me nënën që tretet dita-ditës nga malli për fëmijët e larguar në dheun e huaj, në emigracion, prej varfërisë ekonomike, e herë shndërrohet në motrën e dhimbsur që është gati të falë gjithçka që të kthejë pranë saj, pranë familjes, vëllanë e munguar...
Kjo novelë është një copëz e atij fati tragjik që përndjek ngado ashtu heshturas e pakuptueshëm shumë e shumë familje shqiptare.
I urojmë më shumë fat dhe krijimtari të mbarë autores.
Dritëro AGOLLI
Kujtesë: Mos harroni Njeriun!
Shënime për librin "Rrëfimi"
të autores Liri Hidërshaj
Pas buqetës me poezi "Klithmë Shpirti" dhe mjaft krijimeve të tjera, poetesha Liri Hidërshaj paraqitet para lexuesit me novelën "Rrëfimi", si një apel për cilindo që edhe në momente të vështira të jetës të mos harrojmë atë ç’ka është më e rendësishmja: "NJERIUN" me fatin e tij të mirë apo të keq, me historitë e tij të këndshme apo të trishtuara.
Duke ushtruar profesionin sa të bukur, aq edhe fisnik të mësueses, autorja na fut në mënyrë të natyrshme në botën fantastike të fëmijëve, në fantazitë e tyre krijuese, në mendimet "serioze", që ata japin për çështje që shtrohen për diskutim, dhe me shumë mjeshtëri ajo na bën të buzëqeshim me gjykimin fëminor të tyre. Kjo novelë përshkohet nga ndjenja të thella, shpeshherë kontradiktore, që e mbëshljellin heroinën tonë, autoren mësuese, e cila i përjeton ngjarjet e këtij rrëfimi si nënë, si grua e si mësuese.
Ajo nuk luan rolin e gjyqtarit, ndonëse shpeshherë jep gjykimin e saj, duke e shprehur nëpëmjet qendrimit që mban ndaj personazheve të kësaj novele, që kryesisht janë prindër, nxënës, me brengat dhe copëzat e gëzimit, ku autorja është e pranishme, jetësore dhe koshiente për ndihmën që duhet të japë, për mirësinë që duhet të dhurojë, mirësi që do të ndikojë sadopak në zbutjen e trishtimit, që shpeshherë jeta ta jep, mbase edhe si provë, që në moshë të njomë, por që në fund të fundit është jeta dhe vetëm kjo fjalë të bën të përgjegjshëm për atë ç’ka është thelbësore: "Jeta duhet jetuar me dinjitet". Ky është edhe mesazhi që sjell pa kursyer autorja e kësaj novele.
Ajo i merr në mbrojtje personazhet e saj, me gjithe gabimet e bëra në jetën e tyre. Ajo e kupton dashurinë e një nënë që për gabimet e saj ka humbur të birin, sepse ajo është vetë nënë, por ajo kupton edhe përpjekjet e një gruaje të dashuruar për t'u bërë nëna e fëmijës së burrit që dashuron. Por mbi të gjitha ajo vuan për Andin, fëmijën që i përjeton këto situata, dhe bën ç’mos që të jetë e vlefshme për të.
Të bën përshtypje në këtë novelë modestia e autores, e cila i ka shumë të vlefshme këshillat që merr nga nxënësit e saj, këshilla të cilave u referohet në situatat që i paraqiten për zgjidhje.
Ndaj nuk të duken të zgjatura përshkrimet e orëve të mësimit, përkundrazi, ato e freskojnë tregimin, ashtu siç sjellin freski në jetë edhe fëmijët, që janë protagonistët kryesorë të kërij krijimi.
Lexuar nga kolegët e saj mesues, kjo novelë është mesazh për t'u treguar atyre se detyra e shenjtë e mësuesit e bën atë një mik të nxënësve të tij, të pranishëm në gëzimet dhe trishtimet e tyre.
Lexuar nga nxënësit, kjo novelë është një kalendar i jetës së tyre shkollore, i bërë me ngjarje të jetës së tyre nga një mësuese e dashur për ta.
Lexuar nga ne, lexuesit e thjeshtë, është një kujtesë që jeta është e bukur, me brengat e gëzimet që ofron dhe misjoni i njerëzve të mirë është të kontribuojnë që ajo të jetohet denjësisht.
Së fundi do të thosha se kjo novelë sjell një frymë të ngrohtë në fondin e letërsisë sonë, sepse në epiqendër të saj është njeriu.
Hiqmete Daja
Shënime për librin "Rrëfimi"
të autores Liri Hidërshaj
Pas buqetës me poezi "Klithmë Shpirti" dhe mjaft krijimeve të tjera, poetesha Liri Hidërshaj paraqitet para lexuesit me novelën "Rrëfimi", si një apel për cilindo që edhe në momente të vështira të jetës të mos harrojmë atë ç’ka është më e rendësishmja: "NJERIUN" me fatin e tij të mirë apo të keq, me historitë e tij të këndshme apo të trishtuara.
Duke ushtruar profesionin sa të bukur, aq edhe fisnik të mësueses, autorja na fut në mënyrë të natyrshme në botën fantastike të fëmijëve, në fantazitë e tyre krijuese, në mendimet "serioze", që ata japin për çështje që shtrohen për diskutim, dhe me shumë mjeshtëri ajo na bën të buzëqeshim me gjykimin fëminor të tyre. Kjo novelë përshkohet nga ndjenja të thella, shpeshherë kontradiktore, që e mbëshljellin heroinën tonë, autoren mësuese, e cila i përjeton ngjarjet e këtij rrëfimi si nënë, si grua e si mësuese.
Ajo nuk luan rolin e gjyqtarit, ndonëse shpeshherë jep gjykimin e saj, duke e shprehur nëpëmjet qendrimit që mban ndaj personazheve të kësaj novele, që kryesisht janë prindër, nxënës, me brengat dhe copëzat e gëzimit, ku autorja është e pranishme, jetësore dhe koshiente për ndihmën që duhet të japë, për mirësinë që duhet të dhurojë, mirësi që do të ndikojë sadopak në zbutjen e trishtimit, që shpeshherë jeta ta jep, mbase edhe si provë, që në moshë të njomë, por që në fund të fundit është jeta dhe vetëm kjo fjalë të bën të përgjegjshëm për atë ç’ka është thelbësore: "Jeta duhet jetuar me dinjitet". Ky është edhe mesazhi që sjell pa kursyer autorja e kësaj novele.
Ajo i merr në mbrojtje personazhet e saj, me gjithe gabimet e bëra në jetën e tyre. Ajo e kupton dashurinë e një nënë që për gabimet e saj ka humbur të birin, sepse ajo është vetë nënë, por ajo kupton edhe përpjekjet e një gruaje të dashuruar për t'u bërë nëna e fëmijës së burrit që dashuron. Por mbi të gjitha ajo vuan për Andin, fëmijën që i përjeton këto situata, dhe bën ç’mos që të jetë e vlefshme për të.
Të bën përshtypje në këtë novelë modestia e autores, e cila i ka shumë të vlefshme këshillat që merr nga nxënësit e saj, këshilla të cilave u referohet në situatat që i paraqiten për zgjidhje.
Ndaj nuk të duken të zgjatura përshkrimet e orëve të mësimit, përkundrazi, ato e freskojnë tregimin, ashtu siç sjellin freski në jetë edhe fëmijët, që janë protagonistët kryesorë të kërij krijimi.
Lexuar nga kolegët e saj mesues, kjo novelë është mesazh për t'u treguar atyre se detyra e shenjtë e mësuesit e bën atë një mik të nxënësve të tij, të pranishëm në gëzimet dhe trishtimet e tyre.
Lexuar nga nxënësit, kjo novelë është një kalendar i jetës së tyre shkollore, i bërë me ngjarje të jetës së tyre nga një mësuese e dashur për ta.
Lexuar nga ne, lexuesit e thjeshtë, është një kujtesë që jeta është e bukur, me brengat e gëzimet që ofron dhe misjoni i njerëzve të mirë është të kontribuojnë që ajo të jetohet denjësisht.
Së fundi do të thosha se kjo novelë sjell një frymë të ngrohtë në fondin e letërsisë sonë, sepse në epiqendër të saj është njeriu.
Hiqmete Daja
Të fitosh zemrën e Italisë
Mbresa nga jeta dhe krijimtaria
e shkrimtarit Artur Spanjolli
Artur Spanjolli lindi në vitin 1970 në qytetin e Durrësit. Ishte jetim dhe e rriti gjyshja e tij. Është arsimuar në vendlindje, në Durrës. Në vitin 1988 mbaroi liceun artistik të Durrësit, degën e skulpturës me dëshirë dhe ëndrra të mëdha për të pushtuar hapësirat e paana të botës së artit që i shpaloste në sytë e mendjes imagjinata e tij prej djaloshi të talentuar. Në vitin 1989 shkroi poezitë e para, të cilat i mblodhi në tre vëllime, mirëpo nuk qe e thënë të arrinte t’i botonte. Vetëkuptohet për vetë rrethanat e censurës së sistemit komunist nuk mundi t’i publikonte poezitë që rrezatonin shtjellat e mendimit të tij të lirë prej të riu me ëndrra për një botë ndryshe (iu dha mundësia t’i botonte vetëm në vitin 1994 në librin me titull "Nata e qiparisave të huaj", botuar prej Shtëpisë Botuese "Bilal Xhaferri").
Në vitin 1992 u detyrua të largohej nga Shqipëria si klandenstin në drejtim të Italisë me ëndrra për një jetë më të mirë dhe për të studiuar në një nga universitetet italiane.
Në vitin 1993 mundi ta realizonte një nga ëndrrat e veta. U regjistrua në fakultetin e Letërsisë dhe të Filozofisë në Firence të Italisë. Studioi gjatë dhe u diplomua në vitin 2000.
Gjatë këtyre viteve të qëndrimit si emigrant në Itali Artur Spanjolli u bë një talent i pjekur, një krijues i vërtetë. E poqi jeta, dëshirat dhe ëndrrat për të pushtuar shpirtin e Italisë, për të fituar zemrën e saj. Ai ka shkruar dhe ka botuar disa libra në shqip e në italisht.
Arturi jeton në Itali, por nuk i ka shkëputur marrëdhëniet me atdheun e tij, Shqipërinë. Bashkëpunon me shtypin letrar shqiptar, me revistën "Krahu i shqiponjës" dhe me gazetën "Drita" dhe është një nga krijuesit më të spikatur të brezit të vet.
Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë.
Arturi nuk rresht së shkruari dhe midis shumë krijimeve ka zgjedhua ato më të pëlqyerat dhe ka realizuar botimin e disa librave si:
"Nata e qiparisave të huaj" (1994), Tiranë, Sh. B. "Bilal Xhaferri"
"La Cronaca di una vita in silenzio" (2003), Besa Editrice, Itali
"Kronika e një jete në heshtje" (2005), Besa Editrice, Itali
"Eduart" (2005), Besa Editrice, Itali
"La Teqja" (2006), Besa Editrice, Itali
"L’accusa" (2007), Itali etj.
Këto botime i dhanë jo vetëm emër, por edhe mundësinë të fitojë pak nga pak zemrën e Italisë, njëlloj si të Shqipërisë.
Ja si shprehet për veten e tij shkrimtari Artur Spanjolli:
Kam nisur të shkruaj në vjeshtën e vitit 1989. Ishte hera e dytë që unë konkurroja në Tiranë për të hyrë në Akademinë e Arteve të Bukura, pasi kisha mbaruar Liceun në Durrës për skulpturë. Pësova zhgënjim. Më kujtohet që poema e parë me rimë ka qenë për jetën time në fshat ku jam rritur, tek gjyshërit. Dhe mund të them se kjo poemë e humbur ka qenë zanafilla ime e parë për të shkruar romanin "Kronika". Më pas i ndikuar nga Kadare dhe Poradeci, kam shkruar poezi të tjera. Edhe pse këta dy autorë në poezi janë kryekëput të ndryshëm, mua më pëlqenin që të dy. Poezitë e para i shkruaja si në vargje me rimë ashtu edhe të lirë. Kam botuar disa poezi tek gazeta "Adriatiku" në vitin 1992 dhe disa përkthime, si poezitë e Lorkës, të botuara më pas tek gazeta ‘’Rinia". Këto poezi më shërbyen për të fituar bursën për Gjuhë-Letërsi në Shkodër, ku dhe kam studiuar për një vit, 1991-1992. Kanë qenë vite të vështira për mua, si edhe për gjithë shqiptarët. Vite transformimesh të mëdha shoqërore për botën shqiptare. Unë e dija se do të bëhesha shkrimtar. E dija se kisha gjëra për të thënë. E kam mbajtur veten me shpresa për një të ardhme më të mirë, duke menduar se ndoshta një ditë do të jem dhe unë protagonist i jetës kulturore në Itali. Dhe arrita të jem. Edhe librat e mi janë të pranishëm në Itali, Deri tani kam në tregun italian dy libra. "Kronika" dhe "Eduart", i cili për momentin është vetëm italisht. Librat e mi mund të arrijnë te lexuesi shqiptar edhe nëpërmjet prezantimeve që i bëhen librit këtu në Itali. Shumë emigrantë që ndodhen këtu, informohen nëpërmjet gazetës që del në Romë, "Bota shqiptare", se kush janë shkrimtarët e brezit të emigracionit dhe se cila shtëpi botuese i prezanton.
Vepra e Artur Spanjollit është një enigmë që të josh e të tërheq në labirintet e saj e të bën për vete. Letërsia e tij vërtet nisi nga vargjet e një poezie të thjeshtë, me ca rreshta të hedhura me naivitetin për të shprehur diçka, por tanimë është një botë e madhe që të ofron plot sfida e supriza. Sot Artur Spanjolli i përket brezit të shkrimtarëve shqiptarë që letërsinë e tyre e zhvilluan në qarqet italiane. Prej 14 vjetësh ai jeton në Firence dhe është bërë pjesë e saj si një italian i vërtetë, si një relike e rrallë e arkitekturës së saj të madhe. Atje ai lëvron edhe krijimtarinë e tij letrare.
Fillimisht ai u prezantua si poet dhe më pas do ta konceptonte librin e parë si roman, "Kronika e një jete në heshtje". Përjetimet shqiptare të fiksuara në memorien e tij, tregimet e shumta që thuheshin në vatrën familjare, rrëfimet e gjyshit të tij, do t'i mjaftonin autorit për të ndërtuar një trilogji letrare tepër befasuese për lexuesit. Nga elementet e veçanta të "Kronika e një jete në heshtje", do të rridhnin vepra si "Eduart", "Teqja" e sa e sa botime të tjera që ka projektuar, do të projektojë e do të realizojë mendja e këtij talenti që ndrin Adriatikun si një yll midis brigjeve italiane e shqiptare.
Xhulia Xhekaj
Mbresa nga jeta dhe krijimtaria
e shkrimtarit Artur Spanjolli
Artur Spanjolli lindi në vitin 1970 në qytetin e Durrësit. Ishte jetim dhe e rriti gjyshja e tij. Është arsimuar në vendlindje, në Durrës. Në vitin 1988 mbaroi liceun artistik të Durrësit, degën e skulpturës me dëshirë dhe ëndrra të mëdha për të pushtuar hapësirat e paana të botës së artit që i shpaloste në sytë e mendjes imagjinata e tij prej djaloshi të talentuar. Në vitin 1989 shkroi poezitë e para, të cilat i mblodhi në tre vëllime, mirëpo nuk qe e thënë të arrinte t’i botonte. Vetëkuptohet për vetë rrethanat e censurës së sistemit komunist nuk mundi t’i publikonte poezitë që rrezatonin shtjellat e mendimit të tij të lirë prej të riu me ëndrra për një botë ndryshe (iu dha mundësia t’i botonte vetëm në vitin 1994 në librin me titull "Nata e qiparisave të huaj", botuar prej Shtëpisë Botuese "Bilal Xhaferri").
Në vitin 1992 u detyrua të largohej nga Shqipëria si klandenstin në drejtim të Italisë me ëndrra për një jetë më të mirë dhe për të studiuar në një nga universitetet italiane.
Në vitin 1993 mundi ta realizonte një nga ëndrrat e veta. U regjistrua në fakultetin e Letërsisë dhe të Filozofisë në Firence të Italisë. Studioi gjatë dhe u diplomua në vitin 2000.
Gjatë këtyre viteve të qëndrimit si emigrant në Itali Artur Spanjolli u bë një talent i pjekur, një krijues i vërtetë. E poqi jeta, dëshirat dhe ëndrrat për të pushtuar shpirtin e Italisë, për të fituar zemrën e saj. Ai ka shkruar dhe ka botuar disa libra në shqip e në italisht.
Arturi jeton në Itali, por nuk i ka shkëputur marrëdhëniet me atdheun e tij, Shqipërinë. Bashkëpunon me shtypin letrar shqiptar, me revistën "Krahu i shqiponjës" dhe me gazetën "Drita" dhe është një nga krijuesit më të spikatur të brezit të vet.
Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë.
Arturi nuk rresht së shkruari dhe midis shumë krijimeve ka zgjedhua ato më të pëlqyerat dhe ka realizuar botimin e disa librave si:
"Nata e qiparisave të huaj" (1994), Tiranë, Sh. B. "Bilal Xhaferri"
"La Cronaca di una vita in silenzio" (2003), Besa Editrice, Itali
"Kronika e një jete në heshtje" (2005), Besa Editrice, Itali
"Eduart" (2005), Besa Editrice, Itali
"La Teqja" (2006), Besa Editrice, Itali
"L’accusa" (2007), Itali etj.
Këto botime i dhanë jo vetëm emër, por edhe mundësinë të fitojë pak nga pak zemrën e Italisë, njëlloj si të Shqipërisë.
Ja si shprehet për veten e tij shkrimtari Artur Spanjolli:
Kam nisur të shkruaj në vjeshtën e vitit 1989. Ishte hera e dytë që unë konkurroja në Tiranë për të hyrë në Akademinë e Arteve të Bukura, pasi kisha mbaruar Liceun në Durrës për skulpturë. Pësova zhgënjim. Më kujtohet që poema e parë me rimë ka qenë për jetën time në fshat ku jam rritur, tek gjyshërit. Dhe mund të them se kjo poemë e humbur ka qenë zanafilla ime e parë për të shkruar romanin "Kronika". Më pas i ndikuar nga Kadare dhe Poradeci, kam shkruar poezi të tjera. Edhe pse këta dy autorë në poezi janë kryekëput të ndryshëm, mua më pëlqenin që të dy. Poezitë e para i shkruaja si në vargje me rimë ashtu edhe të lirë. Kam botuar disa poezi tek gazeta "Adriatiku" në vitin 1992 dhe disa përkthime, si poezitë e Lorkës, të botuara më pas tek gazeta ‘’Rinia". Këto poezi më shërbyen për të fituar bursën për Gjuhë-Letërsi në Shkodër, ku dhe kam studiuar për një vit, 1991-1992. Kanë qenë vite të vështira për mua, si edhe për gjithë shqiptarët. Vite transformimesh të mëdha shoqërore për botën shqiptare. Unë e dija se do të bëhesha shkrimtar. E dija se kisha gjëra për të thënë. E kam mbajtur veten me shpresa për një të ardhme më të mirë, duke menduar se ndoshta një ditë do të jem dhe unë protagonist i jetës kulturore në Itali. Dhe arrita të jem. Edhe librat e mi janë të pranishëm në Itali, Deri tani kam në tregun italian dy libra. "Kronika" dhe "Eduart", i cili për momentin është vetëm italisht. Librat e mi mund të arrijnë te lexuesi shqiptar edhe nëpërmjet prezantimeve që i bëhen librit këtu në Itali. Shumë emigrantë që ndodhen këtu, informohen nëpërmjet gazetës që del në Romë, "Bota shqiptare", se kush janë shkrimtarët e brezit të emigracionit dhe se cila shtëpi botuese i prezanton.
Vepra e Artur Spanjollit është një enigmë që të josh e të tërheq në labirintet e saj e të bën për vete. Letërsia e tij vërtet nisi nga vargjet e një poezie të thjeshtë, me ca rreshta të hedhura me naivitetin për të shprehur diçka, por tanimë është një botë e madhe që të ofron plot sfida e supriza. Sot Artur Spanjolli i përket brezit të shkrimtarëve shqiptarë që letërsinë e tyre e zhvilluan në qarqet italiane. Prej 14 vjetësh ai jeton në Firence dhe është bërë pjesë e saj si një italian i vërtetë, si një relike e rrallë e arkitekturës së saj të madhe. Atje ai lëvron edhe krijimtarinë e tij letrare.
Fillimisht ai u prezantua si poet dhe më pas do ta konceptonte librin e parë si roman, "Kronika e një jete në heshtje". Përjetimet shqiptare të fiksuara në memorien e tij, tregimet e shumta që thuheshin në vatrën familjare, rrëfimet e gjyshit të tij, do t'i mjaftonin autorit për të ndërtuar një trilogji letrare tepër befasuese për lexuesit. Nga elementet e veçanta të "Kronika e një jete në heshtje", do të rridhnin vepra si "Eduart", "Teqja" e sa e sa botime të tjera që ka projektuar, do të projektojë e do të realizojë mendja e këtij talenti që ndrin Adriatikun si një yll midis brigjeve italiane e shqiptare.
Xhulia Xhekaj
Wednesday, March 19, 2008
Shkrimtari çam - Bedri Myftari
Bedri Myftari ka lindur mbi brigjet e lumit Kalama, në fshatin Sklav të Filatit të Çamërisë më 21 dhjetor të vitit 1938. Në moshën 5-6 vjeçare, me gjithë familjen, u detyrua ta lerë vendlindjen e vet nga holokausi i monarko-fashistëve grekë dhe erdhën e u vendosën në Shqipëri.
Shkollën shtatëvjeçare e kreu në Fier, të mesmen, një teknikum financiar, në Tiranë, po ashtu edhe gjimnazin në Tiranë.
Në fillim të viteve ’60 ka punuar si gazetar në gazetën "Zëri i Rinisë". Ka filluar të shkruajë që në moshë fare të re. Është pranuar anëtarë i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve në vitin 1966. Në këtë kohë kishte botuar vëllimin me tregime "Fluturzat e borës" dhe "Mbrëmjet e qytetit tim", me të cilat ka marrë çmim të dytë dhe të tretë në konkurset kombëtare. Gjatë kësaj kohe një grup të rinjsh: Bedri Myftari, Suzana Selenica, Bilal Xhaferri, Namik Mane, Zyhdi Morava, Faik Ballanca, Roland Gjoza, Kostandin Dhamo, Sadri Ahmeti, etj, nisën të shkruajnë me dorë të lirë kundër realizmit socialist.
Ky grup u zbulua nga organet e sigurimit të shtetit dhe u quajt "grupi i të rinjve kundër vijës së partisë në art dhe letërsi" dhe shumica e anëtarëve me kryetar grupi Bedri Myftarin u dënuan për agjitacion e propagandë kundër vijës së partisë në art dhe letërsi. Të gjithëve iu hoq e drejta e botimit për 20 vjet.
Pas lirimit nga burgu Bedri Myftari punoi si punëtor në disa ndërmarrje në Tiranë.
Pas shembjes së diktaturës komuniste Bedriu punoi si gazetar në gazetën "Kosova", kryeredaktor i gazetës "Tribuna Demokratike", përgjegjës redaktor në gazetën "Emigranti shqiptar" që dilte në Europë, kryredaktor i gazetës "Bota shqiptare" dhe "Çamëria". Bashkëpunon me gazetën "Drita" dhe revistën Krahu i shqiponjës" ku vazhdon të botojë publicistikë dhe krijimet e veta letrare.
Shkrimtari Bedri Myftari ka botuar këto libra:
"Fluturzat e borës", tregime, 1967
"Mbrëmjet e qytetit tim", tregime, 1969
"Kronikat e vdekjes", roman, 1994
"Rojtari i varrezës", roman, 1995
"Ti je Eva", poezi, 1996
"Dashuria e parë", tregime, 1997
"Pranverë që s’kthehet më", poezi, 1999
"Bardh e zi", publicistikë, 2000
"Dashuri fatale", roman, 2000
"Përralla", Tiranë, 2001
"Vajza e rojtarit të pyllit", përralla, 2003
"Zonja e Ambasadorit", novela, 2006
"Simfoni e erërave", poezi, 2006
"Pas Kastadivës", roman, 2007, ISBN 99956-07-3-5
Bedriu, megjithëse në moshë të thyer, megjithë vështirësitë që ka kaluar në jetë, është një ndër shkrimtarët shqiptarë më prodhimtarë. Ai të befason përherë e më shumë me krijimtarinë e tij.
Dylbere Dika
Bedri Myftari ka lindur mbi brigjet e lumit Kalama, në fshatin Sklav të Filatit të Çamërisë më 21 dhjetor të vitit 1938. Në moshën 5-6 vjeçare, me gjithë familjen, u detyrua ta lerë vendlindjen e vet nga holokausi i monarko-fashistëve grekë dhe erdhën e u vendosën në Shqipëri.
Shkollën shtatëvjeçare e kreu në Fier, të mesmen, një teknikum financiar, në Tiranë, po ashtu edhe gjimnazin në Tiranë.
Në fillim të viteve ’60 ka punuar si gazetar në gazetën "Zëri i Rinisë". Ka filluar të shkruajë që në moshë fare të re. Është pranuar anëtarë i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve në vitin 1966. Në këtë kohë kishte botuar vëllimin me tregime "Fluturzat e borës" dhe "Mbrëmjet e qytetit tim", me të cilat ka marrë çmim të dytë dhe të tretë në konkurset kombëtare. Gjatë kësaj kohe një grup të rinjsh: Bedri Myftari, Suzana Selenica, Bilal Xhaferri, Namik Mane, Zyhdi Morava, Faik Ballanca, Roland Gjoza, Kostandin Dhamo, Sadri Ahmeti, etj, nisën të shkruajnë me dorë të lirë kundër realizmit socialist.
Ky grup u zbulua nga organet e sigurimit të shtetit dhe u quajt "grupi i të rinjve kundër vijës së partisë në art dhe letërsi" dhe shumica e anëtarëve me kryetar grupi Bedri Myftarin u dënuan për agjitacion e propagandë kundër vijës së partisë në art dhe letërsi. Të gjithëve iu hoq e drejta e botimit për 20 vjet.
Pas lirimit nga burgu Bedri Myftari punoi si punëtor në disa ndërmarrje në Tiranë.
Pas shembjes së diktaturës komuniste Bedriu punoi si gazetar në gazetën "Kosova", kryeredaktor i gazetës "Tribuna Demokratike", përgjegjës redaktor në gazetën "Emigranti shqiptar" që dilte në Europë, kryredaktor i gazetës "Bota shqiptare" dhe "Çamëria". Bashkëpunon me gazetën "Drita" dhe revistën Krahu i shqiponjës" ku vazhdon të botojë publicistikë dhe krijimet e veta letrare.
Shkrimtari Bedri Myftari ka botuar këto libra:
"Fluturzat e borës", tregime, 1967
"Mbrëmjet e qytetit tim", tregime, 1969
"Kronikat e vdekjes", roman, 1994
"Rojtari i varrezës", roman, 1995
"Ti je Eva", poezi, 1996
"Dashuria e parë", tregime, 1997
"Pranverë që s’kthehet më", poezi, 1999
"Bardh e zi", publicistikë, 2000
"Dashuri fatale", roman, 2000
"Përralla", Tiranë, 2001
"Vajza e rojtarit të pyllit", përralla, 2003
"Zonja e Ambasadorit", novela, 2006
"Simfoni e erërave", poezi, 2006
"Pas Kastadivës", roman, 2007, ISBN 99956-07-3-5
Bedriu, megjithëse në moshë të thyer, megjithë vështirësitë që ka kaluar në jetë, është një ndër shkrimtarët shqiptarë më prodhimtarë. Ai të befason përherë e më shumë me krijimtarinë e tij.
Dylbere Dika
MURGA
Aty nga fundi i muajit gusht të vitit 1944, e gjithë fusha e Vasilikoit ishte mbuluar nga çadrat e muhaxhirëve çamë. Vapa e atij viti s’mbahet mend. Tërë ditën nga juga frynin erëra të nxehta. Ato sillnin me vete flakët e Çamërisë së djegur e i shpërndanin luginave. Ditën kampi i muhaxhirëve ishte si i platitur nga vapa, dukej si i pajetë. Porsa binte mbrëmja, në kamp fillonte jeta. Edhe erërat e ndryshonin drejtimin. Deti Adriatik fuste në detin Jon erërat e freskëta kontinentale që i sillte tutje nga Alpet, e Joni i shpërndante luginave.
Vajzat e nuset e reja mblidheshin tek kroi i Vasilikoit për të mbushur ujë. Plakat mblidheshin përpara çadrave, pinin kafe elbi e përmbysnin filxhanët. Netëve të gushtit mbi luginën e Vasilikoit varej hëna si një medalion i argjendtë në gushën e nuses e yjet digjeshin në fshehtësi si dashuri e vajzave çame.
Në xhade, mbi kampin e muhaxhirëve çamë, kalonin autokolonat gjermane që vinin nga Greqia. Ato shkonin gjithmonë drejt veriut. Tutje nga Mesdheu vinin ca gjëmime të thella. Qëllonin kryqëzorët. Lufta e Dytë Botërore ende nuk kishte mbaruar. Vonë mbi kamp përhapej melodia e trishtë e një fyelli. Bariu ia merrte melodisë baritore ; "Tanë, Tanë, kako Tanë". Murga ngrinte kokën nga hëna e niste e ulërinte, Au-u! Auu!
- Hëngërsh kokën tënde! Hëngërsh kokën e tët zot, - murmurisnin muhaxhirët çamë kur dëgjonin ulëritjet e Murgës.
- Kushedi ç’fatkeqësi tjetër na ndjell, - thoshin ata me njëri-tjetrin.
Murga ishte bushtra ime. Vetëm unë dhe ajo kishim dalë të gjallë nga fshati. Dhe unë e dija, që Murga nuk ndillte asnjë fatkeqësi. Ajo ishte bushtra e stanit. Ajo qante për delet dhe për bariun. Kushdo që më shihte nga muhaxhirët, më thoshte: "Vraje atë bushtër ogurzezë, se po s’e vrave ti do ta vrasim ne".
Unë e Murga flinim jashtë, s’kishim çadër. Unë shtrihesha në bar. Murga më vinte te koka dhe angullinte me ngadalë, duke tundur bishtin. Kur dilte hëna mbi luginë e mbi kamp, përhapej melodia e trishtë baritore. "Tanë, Tanë, kako Tanë"! Murga ngrinte kokën nga hëna dhe niste e ulurinte, Auu-u ! Auu-u… Muhaxhirët çamë i pllakoste tmerri.
Kur zgjohesha natën nga ndonjë ëndërr e frikshme, Murga më vinte te koka duke angullirë e duke tundur bishtin. Mua më dukej sikur donte të më thoshte: "Fli, mos u tremb, se më ke mua këtu"! E unë flija përsëri i qetë.
Një natë u çova i llahtarisur nga gjumi nga një ëndërr e frikshme. Murga nuk ishte si çdo natë te koka ime. U tmerrova. Isha mësuar me të si me një njeri timin të afërt. E ndolla duke i vërshëllyer dhe duke i thirrur: "na Murga, na".
Po asnjë përgjigje. E kërkova kaçube më kaçube e hendek më hendek duke i vërshëllyer e duke i thirrur, "na, Murga, na". Por asnjë përgjigje.
Në xhade, mbi kamp, s’kishte pushuar zhurma e autokolonave gjermane që vinin nga Greqia e shkonin drejt veriut. Tutje nga Mesdheu, vinin gjëmimet e kryqëzorëve. Lufta e Dytë Botërore vazhdonte.
E kërkova ditë me radhë Murgën, por askund nuk e gjeta. Sikur u hap dheu dhe e përpiu. Kur pyesja ndonjë muhaxhir se mos e kishte parë bushtrën time, ai më përgjigjej: "Paska ngordhur! Mirë e gjeti, se ajo ishte ogurzezë"!
- Do të ma ketë vrarë ndonjë nga muhaxhirët, - thosha me vete.
Isha shumë i mërzitur, nuk e kisha më pranë Murgën time.
Netët në kampin e muhaxhirëve çamë, atje në fushën e Vasilikoit, përsërisnin njëra-tjetrën. Të trishta e monotone.
Një natë vendosa dhe u nisa për në Çamëri. Udhëtova fshehurazi natën, vetëm.
Kur arrita në fshatin tim, ishte vjeshtë. Vjeshtë e vitit 1944 në Çamëri.
Përroi i Çafallinjve nxinte nga korbat.
- Këtu do t’i kenë vrarë, - thosha me vete.
- Krrok, krrok! - krokitnin korbat, duke tundur krahët, si re të zeza mbi kokën time.
"Ja një dorë e vogël. Mos është e Esmasë, e motrës së vogël. Ja dhe një kokë me gërsheta të gjata. Mos është koka e nanës", - thosha me vete.
- Krrok! Krrok! - krokitnin korbat duke rrahur krahët si re të zeza mbi kokën time.
- Ja dhe një…
- Krrok!… e humba.
Këmbët më tërhoqën instiktivisht drejt shtëpisë sime. Tek porta m’u duk se më doli nana përpara me tumanë e jelek. Në kokë kishte një mandile me oja. Më hodhi duart në qafë.
- Më kish djegur malli, robinëz e nanës, - më tha.
U përmenda. Një qen kockë e lëkurë më kishte hedhur këmbët e para mbi supe dhe më lëpinte e më merrte erë duke angullirë. E njoha. Ishte Murga.
Nga furra e rënuar në vorua dolën ca këlyshë të vegjël dhe i ngjitnin buzët në gjinjtë e fishkur të Murgës.
E kuptova pse kishte ikur Murga e më kishte lënë vetëm atje në kampin e muhaxhirëve çamë në fushën e Vasilikoit. Ajo ishte mbarsur dhe donte t’i lindte këlyshët në vendlindjen e saj.
Murga ishte e uritur. Nxora nga xhepi ca kore buke të thatë dhe ia hodha. Ajo përtypte koret e bukës dhe më shikonte në sy sikur të ishte njeri. Këlyshët lëshuan sisët si lapa të Murgës dhe erdhën tek këmbët e mia dhe më lëpinin.
Unë i përkëdhela këlyshët dhe u nisa. Murga më vinte pas duke u fërkuar pas meje, duke angullirë me ngadalë dhe duke tundur bishtin. Mua më dukej sikur donte të më thoshte:
- Më fal që të lashë vetëm.
Pastaj në të dalë të fshatit, Murga u ndal. Më hodhi këmbët në supe, më lëpiu, më mori erë dhe u ul në bisht duke angullitur me ngadalë, sikur më thoshte:
- Më fal se kam këlyshët të vegjël e s’mund t’i lë vetëm…
Kur kalova në një qafë, Murga nuk dukej më, dëgjova ulëritjen e saj:
- Au-u! Au-u!…
Këtë ulëritje e mbytën ca gjëmime të thella që vinin tutje nga Mesdheu.
Lufta e Dytë Botërore ende nuk kishte mbaruar.
Bedri Myftari
Aty nga fundi i muajit gusht të vitit 1944, e gjithë fusha e Vasilikoit ishte mbuluar nga çadrat e muhaxhirëve çamë. Vapa e atij viti s’mbahet mend. Tërë ditën nga juga frynin erëra të nxehta. Ato sillnin me vete flakët e Çamërisë së djegur e i shpërndanin luginave. Ditën kampi i muhaxhirëve ishte si i platitur nga vapa, dukej si i pajetë. Porsa binte mbrëmja, në kamp fillonte jeta. Edhe erërat e ndryshonin drejtimin. Deti Adriatik fuste në detin Jon erërat e freskëta kontinentale që i sillte tutje nga Alpet, e Joni i shpërndante luginave.
Vajzat e nuset e reja mblidheshin tek kroi i Vasilikoit për të mbushur ujë. Plakat mblidheshin përpara çadrave, pinin kafe elbi e përmbysnin filxhanët. Netëve të gushtit mbi luginën e Vasilikoit varej hëna si një medalion i argjendtë në gushën e nuses e yjet digjeshin në fshehtësi si dashuri e vajzave çame.
Në xhade, mbi kampin e muhaxhirëve çamë, kalonin autokolonat gjermane që vinin nga Greqia. Ato shkonin gjithmonë drejt veriut. Tutje nga Mesdheu vinin ca gjëmime të thella. Qëllonin kryqëzorët. Lufta e Dytë Botërore ende nuk kishte mbaruar. Vonë mbi kamp përhapej melodia e trishtë e një fyelli. Bariu ia merrte melodisë baritore ; "Tanë, Tanë, kako Tanë". Murga ngrinte kokën nga hëna e niste e ulërinte, Au-u! Auu!
- Hëngërsh kokën tënde! Hëngërsh kokën e tët zot, - murmurisnin muhaxhirët çamë kur dëgjonin ulëritjet e Murgës.
- Kushedi ç’fatkeqësi tjetër na ndjell, - thoshin ata me njëri-tjetrin.
Murga ishte bushtra ime. Vetëm unë dhe ajo kishim dalë të gjallë nga fshati. Dhe unë e dija, që Murga nuk ndillte asnjë fatkeqësi. Ajo ishte bushtra e stanit. Ajo qante për delet dhe për bariun. Kushdo që më shihte nga muhaxhirët, më thoshte: "Vraje atë bushtër ogurzezë, se po s’e vrave ti do ta vrasim ne".
Unë e Murga flinim jashtë, s’kishim çadër. Unë shtrihesha në bar. Murga më vinte te koka dhe angullinte me ngadalë, duke tundur bishtin. Kur dilte hëna mbi luginë e mbi kamp, përhapej melodia e trishtë baritore. "Tanë, Tanë, kako Tanë"! Murga ngrinte kokën nga hëna dhe niste e ulurinte, Auu-u ! Auu-u… Muhaxhirët çamë i pllakoste tmerri.
Kur zgjohesha natën nga ndonjë ëndërr e frikshme, Murga më vinte te koka duke angullirë e duke tundur bishtin. Mua më dukej sikur donte të më thoshte: "Fli, mos u tremb, se më ke mua këtu"! E unë flija përsëri i qetë.
Një natë u çova i llahtarisur nga gjumi nga një ëndërr e frikshme. Murga nuk ishte si çdo natë te koka ime. U tmerrova. Isha mësuar me të si me një njeri timin të afërt. E ndolla duke i vërshëllyer dhe duke i thirrur: "na Murga, na".
Po asnjë përgjigje. E kërkova kaçube më kaçube e hendek më hendek duke i vërshëllyer e duke i thirrur, "na, Murga, na". Por asnjë përgjigje.
Në xhade, mbi kamp, s’kishte pushuar zhurma e autokolonave gjermane që vinin nga Greqia e shkonin drejt veriut. Tutje nga Mesdheu, vinin gjëmimet e kryqëzorëve. Lufta e Dytë Botërore vazhdonte.
E kërkova ditë me radhë Murgën, por askund nuk e gjeta. Sikur u hap dheu dhe e përpiu. Kur pyesja ndonjë muhaxhir se mos e kishte parë bushtrën time, ai më përgjigjej: "Paska ngordhur! Mirë e gjeti, se ajo ishte ogurzezë"!
- Do të ma ketë vrarë ndonjë nga muhaxhirët, - thosha me vete.
Isha shumë i mërzitur, nuk e kisha më pranë Murgën time.
Netët në kampin e muhaxhirëve çamë, atje në fushën e Vasilikoit, përsërisnin njëra-tjetrën. Të trishta e monotone.
Një natë vendosa dhe u nisa për në Çamëri. Udhëtova fshehurazi natën, vetëm.
Kur arrita në fshatin tim, ishte vjeshtë. Vjeshtë e vitit 1944 në Çamëri.
Përroi i Çafallinjve nxinte nga korbat.
- Këtu do t’i kenë vrarë, - thosha me vete.
- Krrok, krrok! - krokitnin korbat, duke tundur krahët, si re të zeza mbi kokën time.
"Ja një dorë e vogël. Mos është e Esmasë, e motrës së vogël. Ja dhe një kokë me gërsheta të gjata. Mos është koka e nanës", - thosha me vete.
- Krrok! Krrok! - krokitnin korbat duke rrahur krahët si re të zeza mbi kokën time.
- Ja dhe një…
- Krrok!… e humba.
Këmbët më tërhoqën instiktivisht drejt shtëpisë sime. Tek porta m’u duk se më doli nana përpara me tumanë e jelek. Në kokë kishte një mandile me oja. Më hodhi duart në qafë.
- Më kish djegur malli, robinëz e nanës, - më tha.
U përmenda. Një qen kockë e lëkurë më kishte hedhur këmbët e para mbi supe dhe më lëpinte e më merrte erë duke angullirë. E njoha. Ishte Murga.
Nga furra e rënuar në vorua dolën ca këlyshë të vegjël dhe i ngjitnin buzët në gjinjtë e fishkur të Murgës.
E kuptova pse kishte ikur Murga e më kishte lënë vetëm atje në kampin e muhaxhirëve çamë në fushën e Vasilikoit. Ajo ishte mbarsur dhe donte t’i lindte këlyshët në vendlindjen e saj.
Murga ishte e uritur. Nxora nga xhepi ca kore buke të thatë dhe ia hodha. Ajo përtypte koret e bukës dhe më shikonte në sy sikur të ishte njeri. Këlyshët lëshuan sisët si lapa të Murgës dhe erdhën tek këmbët e mia dhe më lëpinin.
Unë i përkëdhela këlyshët dhe u nisa. Murga më vinte pas duke u fërkuar pas meje, duke angullirë me ngadalë dhe duke tundur bishtin. Mua më dukej sikur donte të më thoshte:
- Më fal që të lashë vetëm.
Pastaj në të dalë të fshatit, Murga u ndal. Më hodhi këmbët në supe, më lëpiu, më mori erë dhe u ul në bisht duke angullitur me ngadalë, sikur më thoshte:
- Më fal se kam këlyshët të vegjël e s’mund t’i lë vetëm…
Kur kalova në një qafë, Murga nuk dukej më, dëgjova ulëritjen e saj:
- Au-u! Au-u!…
Këtë ulëritje e mbytën ca gjëmime të thella që vinin tutje nga Mesdheu.
Lufta e Dytë Botërore ende nuk kishte mbaruar.
Bedri Myftari
Shqiponjë në horizontet
e letërsisë shqiptare
Mbresa nga jeta e shkrimtarit e kritikut Sokol Jakova
Besoj se shumica e shqiptarëve e njohin. Jo personalisht si njeri. E njohin si shkrimtarin e dashur të fëmijërisë së tyre. E njohin si krijuesin e shumë personazheve që u kanë ndezur imagjinatën me bëmat dhe aventurat në një botë çudirash nga ato që i kanë aq qejf dhe që i ëndërrojnë aq shumë fëmijët. E njohin si krijuesin e Mirash Guximtarit që guxon e sfidon sa e sa të papritura në një botë sa reale dhe imagjinare dhe u shton fëmijëve dëshirën për t’u bërë heronjtë e së ardhmes së Shqipërisë. Ky është shkrimtari Sokol Jakova që shfaqet në horizontin e letërsisë shqiptare si një shqiponjë luftarake e dalë prej botës plot kureshtje të librave të tij. Një shqiponjë e dashur, sidomos për lexuesit e moshave të reja dhe për adoleshentët.
Sokoli u lind në Tiranë më 18 qershor 1948. Ai është një ndër shkrimtarët shqiptarë më në zë të brezit të vet, sidomos për fëmijët. Sokoli është shquar edhe kritik letrar shqiptar e puplicist në fushën e studimeve për për problemet e letërsisë shqiptare ndër vite..
Sokol Jakova i përket një familjeje intelektuale shqiptare të shquar që merrej me artin dhe letërsinë. Babai i tij është shkrimtari dhe dramaturgu i njohur, Kolë Jakova. Sokoli është arsimuar në vendlindje, në Tiranë. Pas përfundimit të shkollës së mesme, ai ndoqi studimet në Universitetin e Tiranës, në fakultetin e Historisë dhe Filologjisë, në degën e gjuhës dhe letërsisë shqipe. U diplomua në vitin 1970.
Në vitin 1971 Sokoli nisi punë në redaksinë e letërsisë për fëmijë në shtëpinë botuese "Naim Frashëri", ku punoi për katër vjet. Kësaj periudhe i përkojnë edhe shumë nga krijimet e tij, veçanërisht disa nga librat e tij të parë si përmbledhjet me tregime "Shoqet" (1972), "Zari me një vesh" (1972), "Një ngjarje te Kroi i Nuses" (1973), "Nëna e partizanëve" (1974). Pra, puna si redaktor në shtëpinë botuese jo vetëm i shtoi vullnetin për krijimtarinë letrare, por ia mprehu penën për të realizuar vepra edhe më të bukura gjatë tërë jetës.
Në vitin 1974 Sokol Jakova, tanimë krijues i pjekur, u transferua në Institutin e Gjuhësisë dhe të Letërsisë ku punoi për disa vjet radhaz, deri më 1979. Fryt i kësaj pune janë disa punime shkencore studimore në fushën e prozës së shkurtër si "Parime të ndërtimit të figurave në tregimet tona", "Tipare të zhvillimit të tregimit në vitet 45-60", "Tregimi i viteve 60-70", "Zhvillimi i romanit për fëmijë" etj. Në këtë periudhë shkrimtari Sokol Jakova aktivizohet mjaft edhe me shtypin periodik të kohës, duke botuar me dhjetëra artikuj kritikë e studimorë për problemet e letërisë në tërësi dhe letërsisë për fëmijë e të rinj në veçanti.
Në vitin 1979 e më tej ai punoi në shtypin periodik për fëmijë, në revistat "Fatosi" e "Pionieri" e "Filizat". Për disa vjet ka qenë edhe kryeredaktor i revistës "Mrekullia", botuar pas vitit 1990.
Krijimtaria e autorit Sokol Jakova është e gjerë dhe e shumanshme. Ai është marrë vazhdimisht me krijimtari letrare, me publicistikë, artikuj studimorë, artikuj kritikë deri edhe me pjesë teatrale për të vegjlit. Ka shkruar në të gjitha llojet e prozës. Ka botuar romanet "Rruga e vështirë", "Dëshmitarë në tragjedi", "Ndodhitë e çuditshme të Mirash Guximtarit"; novelat "E fshehta e një të panjohuri", "Mbresa nga një kohë e largët", "Fajtori përballë bishës", Në gjurmë të një krimi", "Gjaku i drenushës", "Zemërimi i piktorit të vogël" etj.; përmbledhjet me tregime "Gora", "Detyrë e vështirë", "Shokë të pandarë", "Shprishja e një zemre të njomë", "Pas provimit të algjebrës", "Zogu i Blertës" etj.
Disa nga librat kryesorë të autorit Sokol Jakova janë ribotuar herë pas here nga shtëpi botuese të ndryshme shqiptare. Ai është përpjekur të kapërcejë edhe kufijtë e kombit shqiptar me krijimtarinë e tij. Konkretisht në vitin 1996 shtëpia botuese italiane "Dinnos Editrice", në Romë, i botoi shkrimtarit Sokol Jakova përmbledhjen me përralla me motive nga folklori shqiptar "Gra, gjahtarë dhe dredharakë të pabesë", në dy gjuhë, në shqip e italisht.
Në tërësi, megjithë ribotimet, autorit Sokol Jakova i numërohen rreth 30 libra për disa prej të cilëve ai është vlerësuar edhe me çmime në konkurse të ndryshme kombëtare. Romani i tij "Ndodhitë e çuditshme të Mirash Guximtarit", një ndër librat më të pëlqyer prej fëmijëve, është vlerësuar me çmimin "Mark Tuen" dhënë nga "Qendra Amerikane e Kulturës" në bashkëpunim me Shoqatën Mbarëkombëtare të Shkrimtarëve për Fëmijë.
Sokoli asnjëherë nuk e ka reshtur krijimtarinë letrare, megjithë vështirësitë e shumta që kanë hasur e hasin shkrimtarët në vitet e demokracisë, sidomos ata që i përkasin brezit të krijuesve të letërsisë postkomuniste. Sokoli si gjithnjë, ka qenë dhe vazhdon të mbetet një ndër shkrimtarët shqiptarë më prodhimtarë. Ai është shquar sidomos në fushën e kritikës letrare realiste, në një periudhë si e sotmja kur kritika letrare ndihet pothuaj e vdekur në Shqipëri. Sokoli vazhdon të bashkëpunojë gjithnjë e më dendur me shtypin letrar, veçanërisht me revistën "Krahu i shqiponjës" dhe gazetat "Drita" e "Ndryshe". Ai është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë". Punon edhe në Drejtorinë e Botimeve të Kuvendit të Shqipërisë.
Shkrimtari Sokol Jakova ka shkruar e botuar shumë libra gjatë jetës së tij, por ato më mbresëlënëset për lezuesin shqiptar janë:
"Shoqet" (1972), tregime
"Zari me një vesh" (1972), tregime
"Një ngjarje te Kroi i Nuses" (1973), tregime
Nëna e partizanëve" (1974), tregime
"Rruga e vështirë", roman
"Dëshmitarë në tragjedi", roma
"Ndodhitë e çuditshme të Mirash Guximtarit", roman
"E fshehta e një të panjohuri", novelë
"Mbresa nga një kohë e largët", novelë
"Fajtori përballë bishës", novelë
Në gjurmë të një krimi", novelë
"Gjaku i drenushës", novelë
"Zemërimi i piktorit të vogël", novelë
"Gora", tregime
"Detyrë e vështirë", tregime
"Shokë të pandarë", tregime
"Shprishja e një zemre të njomë", tregime
"Pas provimit të algjebrës", tregime
"Zogu i Blertës", tregime
"Gra, gjahtarë dhe dredharakë të pabesë" (1996), përralla, shqip e italisht, Romë etj.
I nderuar lexues, mjafton të lexosh cilëndo nga këto libra që të nxisin imagjinatën dhe të rrisin krahët e fantazisë për të fluturuar drejt një bote gjithnjë e më të mirë, si botët nëpër ëndrrra, dhe do të njohësh shqiponjën që ndryn në shpirtin e vet shkrimtari Sokol Jakova.
Shefki Hysa
e letërsisë shqiptare
Mbresa nga jeta e shkrimtarit e kritikut Sokol Jakova
Besoj se shumica e shqiptarëve e njohin. Jo personalisht si njeri. E njohin si shkrimtarin e dashur të fëmijërisë së tyre. E njohin si krijuesin e shumë personazheve që u kanë ndezur imagjinatën me bëmat dhe aventurat në një botë çudirash nga ato që i kanë aq qejf dhe që i ëndërrojnë aq shumë fëmijët. E njohin si krijuesin e Mirash Guximtarit që guxon e sfidon sa e sa të papritura në një botë sa reale dhe imagjinare dhe u shton fëmijëve dëshirën për t’u bërë heronjtë e së ardhmes së Shqipërisë. Ky është shkrimtari Sokol Jakova që shfaqet në horizontin e letërsisë shqiptare si një shqiponjë luftarake e dalë prej botës plot kureshtje të librave të tij. Një shqiponjë e dashur, sidomos për lexuesit e moshave të reja dhe për adoleshentët.
Sokoli u lind në Tiranë më 18 qershor 1948. Ai është një ndër shkrimtarët shqiptarë më në zë të brezit të vet, sidomos për fëmijët. Sokoli është shquar edhe kritik letrar shqiptar e puplicist në fushën e studimeve për për problemet e letërsisë shqiptare ndër vite..
Sokol Jakova i përket një familjeje intelektuale shqiptare të shquar që merrej me artin dhe letërsinë. Babai i tij është shkrimtari dhe dramaturgu i njohur, Kolë Jakova. Sokoli është arsimuar në vendlindje, në Tiranë. Pas përfundimit të shkollës së mesme, ai ndoqi studimet në Universitetin e Tiranës, në fakultetin e Historisë dhe Filologjisë, në degën e gjuhës dhe letërsisë shqipe. U diplomua në vitin 1970.
Në vitin 1971 Sokoli nisi punë në redaksinë e letërsisë për fëmijë në shtëpinë botuese "Naim Frashëri", ku punoi për katër vjet. Kësaj periudhe i përkojnë edhe shumë nga krijimet e tij, veçanërisht disa nga librat e tij të parë si përmbledhjet me tregime "Shoqet" (1972), "Zari me një vesh" (1972), "Një ngjarje te Kroi i Nuses" (1973), "Nëna e partizanëve" (1974). Pra, puna si redaktor në shtëpinë botuese jo vetëm i shtoi vullnetin për krijimtarinë letrare, por ia mprehu penën për të realizuar vepra edhe më të bukura gjatë tërë jetës.
Në vitin 1974 Sokol Jakova, tanimë krijues i pjekur, u transferua në Institutin e Gjuhësisë dhe të Letërsisë ku punoi për disa vjet radhaz, deri më 1979. Fryt i kësaj pune janë disa punime shkencore studimore në fushën e prozës së shkurtër si "Parime të ndërtimit të figurave në tregimet tona", "Tipare të zhvillimit të tregimit në vitet 45-60", "Tregimi i viteve 60-70", "Zhvillimi i romanit për fëmijë" etj. Në këtë periudhë shkrimtari Sokol Jakova aktivizohet mjaft edhe me shtypin periodik të kohës, duke botuar me dhjetëra artikuj kritikë e studimorë për problemet e letërisë në tërësi dhe letërsisë për fëmijë e të rinj në veçanti.
Në vitin 1979 e më tej ai punoi në shtypin periodik për fëmijë, në revistat "Fatosi" e "Pionieri" e "Filizat". Për disa vjet ka qenë edhe kryeredaktor i revistës "Mrekullia", botuar pas vitit 1990.
Krijimtaria e autorit Sokol Jakova është e gjerë dhe e shumanshme. Ai është marrë vazhdimisht me krijimtari letrare, me publicistikë, artikuj studimorë, artikuj kritikë deri edhe me pjesë teatrale për të vegjlit. Ka shkruar në të gjitha llojet e prozës. Ka botuar romanet "Rruga e vështirë", "Dëshmitarë në tragjedi", "Ndodhitë e çuditshme të Mirash Guximtarit"; novelat "E fshehta e një të panjohuri", "Mbresa nga një kohë e largët", "Fajtori përballë bishës", Në gjurmë të një krimi", "Gjaku i drenushës", "Zemërimi i piktorit të vogël" etj.; përmbledhjet me tregime "Gora", "Detyrë e vështirë", "Shokë të pandarë", "Shprishja e një zemre të njomë", "Pas provimit të algjebrës", "Zogu i Blertës" etj.
Disa nga librat kryesorë të autorit Sokol Jakova janë ribotuar herë pas here nga shtëpi botuese të ndryshme shqiptare. Ai është përpjekur të kapërcejë edhe kufijtë e kombit shqiptar me krijimtarinë e tij. Konkretisht në vitin 1996 shtëpia botuese italiane "Dinnos Editrice", në Romë, i botoi shkrimtarit Sokol Jakova përmbledhjen me përralla me motive nga folklori shqiptar "Gra, gjahtarë dhe dredharakë të pabesë", në dy gjuhë, në shqip e italisht.
Në tërësi, megjithë ribotimet, autorit Sokol Jakova i numërohen rreth 30 libra për disa prej të cilëve ai është vlerësuar edhe me çmime në konkurse të ndryshme kombëtare. Romani i tij "Ndodhitë e çuditshme të Mirash Guximtarit", një ndër librat më të pëlqyer prej fëmijëve, është vlerësuar me çmimin "Mark Tuen" dhënë nga "Qendra Amerikane e Kulturës" në bashkëpunim me Shoqatën Mbarëkombëtare të Shkrimtarëve për Fëmijë.
Sokoli asnjëherë nuk e ka reshtur krijimtarinë letrare, megjithë vështirësitë e shumta që kanë hasur e hasin shkrimtarët në vitet e demokracisë, sidomos ata që i përkasin brezit të krijuesve të letërsisë postkomuniste. Sokoli si gjithnjë, ka qenë dhe vazhdon të mbetet një ndër shkrimtarët shqiptarë më prodhimtarë. Ai është shquar sidomos në fushën e kritikës letrare realiste, në një periudhë si e sotmja kur kritika letrare ndihet pothuaj e vdekur në Shqipëri. Sokoli vazhdon të bashkëpunojë gjithnjë e më dendur me shtypin letrar, veçanërisht me revistën "Krahu i shqiponjës" dhe gazetat "Drita" e "Ndryshe". Ai është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë". Punon edhe në Drejtorinë e Botimeve të Kuvendit të Shqipërisë.
Shkrimtari Sokol Jakova ka shkruar e botuar shumë libra gjatë jetës së tij, por ato më mbresëlënëset për lezuesin shqiptar janë:
"Shoqet" (1972), tregime
"Zari me një vesh" (1972), tregime
"Një ngjarje te Kroi i Nuses" (1973), tregime
Nëna e partizanëve" (1974), tregime
"Rruga e vështirë", roman
"Dëshmitarë në tragjedi", roma
"Ndodhitë e çuditshme të Mirash Guximtarit", roman
"E fshehta e një të panjohuri", novelë
"Mbresa nga një kohë e largët", novelë
"Fajtori përballë bishës", novelë
Në gjurmë të një krimi", novelë
"Gjaku i drenushës", novelë
"Zemërimi i piktorit të vogël", novelë
"Gora", tregime
"Detyrë e vështirë", tregime
"Shokë të pandarë", tregime
"Shprishja e një zemre të njomë", tregime
"Pas provimit të algjebrës", tregime
"Zogu i Blertës", tregime
"Gra, gjahtarë dhe dredharakë të pabesë" (1996), përralla, shqip e italisht, Romë etj.
I nderuar lexues, mjafton të lexosh cilëndo nga këto libra që të nxisin imagjinatën dhe të rrisin krahët e fantazisë për të fluturuar drejt një bote gjithnjë e më të mirë, si botët nëpër ëndrrra, dhe do të njohësh shqiponjën që ndryn në shpirtin e vet shkrimtari Sokol Jakova.
Shefki Hysa
Thursday, March 13, 2008
Nga Liri Hidërshaj
Diktatori
Diktat përdore,
Mashtrove si mos më mirë,
Ti haje me lugë të florinjtë,
Populli bukën njomte me kripë!…
Inagurime, shirita pa vlerë
Firmosje, u dhuroje dekorata,
Sa për sy e faqe,
Njerëzve të punëve të vështira,
Pas shpine më të mirit
Ia nxirrje sytë pa mëshirë!
Zemrat u mundove të na rrëmbeje
Me fjalët e dredhitë e tua
Dhe nuk e mendove kurrë
Se si dikur do të përfundoje?!…
Rrufetë e qiellit gjithandej i hodhe
Na le në skamje, në varfëri,
Mallkimin tonë me vete more
Si shpërblim për vrerin e zi!…
Diktatori
Diktat përdore,
Mashtrove si mos më mirë,
Ti haje me lugë të florinjtë,
Populli bukën njomte me kripë!…
Inagurime, shirita pa vlerë
Firmosje, u dhuroje dekorata,
Sa për sy e faqe,
Njerëzve të punëve të vështira,
Pas shpine më të mirit
Ia nxirrje sytë pa mëshirë!
Zemrat u mundove të na rrëmbeje
Me fjalët e dredhitë e tua
Dhe nuk e mendove kurrë
Se si dikur do të përfundoje?!…
Rrufetë e qiellit gjithandej i hodhe
Na le në skamje, në varfëri,
Mallkimin tonë me vete more
Si shpërblim për vrerin e zi!…
Nga Liri Hidërshaj
Lexojini dhe ju
Lexova "Sikur të isha djalë"
Të Stërmillit
Dhe u drithërova,
M’u duk vetja djalë…
Elena Kadare me librin
"Një lindje e vështirë",
Më vuri në mendime…
Homazh për Jakov Xoxën,
"Juga e Bardhë",
"Lulja e kripës",
E meriton përkujtimin…
Më zgjon dhimbje
"Rrethi i kujtesës"
Shkruar nga Diana Çuli…
Shlodhem te "Hasta la vista"
E Petro Markos…
Argëtohem tek "Udhëtoj i menduar"
I Dritëro Agollit…
Lexojini dhe ju!
Besoj, do të gjeni veten…
Do të shlodheni…
Lexojini dhe ju
Lexova "Sikur të isha djalë"
Të Stërmillit
Dhe u drithërova,
M’u duk vetja djalë…
Elena Kadare me librin
"Një lindje e vështirë",
Më vuri në mendime…
Homazh për Jakov Xoxën,
"Juga e Bardhë",
"Lulja e kripës",
E meriton përkujtimin…
Më zgjon dhimbje
"Rrethi i kujtesës"
Shkruar nga Diana Çuli…
Shlodhem te "Hasta la vista"
E Petro Markos…
Argëtohem tek "Udhëtoj i menduar"
I Dritëro Agollit…
Lexojini dhe ju!
Besoj, do të gjeni veten…
Do të shlodheni…
Nga Liri Hidërshaj
PIKAT E SHIUT
Nga qielli zbresin pa shkallë,
Si sumbulla lotësh valë-valë.
Burojnë nga gjiri i gjithësisë,
Herë si psherëtimat ledhatare,
Herë si zhgënjimet e dashurisë.
Kur ia behin papritur,
Bien në tokë me bubullima,
Rrëmbejnë ç’gjejnë përpara,
Gërryejnë furishëm e frikshëm,
Gurgullojnë përrenj, lumenj e dete,
Bota mban frymën e kruset në vetvete.
Kur vijnë qetë-qetë,
Si rrjedhë gëzimi prej syve të saj,
Shkrijnë dëborën e dimrit
Dhe sjellin pranverë,
Njomin buzët e zhegut të verës
Dhe sjellin bereqet.
Pikat e shiut,
Sa shumë me lotët ngjasojnë!
Shformësohen në faqet e saj
Lotët dhe pikat e shiut
E rrjedhin tatëpjetë
Herë me dufe e ngadalë herë-herë,
Derisa gjen prehje shpirti.
Kështu prehet dhe bujku
Prej pikave të shiut në verë.
PIKAT E SHIUT
Nga qielli zbresin pa shkallë,
Si sumbulla lotësh valë-valë.
Burojnë nga gjiri i gjithësisë,
Herë si psherëtimat ledhatare,
Herë si zhgënjimet e dashurisë.
Kur ia behin papritur,
Bien në tokë me bubullima,
Rrëmbejnë ç’gjejnë përpara,
Gërryejnë furishëm e frikshëm,
Gurgullojnë përrenj, lumenj e dete,
Bota mban frymën e kruset në vetvete.
Kur vijnë qetë-qetë,
Si rrjedhë gëzimi prej syve të saj,
Shkrijnë dëborën e dimrit
Dhe sjellin pranverë,
Njomin buzët e zhegut të verës
Dhe sjellin bereqet.
Pikat e shiut,
Sa shumë me lotët ngjasojnë!
Shformësohen në faqet e saj
Lotët dhe pikat e shiut
E rrjedhin tatëpjetë
Herë me dufe e ngadalë herë-herë,
Derisa gjen prehje shpirti.
Kështu prehet dhe bujku
Prej pikave të shiut në verë.
Nga Xhulia Xhekaj
Të punosh me shpirt si Liri Hidërshaj
Liri Hidërshaj lindi më 14 korrik 1953 në fshatin Gjerbës të Skraparit. Ajo me punë e këmbëngulje vetëmohuese ka arritur ta ngrejë veten e saj në nivelet e elitave intelektuale shqiptare, megjithëse vjen në Tiranë prej fshatrave më të largëta të Skraparit dhe i përket një familjeje që është persekutuuar nga ish sistemi komunist. Liri Hidërshaj tanimë është një ndër shkrimtaret më të lexuara të brezit të saj dhe vazhdon të punojë për të arritur nivele të reja.
Liri Hidërshaj shkollën fillore dhe tetëvjeçare i kreu në vendlindje, kurse arsimin e mesëm e mori në shkollën "Ramiz Aranitasi", në Çorovodë. Në vitin 1977 u diplomua për gjuhë-letërsi shqipe në fakultetin e Historisë dhe Filologjisë në Universitetin "Aleksadër Xhuvani" të Elbasanit. Menjëherë pas mbarimit të universitetit ajo filloi punë si mësuese në shkollën tetëvjeçare të fshatit Dobrush të Skraparit, ku punoi për tre vjetë, pastaj u emërua drejtore e shkollës tetëvjeçare të fshatit Kalenjas, ku punoi për shumë vite.
Në vitin 1998 Liria u largua nga vemdlindja dhe u vendos familjarisht në Tiranë. Filloi punë si mësuese letërsie në shkollën tetëvjeçare ‘Ramazan Jarani", ku dhe vazhdon të punojë. Ndërkohë u lidh edhe me gazeta të ndryshme për të botuar krijimtarinë e saj. Tani është edhe gazetare e revistës politiko-letrare "Krahu i shqiponjës".
Liri Hidërshaj ka filluar të shkruajë që në shkollën tetëvjeçare. Krijimet e saj të para janë botuar në gazetën vendore "Jehona e Skraparit" e "Tomorri" dhe më vonë në shtypin qëndror, mirëpo vetëm pas vitit 2000 iu dha mundësia të botonte librat e saj të parë në poezi e prozë. Ka botuar katër libra dhe vazhdon të përgatisë disa botime të tjera në prozë e poezi. Vazhdon të merret edhe me publicistikë. Krijimtaria e saj ka tërhequr vëmendjen e opinionit lexues shqiptar si dhe të kritikës letrare. Librat e saj që rrokin tematikat dhe problematikat e realitetit të sotëm shqiptar pëlqehen shumë sidomos nga moshat e reja, veçanërisht nga të rinjtë e shkollavetë mesme dhe universiteteve.
Liri Hidërshaj është anëtare e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë.
Midis shumë krijimeve të saj ajo ka zgjedhur dhe botuar disa tituj mbresëlënës, për të cilët janë shprehur me respekt edhe krijues si Dritëro Agolli, Sokol Jakova etj. Ja librat e saj me të cilat është paraqitur përballë lexuesit shqiptar:
"Klithmë shpirti", vëllim poetik, 2004, Sh. B. "Bilal Xhaferri";
"Mëkim shpirtëror", novelë, 2005, Sh. B. "Bilal Xhaferri" ISBN 99927-960-4-9;
"Rrëfimi", novelë, 2006, Sh. B. "Bilal Xhaferri", ISBN 99927-960-5-7;
"Pendimi", novelë, 2007, Sh. B. "Bilal Xhaferri", ISBN 978-99943-969-3-1.
Xhulia Xhekaj
Të punosh me shpirt si Liri Hidërshaj
Liri Hidërshaj lindi më 14 korrik 1953 në fshatin Gjerbës të Skraparit. Ajo me punë e këmbëngulje vetëmohuese ka arritur ta ngrejë veten e saj në nivelet e elitave intelektuale shqiptare, megjithëse vjen në Tiranë prej fshatrave më të largëta të Skraparit dhe i përket një familjeje që është persekutuuar nga ish sistemi komunist. Liri Hidërshaj tanimë është një ndër shkrimtaret më të lexuara të brezit të saj dhe vazhdon të punojë për të arritur nivele të reja.
Liri Hidërshaj shkollën fillore dhe tetëvjeçare i kreu në vendlindje, kurse arsimin e mesëm e mori në shkollën "Ramiz Aranitasi", në Çorovodë. Në vitin 1977 u diplomua për gjuhë-letërsi shqipe në fakultetin e Historisë dhe Filologjisë në Universitetin "Aleksadër Xhuvani" të Elbasanit. Menjëherë pas mbarimit të universitetit ajo filloi punë si mësuese në shkollën tetëvjeçare të fshatit Dobrush të Skraparit, ku punoi për tre vjetë, pastaj u emërua drejtore e shkollës tetëvjeçare të fshatit Kalenjas, ku punoi për shumë vite.
Në vitin 1998 Liria u largua nga vemdlindja dhe u vendos familjarisht në Tiranë. Filloi punë si mësuese letërsie në shkollën tetëvjeçare ‘Ramazan Jarani", ku dhe vazhdon të punojë. Ndërkohë u lidh edhe me gazeta të ndryshme për të botuar krijimtarinë e saj. Tani është edhe gazetare e revistës politiko-letrare "Krahu i shqiponjës".
Liri Hidërshaj ka filluar të shkruajë që në shkollën tetëvjeçare. Krijimet e saj të para janë botuar në gazetën vendore "Jehona e Skraparit" e "Tomorri" dhe më vonë në shtypin qëndror, mirëpo vetëm pas vitit 2000 iu dha mundësia të botonte librat e saj të parë në poezi e prozë. Ka botuar katër libra dhe vazhdon të përgatisë disa botime të tjera në prozë e poezi. Vazhdon të merret edhe me publicistikë. Krijimtaria e saj ka tërhequr vëmendjen e opinionit lexues shqiptar si dhe të kritikës letrare. Librat e saj që rrokin tematikat dhe problematikat e realitetit të sotëm shqiptar pëlqehen shumë sidomos nga moshat e reja, veçanërisht nga të rinjtë e shkollavetë mesme dhe universiteteve.
Liri Hidërshaj është anëtare e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë.
Midis shumë krijimeve të saj ajo ka zgjedhur dhe botuar disa tituj mbresëlënës, për të cilët janë shprehur me respekt edhe krijues si Dritëro Agolli, Sokol Jakova etj. Ja librat e saj me të cilat është paraqitur përballë lexuesit shqiptar:
"Klithmë shpirti", vëllim poetik, 2004, Sh. B. "Bilal Xhaferri";
"Mëkim shpirtëror", novelë, 2005, Sh. B. "Bilal Xhaferri" ISBN 99927-960-4-9;
"Rrëfimi", novelë, 2006, Sh. B. "Bilal Xhaferri", ISBN 99927-960-5-7;
"Pendimi", novelë, 2007, Sh. B. "Bilal Xhaferri", ISBN 978-99943-969-3-1.
Xhulia Xhekaj
PROBLEMET E JETËS SË SOTME NË LIBRIN
"PENDIMI"
Shënime për librin "Pendimi "të autores Liri Hidërshaj
Këtë radhë shkrimtarja Liri Hidërshaj në novelën e saj "Pendimi" ka vënë në qendër të subjektit të veprës problemet e sotme të mprehta të jetës shqiptare. Si të gjithë krijuesit, duke nuhatur pulsin dhe ritmin e kësaj jete, autorja, edhe si nënë, si mësuese e psikologe, mendojmë se përmes një subjekti interesant, ia ka dalë mbanë që në këtë novelë, të cilën, ju lexues të nderuar do ta lexoni, të shpalosë mesazhe sa aktuale, aq dhe humane.
Në qendër të veprës janë vënë problemet e marrëdhënieve familjare dhe të emigracionit që i ka shpërndarë sot shqiptarët nëpër botë për një jetë më të mirë, por dhe që, në njëfarë mënyre, ka zbehur edhe dashurinë mes njerëzve e sidomos të afërmve, që i ka degëdisur këta njerëz nëpër skuta të tilla aq të thella e të largëta sa edhe të humbasin. Jo më kot autorja e nis novelën me një situatë ku flitet për emisionin aq tërheqës e të kërkuar "Ku je?".
Pa dashur të zbulojmë subjektin e novelës, për të mos zbehur kureshtjen tuaj gjatë leximit të saj, mund të themi se autorja, përmes një kompozicioni të thurur me kujdes, ka arritur t’i organizojë ngjarjet e veprës në mënyrë të tillë, që, tek e lexon atë, ndien vërtet dramacitetin e jetës së sotme shqiptare dhe të problematikës së saj. Personazhet e skalitur janë realistë, karakteret e tyre shpalosen gjithnjë e më mirë gjatë veprimit të tendosur të veprës me botën e tyre shpirtërore, me veçoritë e karakteristikat e tyre të veçanta. Në këtë novelë, në krahasim me veprat e mëparshme, mendojmë se autorja ka bërë hapa përpara pikërisht në drejtim të skalitjes së personazheve, thellimit të psikologjizmit etj., çka tregon se shkrimtarja Liri Hidërshaj po arrin në fazën e pjekurisë së saj artistike. Si në një ekran filmi, lexuesi njihet me novelën "Pendimi" me figura të tilla si Andi, Albana, Roena, Leti, babai i Andit, Sofia etj., që janë realizuar me dëshirë e përkushtim nga autorja e veprës.
Në thurjen kompozicionale, autorja për ta bërë veprën tërheqëse dhe interesante, mes të tjerash, ka shfrytëzuar edhe digresionet, duke i dhënë kompozicionit formën e një mozaiku. Kjo i ka dhënë veprimit të subjektit të novelës një ritëm më të shpejtë dhe ka shmangur proliksitetin në vepër. Me një narracion, jo rallë të pasur me trope artistike, autorja ka arritur të përshkruajë në novelë situata të tilla dramatike që të mbeten ndër mend, pasi janë vërtet emocionuese dhe jetësore. Kështu mund të përmendim historinë e Albanës nga qyteti S., skenën kur i ati i Andit vjen i pirë në shtëpi nga vuajtja e madhe e shkatërrimit të marrëdhënieve familjare, historinë e Ariolës, episodin kur Andi gjendet përpara varrit të së motrës, Sofisë, në Itali dhe mbylljen emocionuese të novelës.
Ecuri tjetër e autores, në krahasim me veprimtarinë e saj të mëparshme, është edhe gjuha më e pasur, dialogu më i shkathët e më i ngjeshur, qëmtimi i detajeve dhe imtësive shprehëse.
Prandaj kjo novelë tregon se krijimtaria artistike e Liri Hidërshajt po vjen në ngjitje dhe ky është një sukses për të.
Siç përmendëm më sipër, novela lexohet me kërshëri, të ngjall emocione. Këto mendojmë se do t’i ndiejë edhe lexuesi, kur të shfletojë faqet e saj.
SOKOL JAKOVA
"PENDIMI"
Shënime për librin "Pendimi "të autores Liri Hidërshaj
Këtë radhë shkrimtarja Liri Hidërshaj në novelën e saj "Pendimi" ka vënë në qendër të subjektit të veprës problemet e sotme të mprehta të jetës shqiptare. Si të gjithë krijuesit, duke nuhatur pulsin dhe ritmin e kësaj jete, autorja, edhe si nënë, si mësuese e psikologe, mendojmë se përmes një subjekti interesant, ia ka dalë mbanë që në këtë novelë, të cilën, ju lexues të nderuar do ta lexoni, të shpalosë mesazhe sa aktuale, aq dhe humane.
Në qendër të veprës janë vënë problemet e marrëdhënieve familjare dhe të emigracionit që i ka shpërndarë sot shqiptarët nëpër botë për një jetë më të mirë, por dhe që, në njëfarë mënyre, ka zbehur edhe dashurinë mes njerëzve e sidomos të afërmve, që i ka degëdisur këta njerëz nëpër skuta të tilla aq të thella e të largëta sa edhe të humbasin. Jo më kot autorja e nis novelën me një situatë ku flitet për emisionin aq tërheqës e të kërkuar "Ku je?".
Pa dashur të zbulojmë subjektin e novelës, për të mos zbehur kureshtjen tuaj gjatë leximit të saj, mund të themi se autorja, përmes një kompozicioni të thurur me kujdes, ka arritur t’i organizojë ngjarjet e veprës në mënyrë të tillë, që, tek e lexon atë, ndien vërtet dramacitetin e jetës së sotme shqiptare dhe të problematikës së saj. Personazhet e skalitur janë realistë, karakteret e tyre shpalosen gjithnjë e më mirë gjatë veprimit të tendosur të veprës me botën e tyre shpirtërore, me veçoritë e karakteristikat e tyre të veçanta. Në këtë novelë, në krahasim me veprat e mëparshme, mendojmë se autorja ka bërë hapa përpara pikërisht në drejtim të skalitjes së personazheve, thellimit të psikologjizmit etj., çka tregon se shkrimtarja Liri Hidërshaj po arrin në fazën e pjekurisë së saj artistike. Si në një ekran filmi, lexuesi njihet me novelën "Pendimi" me figura të tilla si Andi, Albana, Roena, Leti, babai i Andit, Sofia etj., që janë realizuar me dëshirë e përkushtim nga autorja e veprës.
Në thurjen kompozicionale, autorja për ta bërë veprën tërheqëse dhe interesante, mes të tjerash, ka shfrytëzuar edhe digresionet, duke i dhënë kompozicionit formën e një mozaiku. Kjo i ka dhënë veprimit të subjektit të novelës një ritëm më të shpejtë dhe ka shmangur proliksitetin në vepër. Me një narracion, jo rallë të pasur me trope artistike, autorja ka arritur të përshkruajë në novelë situata të tilla dramatike që të mbeten ndër mend, pasi janë vërtet emocionuese dhe jetësore. Kështu mund të përmendim historinë e Albanës nga qyteti S., skenën kur i ati i Andit vjen i pirë në shtëpi nga vuajtja e madhe e shkatërrimit të marrëdhënieve familjare, historinë e Ariolës, episodin kur Andi gjendet përpara varrit të së motrës, Sofisë, në Itali dhe mbylljen emocionuese të novelës.
Ecuri tjetër e autores, në krahasim me veprimtarinë e saj të mëparshme, është edhe gjuha më e pasur, dialogu më i shkathët e më i ngjeshur, qëmtimi i detajeve dhe imtësive shprehëse.
Prandaj kjo novelë tregon se krijimtaria artistike e Liri Hidërshajt po vjen në ngjitje dhe ky është një sukses për të.
Siç përmendëm më sipër, novela lexohet me kërshëri, të ngjall emocione. Këto mendojmë se do t’i ndiejë edhe lexuesi, kur të shfletojë faqet e saj.
SOKOL JAKOVA
Wednesday, March 12, 2008
Shkrimtari Hysen Sinani
Hysen Sinani lindi më 7 shkurt të vitit 1949, në Tiranë. Ai është një ndër shkrimtarët shqiptarë më në zë të brezit të vet dhe një ndër përkthyesit më prodhimtarë të letërsisë artistike.
Hyseni është arsimuar në Tiranë, autodidakt (i vetëshkolluar), kështu preferon të shprehet për veten e vet. Ka kryer disa specializime në fushën e gazetarisë dhe botimeve. Në vitet 1964-1974, Hyseni ka përvetësuar gjuhën franceze; 1974-1980 përvetësoi gjuhën italiane; 1990-1995 përvetësoi gjuhën greke. Pra është një autodidakt që ka pasur sukses edhe në përvetësimin e gjuhëve të huaja, të cilat do t’i vlenin më vonë në jetë për t’u bërë edhe përkthyes i mirë për letërsinë artistike.
Nga viti 1964 deri në vitin 1974, Hysen Sinani ka punuar si punëtor në disa ndërmarrje prodhimi, si Fabrika e Lullave, Uzina Dajti, Konsumi i Gjerë, Ndërmarrja e Montimeve Industriale, etj.
Në vitin 1974 deri në vitin 1985, ka punuar redaktor letrar dhe gazetar në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë dhe në gazetën "Drita", organ i këtij institucioni kulturor e letraro-artistik.
Në vitet 1986-1991 punoi përsëri punëtor në Uzinën e Traktorave dhe në Fabrikën e Llullave.
Në vitet 1991-1992 shkoi në emigracion në Greqi. Në vitet 1992-1994 u rikthye në Shqipëri dhe nisi veprimtarinë private me firmën e tij botuese "Artemida", midis botimeve të së cilës është edhe fjalori Greqisht-Shqip, me rreth 20 000 fjalë, i hartuar nga vetë autori. Në vitet 1994-1999 shkoi përsëri në emigracion në Greqi, për shkak të falimentimit të firmës botuese, si edhe realizoi disa udhëtime njohëse si gazetar në Itali dhe Francë.
Në vitet 1999-2008 u rikthye në Tiranë, ku jeton dhe vepron si shkrimtar, publicist i lirë, përkthyes. Krijimtarinë e vet e publikon në shtypin letrar si gazetat "Drita", "Shqip", revista "Krahu i shqiponjës", etj., etj.
Hysen Sinani nëpër vite ka botuar shumë vepra të ndryshme letrare. Më të spikatura janë romanet: "Gjergji" (1980), tregon historinë e një punëtori që dëshiron të bëjë përpara në jetë, duke iu larguar ambienteve punëtore jo aq tërheqëse për ëndrrat e tij; "Nuk e harroja atë ditë" (1989), tregon gjithashtu historinë e një punëtori të ri, por tashmë të një individi të persekutuar nga kolektivi dhe në konflikt të hapur me kolektivin ku ai punon; "Një burrë si ky" (1992), këtu është vënë në qendër një çift të sapomartuarish që përplasen, përveç halleve të tyre personale, edhe me ndeshjen ndaj një administrate çnjerëzore dhe të egër ndaj individit me probleme; "52 burra për një grua" (1999), është një roman i shkurtër epik, me në qendër fatin e një gruaje, e cila bëhet mollë sherri midis dy familjeve në gjak dhe po ajo sakrifikohet për të shuar gjakderdhjen, në emër të një qëllimi më të lartë kombëtar; "Legjenda e dheut të keq" (2000), është një roman krejt modern, i pashkruar më parë në letërsinë shqipe. Aty shkrihen elementët e një publicistike letrare, ku pjesërisht personazhet janë realë, me atë letrare artistike ku marrëdhëniet emocionale dhe përshkrimet janë fiktive në atë masë që e dëshiron qëllimi krijues i autorit; "Triseta, teoremë për dashurinë" (2002), mund të merret si një roman fantastiko-shkencor në shikim të parë, sepse trajton zbritjen e jashtëtokësorëve në planetin tonë për të mbjellur farën njerëzorë. Por, për marrëdhëniet e krijuara midis personazheve, në radhë të parë, ashtu siç e tregon edhe vetë titulli, është një roman erotik, ndoshta i vetmi në letërsinë tonë që ka si qëllim pikërisht trajtimin e fenomenit të dashurisë midis njerëzve; "Sadisti" (2003), mund të konsiderohet si një horror ironik për një moral më të mirë të shoqërisë shqiptare, ku vrasja dhe përdhunimi janë bërë një formë banale e jetës së përditshme. Me dy fjalë, subjekti i tij është ky: një djali të ri i përdhunon të fejuarën një bandë djemsh rrugaçë; heroi i romanit merr ha duke ekzekutuar secilin sipas fjalëve që i ka thënë viktimës gjatë aktit të përdhunimit.
Shkrimtari Hysen Sinani ka realizuar edhe shumë përkthime nga më dinjitozet e letërsisë botërore si: "Për atdheun", nga Blasko Ibanjez; "Maria Shapdëlenë", nga Luis Hemon; "Madalena", nga Henri Truaja; "Greqishtja për shqiptarët", nga "Asimil"; "Jeta e Volterit", nga Andre Morua; "Udhëtari i natës", Maurizio Maggiani; "Një Xhinxhis Khan i ditëve tona", Alberto Bevilacqua; "Krimet e mëdha të historisë", Pierre Bellemare; "Shqisa jonë e gjashtë", Charles Richet; "Udhëtim në fund të natës", Louis-Ferdinand Céline; "Filozofia në sallon", Markezi Dë Sad; dhe përkthime të tjera në proces botimi.
Shkrimtari dhe përkthyesi Hysen Sinani ka dhënë kontributet e veta edhe në fushën e leksikografisë: "Fjalor Greqisht-Shqip" me 20.000 fjalë; "Fjalor Shqip-Greqisht" me rreth 6.000 shprehje të përdorimit të përditshëm të gjuhës greke, etj, etj.
Aktualisht Hyseni është kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë.
Ja disa nga titujt e veprave kryesore që ka shkruar e botuar dhe që ka përkthyer e botuar:
1. "Gjergji", roman, Tiranë (1980)
2. "Nuk e harroja atë ditë", roman, Tiranë (1989)
3. "Një burrë si ky", roman Tiranë (1992)
4. "52 burra për një grua", roman, Tiranë (1999)
5. "Legjenda e dheut të keq" roman, Tiranë (2000)
6. "Triseta, teoremë për dashurinë", roman, Tiranë (2002)
7. "Sadisti", roman, Tiranë (2003)
8. "Për atdheun", nga Blasko Ibanjez; përkthim
9. "Maria Shapdëlenë", nga Luis Hemon; përkthim
10. "Madalena", nga Henri Truaja; përkthim
11. "Greqishtja për shqiptarët", nga "Asimil"; përkthim
12. "Jeta e Volterit", nga Andre Morua; përkthim
13. "Udhëtari i natës", Maurizio Maggiani; përkthim
14. "Një Xhinxhis Khan i ditëve tona", Alberto Bevilacqua; përkthim
15. "Krimet e mëdha të historisë", Pierre Bellemare; përkthim
16. "Shqisa jonë e gjashtë", Charles Richet; përkthim
17. "Udhëtim në fund të natës", Louis-Ferdinand Céline; përkthim
18. "Filozofia në sallon", Markezi Dë Sad; përkthim
Elim Xanxari
Marrë nga libri "Diplomaci në kufi vetëmohimi" (Zhvillime të çështjes çame), Tiranë, 2008, të autorit Shefki Hysa
Hysen Sinani lindi më 7 shkurt të vitit 1949, në Tiranë. Ai është një ndër shkrimtarët shqiptarë më në zë të brezit të vet dhe një ndër përkthyesit më prodhimtarë të letërsisë artistike.
Hyseni është arsimuar në Tiranë, autodidakt (i vetëshkolluar), kështu preferon të shprehet për veten e vet. Ka kryer disa specializime në fushën e gazetarisë dhe botimeve. Në vitet 1964-1974, Hyseni ka përvetësuar gjuhën franceze; 1974-1980 përvetësoi gjuhën italiane; 1990-1995 përvetësoi gjuhën greke. Pra është një autodidakt që ka pasur sukses edhe në përvetësimin e gjuhëve të huaja, të cilat do t’i vlenin më vonë në jetë për t’u bërë edhe përkthyes i mirë për letërsinë artistike.
Nga viti 1964 deri në vitin 1974, Hysen Sinani ka punuar si punëtor në disa ndërmarrje prodhimi, si Fabrika e Lullave, Uzina Dajti, Konsumi i Gjerë, Ndërmarrja e Montimeve Industriale, etj.
Në vitin 1974 deri në vitin 1985, ka punuar redaktor letrar dhe gazetar në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë dhe në gazetën "Drita", organ i këtij institucioni kulturor e letraro-artistik.
Në vitet 1986-1991 punoi përsëri punëtor në Uzinën e Traktorave dhe në Fabrikën e Llullave.
Në vitet 1991-1992 shkoi në emigracion në Greqi. Në vitet 1992-1994 u rikthye në Shqipëri dhe nisi veprimtarinë private me firmën e tij botuese "Artemida", midis botimeve të së cilës është edhe fjalori Greqisht-Shqip, me rreth 20 000 fjalë, i hartuar nga vetë autori. Në vitet 1994-1999 shkoi përsëri në emigracion në Greqi, për shkak të falimentimit të firmës botuese, si edhe realizoi disa udhëtime njohëse si gazetar në Itali dhe Francë.
Në vitet 1999-2008 u rikthye në Tiranë, ku jeton dhe vepron si shkrimtar, publicist i lirë, përkthyes. Krijimtarinë e vet e publikon në shtypin letrar si gazetat "Drita", "Shqip", revista "Krahu i shqiponjës", etj., etj.
Hysen Sinani nëpër vite ka botuar shumë vepra të ndryshme letrare. Më të spikatura janë romanet: "Gjergji" (1980), tregon historinë e një punëtori që dëshiron të bëjë përpara në jetë, duke iu larguar ambienteve punëtore jo aq tërheqëse për ëndrrat e tij; "Nuk e harroja atë ditë" (1989), tregon gjithashtu historinë e një punëtori të ri, por tashmë të një individi të persekutuar nga kolektivi dhe në konflikt të hapur me kolektivin ku ai punon; "Një burrë si ky" (1992), këtu është vënë në qendër një çift të sapomartuarish që përplasen, përveç halleve të tyre personale, edhe me ndeshjen ndaj një administrate çnjerëzore dhe të egër ndaj individit me probleme; "52 burra për një grua" (1999), është një roman i shkurtër epik, me në qendër fatin e një gruaje, e cila bëhet mollë sherri midis dy familjeve në gjak dhe po ajo sakrifikohet për të shuar gjakderdhjen, në emër të një qëllimi më të lartë kombëtar; "Legjenda e dheut të keq" (2000), është një roman krejt modern, i pashkruar më parë në letërsinë shqipe. Aty shkrihen elementët e një publicistike letrare, ku pjesërisht personazhet janë realë, me atë letrare artistike ku marrëdhëniet emocionale dhe përshkrimet janë fiktive në atë masë që e dëshiron qëllimi krijues i autorit; "Triseta, teoremë për dashurinë" (2002), mund të merret si një roman fantastiko-shkencor në shikim të parë, sepse trajton zbritjen e jashtëtokësorëve në planetin tonë për të mbjellur farën njerëzorë. Por, për marrëdhëniet e krijuara midis personazheve, në radhë të parë, ashtu siç e tregon edhe vetë titulli, është një roman erotik, ndoshta i vetmi në letërsinë tonë që ka si qëllim pikërisht trajtimin e fenomenit të dashurisë midis njerëzve; "Sadisti" (2003), mund të konsiderohet si një horror ironik për një moral më të mirë të shoqërisë shqiptare, ku vrasja dhe përdhunimi janë bërë një formë banale e jetës së përditshme. Me dy fjalë, subjekti i tij është ky: një djali të ri i përdhunon të fejuarën një bandë djemsh rrugaçë; heroi i romanit merr ha duke ekzekutuar secilin sipas fjalëve që i ka thënë viktimës gjatë aktit të përdhunimit.
Shkrimtari Hysen Sinani ka realizuar edhe shumë përkthime nga më dinjitozet e letërsisë botërore si: "Për atdheun", nga Blasko Ibanjez; "Maria Shapdëlenë", nga Luis Hemon; "Madalena", nga Henri Truaja; "Greqishtja për shqiptarët", nga "Asimil"; "Jeta e Volterit", nga Andre Morua; "Udhëtari i natës", Maurizio Maggiani; "Një Xhinxhis Khan i ditëve tona", Alberto Bevilacqua; "Krimet e mëdha të historisë", Pierre Bellemare; "Shqisa jonë e gjashtë", Charles Richet; "Udhëtim në fund të natës", Louis-Ferdinand Céline; "Filozofia në sallon", Markezi Dë Sad; dhe përkthime të tjera në proces botimi.
Shkrimtari dhe përkthyesi Hysen Sinani ka dhënë kontributet e veta edhe në fushën e leksikografisë: "Fjalor Greqisht-Shqip" me 20.000 fjalë; "Fjalor Shqip-Greqisht" me rreth 6.000 shprehje të përdorimit të përditshëm të gjuhës greke, etj, etj.
Aktualisht Hyseni është kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë.
Ja disa nga titujt e veprave kryesore që ka shkruar e botuar dhe që ka përkthyer e botuar:
1. "Gjergji", roman, Tiranë (1980)
2. "Nuk e harroja atë ditë", roman, Tiranë (1989)
3. "Një burrë si ky", roman Tiranë (1992)
4. "52 burra për një grua", roman, Tiranë (1999)
5. "Legjenda e dheut të keq" roman, Tiranë (2000)
6. "Triseta, teoremë për dashurinë", roman, Tiranë (2002)
7. "Sadisti", roman, Tiranë (2003)
8. "Për atdheun", nga Blasko Ibanjez; përkthim
9. "Maria Shapdëlenë", nga Luis Hemon; përkthim
10. "Madalena", nga Henri Truaja; përkthim
11. "Greqishtja për shqiptarët", nga "Asimil"; përkthim
12. "Jeta e Volterit", nga Andre Morua; përkthim
13. "Udhëtari i natës", Maurizio Maggiani; përkthim
14. "Një Xhinxhis Khan i ditëve tona", Alberto Bevilacqua; përkthim
15. "Krimet e mëdha të historisë", Pierre Bellemare; përkthim
16. "Shqisa jonë e gjashtë", Charles Richet; përkthim
17. "Udhëtim në fund të natës", Louis-Ferdinand Céline; përkthim
18. "Filozofia në sallon", Markezi Dë Sad; përkthim
Elim Xanxari
Marrë nga libri "Diplomaci në kufi vetëmohimi" (Zhvillime të çështjes çame), Tiranë, 2008, të autorit Shefki Hysa
Vepra e një autoreje me të ardhme
Shënime për romanin "Me putrat tona shetitëm botën" të autores Xhulia Xhekaj
Kur gjykon një vepër letrare, padyshim duhet të kesh parasysh edhe moshën e autorit apo autores së saj. Në rastin tonë tek lexon romanin "Me putrat tona shëtitëm botën" të Xhulia Xhekaj, autore e re, në moshën e fëmijërisë, bindesh plotësisht se ke të bësh me një talent në fushën e letërsisë që do të ketë të ardhme me veprat që do të krijojë, natyrisht po e vazhdoi këtë rrugë. Përse?
Së pari romani i Xhulia Xhekajt dallohet për një gjetje sa të qelluar, aq dhe interesante. Dhe kjo nuk është pak për një vepër artistike. Që të mos i zbehim kureshtjen lexuesit, nuk po i rrefejmë subjektin e veprës, por duam të shtojmë se gjetja apo fabula që ka krijuar autorja, e cila si një ngrehinë e mban romanin e saj, është pjellë e një fantazie të admirueshme, ç'ka për një krijuese si Xhulia, është një dhunti e veçantë për të mos thënë fat, që ia ka dhënë natyra. Në këtë kuptim, Xhulia lipset të dijë që i është dhuruar një dhunti që pakkush e ka e që, po diti, me përkushtim e punë të palodhur, do ta shfrytëzojë në të ardhmen për të krijuar vepra të bukura, me cilësi artistike e me peshë.
Së dyti, fantazia e ndezur e romanit, që lexohet me kureshtje, shpesh të lë mbresa të thella e të befason, sa thua me vete se si i ka vajtur në mendje autores së re për të krijuar me shije e me mjeshtëri, situata të tilla interesante, plot humor, në të cilat enden personazhe-mace, po kaq interesante si Arsa, Bina, Kuqoja, Otomina, Riki, Sui, Xhoi, Steberei, të cilat shetitën botën siç shprehet autoria qysh në titullin "Me putrat tona shëtitëm botën".
Lexuesit do të kenë mundësinë që të njihen me bëmat gjurmëlënëse të këtyre maceve-personazhe, me shëtitjen e tyre, me aventurat që kalojnë ato, me teta Shadiskën e vetmuar, së cilës i ngjallin kënaqësinë e fëmijëve që i janë larguar e me plot ngjarje të tjera të përshkruara jo vetëm me fantazi, por edhe me njëlloj naiviteti ç’ka shpjegohet me moshën e autores.
Së treti, vepra dallohet për gjallëri e temporitëm. Është shkruar me një stil të shkathët, modern, pa zvarritje e proliksitet. Si mjet artistik për zbulimin e personazheve në të mbizotëron dialogu, një dialog plot ritëm e nerv artistik. Ç’do gjë në vepër është në lëvizje, në aksion. Autores Xhulia Xhekaj nuk i hyjnë në punë përshkrimet e zgjatura, përkundrazi asaj i pëlqejnë batutat e personazheve të saj të dashur, me të cilat sillet e vepron sikur janë në një lojë, në një lojë fëmijësh. Mendoj se pikërisht këtu qendron një nga pikat e forta të romanit, i cili besoj se do të lexohet me ëndje e kureshtje prej të vegjëlve. Ajo shpalos një botë fantastike, tejet fëmijnore, plot gjallëri, ç’ka është e tepërt të themi se është e pëlqyeshme prej fëmijëve.
Edhe mbyllja e romanit, kur teta Shadiskës, pasi i ikin macet e dashura, i vijnë fëmijët, është kuptimplotë dhe e gjetur artistikish. Kësisoj gjithçka, tërë ato ngjarje e aventura plot ritëm, gjallëri e humor, mbyllen me një situatë simbolike që shpalos mesazhin: në jetë, çfarëdo që të ndodhë, tek e fundit mbizotëron malli për vendlindjen, dashuria për të afërmit, për njerëzit e për gjithçka të mirë e të dobishme.
Ky është romani i Xhulia Xhekajt; le t’jua lëmë juve lexues të gjykoni më mirë për të...
Sokol JAKOVA
Shënime për romanin "Me putrat tona shetitëm botën" të autores Xhulia Xhekaj
Kur gjykon një vepër letrare, padyshim duhet të kesh parasysh edhe moshën e autorit apo autores së saj. Në rastin tonë tek lexon romanin "Me putrat tona shëtitëm botën" të Xhulia Xhekaj, autore e re, në moshën e fëmijërisë, bindesh plotësisht se ke të bësh me një talent në fushën e letërsisë që do të ketë të ardhme me veprat që do të krijojë, natyrisht po e vazhdoi këtë rrugë. Përse?
Së pari romani i Xhulia Xhekajt dallohet për një gjetje sa të qelluar, aq dhe interesante. Dhe kjo nuk është pak për një vepër artistike. Që të mos i zbehim kureshtjen lexuesit, nuk po i rrefejmë subjektin e veprës, por duam të shtojmë se gjetja apo fabula që ka krijuar autorja, e cila si një ngrehinë e mban romanin e saj, është pjellë e një fantazie të admirueshme, ç'ka për një krijuese si Xhulia, është një dhunti e veçantë për të mos thënë fat, që ia ka dhënë natyra. Në këtë kuptim, Xhulia lipset të dijë që i është dhuruar një dhunti që pakkush e ka e që, po diti, me përkushtim e punë të palodhur, do ta shfrytëzojë në të ardhmen për të krijuar vepra të bukura, me cilësi artistike e me peshë.
Së dyti, fantazia e ndezur e romanit, që lexohet me kureshtje, shpesh të lë mbresa të thella e të befason, sa thua me vete se si i ka vajtur në mendje autores së re për të krijuar me shije e me mjeshtëri, situata të tilla interesante, plot humor, në të cilat enden personazhe-mace, po kaq interesante si Arsa, Bina, Kuqoja, Otomina, Riki, Sui, Xhoi, Steberei, të cilat shetitën botën siç shprehet autoria qysh në titullin "Me putrat tona shëtitëm botën".
Lexuesit do të kenë mundësinë që të njihen me bëmat gjurmëlënëse të këtyre maceve-personazhe, me shëtitjen e tyre, me aventurat që kalojnë ato, me teta Shadiskën e vetmuar, së cilës i ngjallin kënaqësinë e fëmijëve që i janë larguar e me plot ngjarje të tjera të përshkruara jo vetëm me fantazi, por edhe me njëlloj naiviteti ç’ka shpjegohet me moshën e autores.
Së treti, vepra dallohet për gjallëri e temporitëm. Është shkruar me një stil të shkathët, modern, pa zvarritje e proliksitet. Si mjet artistik për zbulimin e personazheve në të mbizotëron dialogu, një dialog plot ritëm e nerv artistik. Ç’do gjë në vepër është në lëvizje, në aksion. Autores Xhulia Xhekaj nuk i hyjnë në punë përshkrimet e zgjatura, përkundrazi asaj i pëlqejnë batutat e personazheve të saj të dashur, me të cilat sillet e vepron sikur janë në një lojë, në një lojë fëmijësh. Mendoj se pikërisht këtu qendron një nga pikat e forta të romanit, i cili besoj se do të lexohet me ëndje e kureshtje prej të vegjëlve. Ajo shpalos një botë fantastike, tejet fëmijnore, plot gjallëri, ç’ka është e tepërt të themi se është e pëlqyeshme prej fëmijëve.
Edhe mbyllja e romanit, kur teta Shadiskës, pasi i ikin macet e dashura, i vijnë fëmijët, është kuptimplotë dhe e gjetur artistikish. Kësisoj gjithçka, tërë ato ngjarje e aventura plot ritëm, gjallëri e humor, mbyllen me një situatë simbolike që shpalos mesazhin: në jetë, çfarëdo që të ndodhë, tek e fundit mbizotëron malli për vendlindjen, dashuria për të afërmit, për njerëzit e për gjithçka të mirë e të dobishme.
Ky është romani i Xhulia Xhekajt; le t’jua lëmë juve lexues të gjykoni më mirë për të...
Sokol JAKOVA
Tuesday, March 11, 2008
Si një engjëll
Bashkëbisedim me talenten e rrallë Xhulia Xhekaj
Xhulia Xhekaj, vogëlushja dymbëdhjetë vjeçare, të bën menjëherë për vete që në çastin e parë të njohjes me mënyrën se si flet e si sillet lirshëm, me çiltërsinë fëminore me zgjuarësinë dhe veçanërisht me pasjonin që e karakterizon për letërsinë. Ka një portret të rrallë që të rrëmben aq sa të kujton një engjëll të vogël, me ata sy të qeshur që xixëllijnë zjarrin që ushqen pareshtur imagjinatën e saj, me atë vështrim të mprehtë poshtë dy vetullave të zeza si pendë korbi, vështrim që aty të zhbiron e aty bëhet ëndërrimtar. Ka një fytyrë bardhoshe e të imtë, në tiparet harmonike të së cilës gjithmonë lodron e ia beh e qeshura, madje edhe atëherë kur Xhulia detyrohet të shtiret serioze apo e nxehur nga prapësitë e rëndomta të jetës.
Ja si e prezanton Xhulia veten e saj me ato nazet e moshës:
- Jam dymbëdhjetë vjeç, kam lindur në qytetin e Vlorës dhe jetoj në Tiranë që prej moshës dy vjeçare.
Studioj në shkollën "Konferenca e Pezës" dhe përpiqem me gjithë shpirt që të jem shembull në mësime dhe në gjithçka. Mbi të gjitha më pëlqen të shkruaj. Dua të shkruaj gjëra reale, jo si në përralla, megjithëse jam ca ëndërrimtare. Ëndërroj të shëtis nëpër botë e të zbuloj sa më shumë nga të panjohurat e saj.
Vitin që shkoi Xhulia doli para lexuesve me një novelë që titullohet "Një engjëll pa krahë". Ajo na rrëfen me krenari fëmije se kopjen e parë të këtij libri, ia ka dhuruar zonjës Liri Berisha, e cila njihet si një persolalitet që u përkushtohet fëmijëve, veçanërisht të talentuarve si Xhulia.
Krahas mësimeve që i zgjerojnë horizontin e dijeve, ajo gjen kohë edhe për të shkruar. Hedh në letër copëza nga bota e saj me dëshirën që kur t’i lexojnë bashkëmoshatarët të bëhen gjithmonë e më të mirë, fëmijë të mbarë që do të rriten e do të drejtojnë me mençuri botën drejt një qytetërimi përherë e më të bukur, si në përralla.
Këto ditë Xhula ka dorëzuar në shtyp një roman tepër interesant jo vtëm për bashkëmoshatarët e saj, por edhe për të rriturit, me titull "Me putrat tona shëtitëm botën". Kur lexon sadopak nga krijimtaria e Xhulias, mund të thuash pa frikë se talenti i saj në të shkruar është jo vetëm i pazakontë për moshën, por një dhuratë nga Zoti që duhet vlerësuar nga të gjithë.
Kur e pyet vogëlushen Xhulia se si nisi të shkruajë, ajo përgjigjet me çiltërsi:
- Po ja, unë kam një shoqe të ngushtë që quhet Pamela dhe një shok, i cili është më i vogël se ne në moshë, që e ka emrin Genti dhe ne të tre kishim vendosur të bënim një libër së bashku.
Pamelës i pëlqejnë shumë kafshët dhe donte që librin ta bënim për kafshët. Gentit i pëlqen shumë sporti dhe dëshironte të shkruanim për sportin, ndaj unë vendosa që të shkruaja më vete, pasi kishim dëshira të ndryshme nga njëri-tjetri.
Shkrimtaria e vogël, Xhulia, ka ëndrra dhe plane të mëdha për të ardhmen. Ajo është një vajzë impulsive që di të ndërtojë marrëdhënie të shkëlqyera jo vetëm me prindërit, babin Aranitin dhe mami Sanien, por me të gjithë shoqet e shokët e saj.
- Unë i dua shumë mamin e babin. Ata kanë qenë dhe do të jenë gjithmonë shembull në jetën time. Mami për mua është edhe shoqe edhe nënë. Me të diskutoj për të gjitha shkrimet e mia. Edhe me vëllain tim të vetëm kam marrëdhënie të shkëlqyera, ai është shoku im më i mirë e më i besuar… Kam edhe shumë shoqe e shokë që më duan e i dua shumë.
Xhuli të tërheq jashtë mase me mënyrën si flet e diskuton, si të qe një vajzë e rritur dhe jo një fëmijë që sa ka nisur të hedhë hapat e para në jetë. Ajo jo vetëm që shkruan shumë bukur dhe është patjetër një talent i rrallë për moshën e saj, por mbi të gjitha është shumë e sjellshme dhe e zgjuar, pra është si një engjëll i vërtetë që do ta admironte gjithkush. Shpirti i saj i brishtë duket se rrezaton vetëm butësi e dlirësi.
- Mua më pëlqen shumë të shkruaj, por kur të rritem mendoj të bëhem gjygjtare. Dua që në këtë botë të vë sadopak drejtësi në gjithçka. Më dhemb në shpirt kur shoh njerëz që lypin në rrugë… Dua që jeta e të gjithë njerëzve të jetë një pranverë pa mbarim… Sidoqoftë nuk do të rresht as së shkruari…
Dylbere DIKA
Bashkëbisedim me talenten e rrallë Xhulia Xhekaj
Xhulia Xhekaj, vogëlushja dymbëdhjetë vjeçare, të bën menjëherë për vete që në çastin e parë të njohjes me mënyrën se si flet e si sillet lirshëm, me çiltërsinë fëminore me zgjuarësinë dhe veçanërisht me pasjonin që e karakterizon për letërsinë. Ka një portret të rrallë që të rrëmben aq sa të kujton një engjëll të vogël, me ata sy të qeshur që xixëllijnë zjarrin që ushqen pareshtur imagjinatën e saj, me atë vështrim të mprehtë poshtë dy vetullave të zeza si pendë korbi, vështrim që aty të zhbiron e aty bëhet ëndërrimtar. Ka një fytyrë bardhoshe e të imtë, në tiparet harmonike të së cilës gjithmonë lodron e ia beh e qeshura, madje edhe atëherë kur Xhulia detyrohet të shtiret serioze apo e nxehur nga prapësitë e rëndomta të jetës.
Ja si e prezanton Xhulia veten e saj me ato nazet e moshës:
- Jam dymbëdhjetë vjeç, kam lindur në qytetin e Vlorës dhe jetoj në Tiranë që prej moshës dy vjeçare.
Studioj në shkollën "Konferenca e Pezës" dhe përpiqem me gjithë shpirt që të jem shembull në mësime dhe në gjithçka. Mbi të gjitha më pëlqen të shkruaj. Dua të shkruaj gjëra reale, jo si në përralla, megjithëse jam ca ëndërrimtare. Ëndërroj të shëtis nëpër botë e të zbuloj sa më shumë nga të panjohurat e saj.
Vitin që shkoi Xhulia doli para lexuesve me një novelë që titullohet "Një engjëll pa krahë". Ajo na rrëfen me krenari fëmije se kopjen e parë të këtij libri, ia ka dhuruar zonjës Liri Berisha, e cila njihet si një persolalitet që u përkushtohet fëmijëve, veçanërisht të talentuarve si Xhulia.
Krahas mësimeve që i zgjerojnë horizontin e dijeve, ajo gjen kohë edhe për të shkruar. Hedh në letër copëza nga bota e saj me dëshirën që kur t’i lexojnë bashkëmoshatarët të bëhen gjithmonë e më të mirë, fëmijë të mbarë që do të rriten e do të drejtojnë me mençuri botën drejt një qytetërimi përherë e më të bukur, si në përralla.
Këto ditë Xhula ka dorëzuar në shtyp një roman tepër interesant jo vtëm për bashkëmoshatarët e saj, por edhe për të rriturit, me titull "Me putrat tona shëtitëm botën". Kur lexon sadopak nga krijimtaria e Xhulias, mund të thuash pa frikë se talenti i saj në të shkruar është jo vetëm i pazakontë për moshën, por një dhuratë nga Zoti që duhet vlerësuar nga të gjithë.
Kur e pyet vogëlushen Xhulia se si nisi të shkruajë, ajo përgjigjet me çiltërsi:
- Po ja, unë kam një shoqe të ngushtë që quhet Pamela dhe një shok, i cili është më i vogël se ne në moshë, që e ka emrin Genti dhe ne të tre kishim vendosur të bënim një libër së bashku.
Pamelës i pëlqejnë shumë kafshët dhe donte që librin ta bënim për kafshët. Gentit i pëlqen shumë sporti dhe dëshironte të shkruanim për sportin, ndaj unë vendosa që të shkruaja më vete, pasi kishim dëshira të ndryshme nga njëri-tjetri.
Shkrimtaria e vogël, Xhulia, ka ëndrra dhe plane të mëdha për të ardhmen. Ajo është një vajzë impulsive që di të ndërtojë marrëdhënie të shkëlqyera jo vetëm me prindërit, babin Aranitin dhe mami Sanien, por me të gjithë shoqet e shokët e saj.
- Unë i dua shumë mamin e babin. Ata kanë qenë dhe do të jenë gjithmonë shembull në jetën time. Mami për mua është edhe shoqe edhe nënë. Me të diskutoj për të gjitha shkrimet e mia. Edhe me vëllain tim të vetëm kam marrëdhënie të shkëlqyera, ai është shoku im më i mirë e më i besuar… Kam edhe shumë shoqe e shokë që më duan e i dua shumë.
Xhuli të tërheq jashtë mase me mënyrën si flet e diskuton, si të qe një vajzë e rritur dhe jo një fëmijë që sa ka nisur të hedhë hapat e para në jetë. Ajo jo vetëm që shkruan shumë bukur dhe është patjetër një talent i rrallë për moshën e saj, por mbi të gjitha është shumë e sjellshme dhe e zgjuar, pra është si një engjëll i vërtetë që do ta admironte gjithkush. Shpirti i saj i brishtë duket se rrezaton vetëm butësi e dlirësi.
- Mua më pëlqen shumë të shkruaj, por kur të rritem mendoj të bëhem gjygjtare. Dua që në këtë botë të vë sadopak drejtësi në gjithçka. Më dhemb në shpirt kur shoh njerëz që lypin në rrugë… Dua që jeta e të gjithë njerëzve të jetë një pranverë pa mbarim… Sidoqoftë nuk do të rresht as së shkruari…
Dylbere DIKA
Tuesday, March 4, 2008
Befasia – Mina Çaushi
Ata që e njohin nga afër krijuesen pesëdhjetë e katër vjeçare, Mina Çaushi, befasohen për ditë e më shumë prej energjive të saj të pashtershme si veprimtare e palodhur në shërbim të çështjes shqiptare. Por një befasi e këndshme dhe tejet mbresëlënëse është ajo edhe për miqtë e rinj e të saponjohurit. Është njeri i papërtuar, i palodhur dhe e përkushtuar gjer në prag të pamundësisë. Për këtë gëzon gjithandej respekt.
Po si mund ta përshkruash me pak fjalë portretin e saj? Mina Çaushi lindi më 28 janar 1954 në Tiranë. Është arsimuar në shkollat e qytezës së Kamzës dhe në Tiranë.
Në vitin 1979 Mina u përjashtua nga radhët e Partisë së Punës për shkak të ideve të saj demokratike dhe u detyrua të punonte në prodhim në punë të ndryshme. Megjithë punët e vështira që bënte, ajo iu përkushtua edhe krijimtarisë letrare dhe publicistike. Ka filluar të shkruajë poezi që në vitin 1970, por, për shkak të bindjeve, krijimet e saj e panë dritën e botimit vetëm pas vitit 1990, kur u rrëzua sistemi diktatorial dhe u vendos demokracia në vendin tonë.
Mina Çaushi që nga viti 1993 u largua familjarisht nga Shqipëria si emigrante ekonomike dhe u vendos në Greqi, në Athinë, me idenë e një jete më të mirë si gjithë shqiptarët që lanë atdhenë dhe mërguan në dheun e huaj.
Ajo përveç punës për të siguruar mbijetesën e saj si njeri, iu përkushtua edhe ngritjes së mëtejshme intelektuale. Ka kryer disa specializime. Tani është anëtare e Organizatës Europiane për të Drejtat e Grave.
Në vitin 1999 Mina Çaushi u shfaq si bashkautore e librit "Metanastes stin Elladha", botuar në Athinë, me shkrime disa shkrime për shqiptarët jashtë atdheut dhe ky ishte suksesi i parë intelektual i saj në emigracion.
Në vitin 2003 botoi për herë të parë vëllimin e saj poetik "Pikëllimi" dhe në vitin 2004 i vazhdoi botimet me librin e dytë poetik "Album familjar".
Në vitin 2005 botoi vëllimin poetik "Pu tha me vris" ("Ku do më gjesh") në gjuhën greke që u mirëprit nga lexuesit vendës të Athinës dhe emigrantët shqiptarë.
Në vitin 2006 Mina botoi librin poetik "Rrezatimi i copave të pasqyrës" që do të pasohej me botime të tjera në poezi, prozë e publicistikë që e bënë të njohur në qarqet letrare dhe ato të gazetarisë.
Mina Çaushi është korrespodente e revistës "Krahu i shqiponjës" për Athinën dhe Greqinë. Me shkrimet e saj ajo sjell në faqet e kësaj reviste jetën e vështirë të mërgimtarëve shqiptarë, intelektin dhe aftësinë e tyre për të mbijetuar në dheun e huaj, sidomos të grave e vajzave shqiptare.
Mina është anëtare e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë.
Ajo ka botuar shumë materiale letrare e publicistike, por veprat e saj më të spikatura janë:
"Pikëllimi", poezi, Athinë, 2003
"Album familjar", poezi, Athinë, 2004
"Pu tha me vris" ("Ku do më gjesh"), poezi, Athinë, 2005, ISBN 960-408-040-7
"Rrezatimi i copave të pasqyrës", poezi, Athinë, 2006, ISBN 960-408-053-9
"Pikëllim familjar", poezi, Sh.B. "Bilal Xhaferri",Tiranë, 2006, ISBN 99927-960-7-3.
I urojmë shkrimtares Mina Çaushi suksese të mëtejshme në krijimtarinë letrare dhe në veprimtarinë e saj si pjesëtare e Forumit të Gruas Europiane.
Dylbere Dika
Ata që e njohin nga afër krijuesen pesëdhjetë e katër vjeçare, Mina Çaushi, befasohen për ditë e më shumë prej energjive të saj të pashtershme si veprimtare e palodhur në shërbim të çështjes shqiptare. Por një befasi e këndshme dhe tejet mbresëlënëse është ajo edhe për miqtë e rinj e të saponjohurit. Është njeri i papërtuar, i palodhur dhe e përkushtuar gjer në prag të pamundësisë. Për këtë gëzon gjithandej respekt.
Po si mund ta përshkruash me pak fjalë portretin e saj? Mina Çaushi lindi më 28 janar 1954 në Tiranë. Është arsimuar në shkollat e qytezës së Kamzës dhe në Tiranë.
Në vitin 1979 Mina u përjashtua nga radhët e Partisë së Punës për shkak të ideve të saj demokratike dhe u detyrua të punonte në prodhim në punë të ndryshme. Megjithë punët e vështira që bënte, ajo iu përkushtua edhe krijimtarisë letrare dhe publicistike. Ka filluar të shkruajë poezi që në vitin 1970, por, për shkak të bindjeve, krijimet e saj e panë dritën e botimit vetëm pas vitit 1990, kur u rrëzua sistemi diktatorial dhe u vendos demokracia në vendin tonë.
Mina Çaushi që nga viti 1993 u largua familjarisht nga Shqipëria si emigrante ekonomike dhe u vendos në Greqi, në Athinë, me idenë e një jete më të mirë si gjithë shqiptarët që lanë atdhenë dhe mërguan në dheun e huaj.
Ajo përveç punës për të siguruar mbijetesën e saj si njeri, iu përkushtua edhe ngritjes së mëtejshme intelektuale. Ka kryer disa specializime. Tani është anëtare e Organizatës Europiane për të Drejtat e Grave.
Në vitin 1999 Mina Çaushi u shfaq si bashkautore e librit "Metanastes stin Elladha", botuar në Athinë, me shkrime disa shkrime për shqiptarët jashtë atdheut dhe ky ishte suksesi i parë intelektual i saj në emigracion.
Në vitin 2003 botoi për herë të parë vëllimin e saj poetik "Pikëllimi" dhe në vitin 2004 i vazhdoi botimet me librin e dytë poetik "Album familjar".
Në vitin 2005 botoi vëllimin poetik "Pu tha me vris" ("Ku do më gjesh") në gjuhën greke që u mirëprit nga lexuesit vendës të Athinës dhe emigrantët shqiptarë.
Në vitin 2006 Mina botoi librin poetik "Rrezatimi i copave të pasqyrës" që do të pasohej me botime të tjera në poezi, prozë e publicistikë që e bënë të njohur në qarqet letrare dhe ato të gazetarisë.
Mina Çaushi është korrespodente e revistës "Krahu i shqiponjës" për Athinën dhe Greqinë. Me shkrimet e saj ajo sjell në faqet e kësaj reviste jetën e vështirë të mërgimtarëve shqiptarë, intelektin dhe aftësinë e tyre për të mbijetuar në dheun e huaj, sidomos të grave e vajzave shqiptare.
Mina është anëtare e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë.
Ajo ka botuar shumë materiale letrare e publicistike, por veprat e saj më të spikatura janë:
"Pikëllimi", poezi, Athinë, 2003
"Album familjar", poezi, Athinë, 2004
"Pu tha me vris" ("Ku do më gjesh"), poezi, Athinë, 2005, ISBN 960-408-040-7
"Rrezatimi i copave të pasqyrës", poezi, Athinë, 2006, ISBN 960-408-053-9
"Pikëllim familjar", poezi, Sh.B. "Bilal Xhaferri",Tiranë, 2006, ISBN 99927-960-7-3.
I urojmë shkrimtares Mina Çaushi suksese të mëtejshme në krijimtarinë letrare dhe në veprimtarinë e saj si pjesëtare e Forumit të Gruas Europiane.
Dylbere Dika
Monday, March 3, 2008
Nga Namik Mane
ÇAMËRISË
Këtë natë të ftohtë shkurti, 1)
U ngarkova:
Plot me farëza lirie
Dhe u nisa për tek ty,
Që të mbjell në tokën tënde,
Këto farëza, Çamëri.
Nga Kosova fishekzjarret
Dritë, ditë, ma bëjnë rrugën,
Ndaj dhe unë nuk njoh pengesa,
Shpejt e shpejt, po vij tek ty,
Moj dhimbshuria ime,
E pathinjura, Çamëri.
Më djeg gjoksi prej shumë vitesh
Nga një mall që s’ka përmasa…
Dhe në u thafshin oqeanet
Se nxëjnë dot këtë mallin tim,
Vetëm ti mund ta mbash brenda,
Në gjoksin tënd, moj Çamëri.
Hapi krahët, prite birin,
Po të vjen…
Do shkëmbejmë ne të dy,
Fjalë bese, këtë mbrëmje:
Do t’i mbush unë gjithë kullotat,
Plot e plot, me klumushtore,
Se të pjellat, do i kemi,
Shumë të mbara këtë vit,
Dil, moj Çamëri, më prit!
1). 17 shkurt 2008, dita e Pavarësisë së Kosovës.
ÇAMËRISË
Këtë natë të ftohtë shkurti, 1)
U ngarkova:
Plot me farëza lirie
Dhe u nisa për tek ty,
Që të mbjell në tokën tënde,
Këto farëza, Çamëri.
Nga Kosova fishekzjarret
Dritë, ditë, ma bëjnë rrugën,
Ndaj dhe unë nuk njoh pengesa,
Shpejt e shpejt, po vij tek ty,
Moj dhimbshuria ime,
E pathinjura, Çamëri.
Më djeg gjoksi prej shumë vitesh
Nga një mall që s’ka përmasa…
Dhe në u thafshin oqeanet
Se nxëjnë dot këtë mallin tim,
Vetëm ti mund ta mbash brenda,
Në gjoksin tënd, moj Çamëri.
Hapi krahët, prite birin,
Po të vjen…
Do shkëmbejmë ne të dy,
Fjalë bese, këtë mbrëmje:
Do t’i mbush unë gjithë kullotat,
Plot e plot, me klumushtore,
Se të pjellat, do i kemi,
Shumë të mbara këtë vit,
Dil, moj Çamëri, më prit!
1). 17 shkurt 2008, dita e Pavarësisë së Kosovës.
Subscribe to:
Posts (Atom)
