Ëndrra ime – zot në Çamërinë e lirë!
(Me atdhetarin e ri çam Marsel Haxhi)
Poeti Kadri Aliu më mori një ditë në telefon dhe me një ton alarmant thërriste sa kishte fuqi:
- Ku ke humbur, o i nderuari Shefki Hysa? Më ngjan se na harrove fare ne durrsakëve. E harrove poetin dhe gazetarin Kadri Aliu... Po si mor, burrë i dheut, nuk na e ke varur fare, ke kohë pa dalë këndej nga ne?!...
- Nuk të kam harruar, o Kadri, nuk të kam harruar, po nuk më lenë punët të ngre kokë. Do dal, mbase që nesër andej nga Durrësi...
- Të vish ore, se na ka marrë malli vërtet... Dhe dëgjo se kam një mik me shumë vlera, i cili e meriton një reklamë në kopertinën e revistës “Krahu i shqiponjës”. E quajnë Marsel Haxhi dhe është djalë flori, patriot çam njëzetekatër karatë... Të vish që sot po munde, më dëgjon?!...
- Nesër, Kadri, nesër, - përsërita me mendimin se kësaj here do t’ia bëja qejfin mikut tim poet.
E dija se Kadriu ishte një njohës i rrallë i karaktereve dhe intuita e tij e paparë, me një lloj biorryme prej nihilisti finok, nuk gabon lehtë në vlerësimin e njerëzve, aq më tepër që nuk e ka për zemër të lavdërojë ndokënd. Në këtë rast, djali me emrin Marsel, duhet të ishte vërtet një individ i spikatur që e kishte nxitur Kadriun të bënte përjashtim nga rregulli i vet... Duhej të ishe talent të të lavdëronte ai...
Të nesërmen në drekë shkova në plazhin e Durrësit te lokali i Kadri Aliut. Sa më pa u qesh i tëri dhe më përqafoi me gjithë shpirt. Nuk kishte ndryshuar aspak. Ishte njëlloj siç e mbaja mend para dy vjetësh, ashtu shtatmesatar, i trashë e i fuqishëm si mundës a ngritës peshash, me ca kaçurela rebele thinjoshe, me atë vështrimin e ngulët si rreze drite inatçore e dy syve të përhimë si dy copëza qielli gri. Të shigjetonte me ata sy, megjithëse dukej menjëherë që ishte mikpritës. Kadriu, nga natyra është sa i sinqertë dhe therës, nuk di të shtiret. Kur e do dikë e do dhe kur nuk e do nuk e do dhe ec e ndryshoja mendjen po deshe. Ky është pak a shumë Kadri Aliu...
Pasi u shmallëm e diskutuam paksa për tendencat e zhvillimeve letrate e gazetareske, ai njoftoi Marselin që të vinte për të na takuar. Pas pak u dukën tre vetë, dy burra të vjetër dhe një djalosh shtatlartë rreth 190 cm, si basketbollist me një fytyrë të lëmuar esmere e paksa fëminore.
U paraqitën: Qemal Haxhi dhe i biri, Marsel Haxhi. Miku i tyre ishte ndërtuesi çam Isuf Alushi apo daja, siç e thërriste Marseli, i cili kishte shok nipin e atij babaxhani fjalëshumë që zuri qoshen kryesore si dollibash...
Pak më vonë erdhi edhe Edmond Bejkua me pamjen hijerëndë si prej kryetari partie (në fakt është kryetar i komanduar për degën e PDU në Durrës). U mblodhën edhe disa çamë të tjerë dhe plasi kuvendi si dikur në Çamëri...
Marseli ishte i vëmendshëm në biseda, ndërhynte me takt e mençuri për aq sa ia lejonte mosha dhe zgjonte simpati me fjalën e tij të zgjedhur. Dukej që ishte djalë i qytetëruar, inteligjent dhe i gdhendur sipas traditave e zakoneve çame. Pra, ishte një i ri çam plot dije, kulturë e finesë në mënyrën e të sjellurit. Të gjithëve u pëlqeu biseda me të. Të gjithë u shprehën se djem si ai ishin e ardhmja e Shqipërisë, e ardhmja e Çamërisë.
- Me të rinj si Marsel Haxhi punohet bukur. Këta janë shpresa e Çamërisë, - u shpreh entuziast Edmond Bejko.
Tekefundit ishte djalë mbresëlënës që e meritonte shkrimin. Kadriu nuk kishte gabuar në vlerësim...
E pyeta Marselin se si ia delte me huqet e babait... Ai u mendua paksa, buzëqeshi dhe tha:
- Jam djalë i vetëm dhe vetëkuptohet që e kam ca pisk me të... Me të drejtë bëhet merak dhe nuk e zë gjumi pa u mbledhur unë në shtëpi, megjithëse i kam mbushur 26 vjeç... Dhe unë jam vetedukuar të mos ia prish... Tregojnë një proverbë për marrëdhëniet at e bir, nuk e di në e ke dëgjuar... Thuhet se jetonin diku një baba e një djalë, ja kështu si im atë dhe unë. Ishin shumë të pasur... Kishin dyqane, vila hotele, toka, makina, gjithçka pa hesap... Djali mblidhej vonë pas mesnate në shtëpi dhe shpenzonte shumë e më shumë... Të gjithë e respektonin sa më s’ka dhe ai i prishte paret me thes duke i qerasur... Babai i merakosur e këshillonte të kishte kujdes dhe të mblidhej në shtëpi e të bënte jetë familjari. Djali justifikohej se kishte aq shumë miq e shokë të dashur që jepnin edhe kokën për të, prandaj s’kishte pse mbyllej si murg në shtëpi. Dhe harxhonte e harxhonte pa hesap në klube nate e në bixhoz... Babai veç psherëtinte me zemër të ngrirë...
Një ditë djali vuri re se babai kishte ndërtuar një kasolle të vogël me kallama e qerpiç mbrapa vilës ku banonin. U bë kureshtar dhe zgjati kokën brenda saj. Ishte bosh. Në mes kishte një stol dhe sipër tij varej një litar i lidhur në një nga kallamat e kulmit. Në njërin nga skajet e litarit varej një qese... Djali, i habitur, pyeti babanë se për çfarë mund t’i hynte në punë ajo kasolle. Babai psherëtiu dhe i tha se ishte plakur dhe e kishte vdekjen përmbi kokë. Do të vdiste së shpejti, por i linte një amanet që atë kasolle të mos e shiste sido që t’i venin punët. Djali i dha fjalën se do ta mbante atë amanet...
Pas ca kohësh babai vdiq, djali e varrosi, po dorë nuk hoqi nga jeta e tij dorëlëshuar... Kaluan edhe ca kohë dhe djali e humbi tërë pasurinë në bixhoz. Miqtë dhe shokët i kthyen shpinën... Kuptoi se e kishin dashur vetëm për paratë që prishte me ta... Të varfër nuk e donte njeri... I kishte mbetur vetëm kasollja e babait.
U mbyll brenda saj dhe gjithë dëshpërim vendosi të varte veten... Hypi në stol, lidhi litarin rreth qafës dhe u var, mirëpo në vend që të lëkundej e të vdiste u plas me kurriz në dysheme. Në kokë e goditi një diçka e rëndë, aq sa gati e trullosi. Ngriti sytë dhe pa se nga pesha e tij ishte thyer kallami ku ishte lidhur litari. Ishte rrëzuar edhe qesja mbi kokën e tij dhe ishte hapur duke shpërndarë përqark një grumbull me flori... Vuri re pak më tej pluskonte një copë letër... Zgjati dorën, e mori dhe lexoi: “Dhe në varr, pas bythës do të më kesh!... Babai”...
E mblodhi veten dhe më në fund e mori mesazhin e merakut të babait.
U ngrit i qeshur duke falenderuar babanë dhe me florinë që i kishte lënë i bleu përsëri pronat e veta dhe deshi s’deshi u shtrua në udhë të mbarë... Ja, kjo ishte historia që më tregonte shpesh im atë kur isha ende adoleshent... Dhe unë kam kuptuar se njeriu i mençur në këtë botë është më mirë të mësojë nga përvoja, nga vuajtjet dhe pësimet e të tjerëve, sesa nga gabimet e veta... Kjo është filozofia ime... Dhe unë, në bazë të kësaj filozofije, jam bërë djalë i mbarë e jo plangprishës...
Kur u ndamë e lamë që Marseli të vinte një ditë nëTiranë dhe të diskutonim më gjatë. Dhe ashtu u bë...
Më konkretisht, kush është prejardhja e këtij djali?...
Marsel Qemal Haxhi u lind më 13 mars 1984 në qytetin e Durrësit në një familje atdhetare me origjinë nga Paramithia e Çamërisë. Babai i tij është Qemal Selfo Haxhi, i cili ka lindur për vete në Durrës më 1 shtator 1957. Qemali thotë se të parët e tij kanë ikur nga Paramithia në 1945, si gjithë çamët e dëbuar me dhunë nga trojet amtare prej bandave zerviste greke. Selfua, babai i tij, dhe xhaxhai, Iljazi (Baba Lazi, siç e njohin durrsakët) u vendosën në Durrës, kurse vëllai i tyre, Brahimi mbeti në Fier. Brahimi ishte më i madhi i tre vëllezërve të ardhur nga Çamëria, i dyti Baba Lazi dhe i treti, Selfua, babai i Qemalit, i cili është djalë i vetëm. Tani ata të tre kanë vdekur, por rron kujtimi i tyre në mendjen e Qemalit, i cili ka kaluar një jetë me shumë vështirësi. Ai tregon se babai i tij, Selfua, u mor fillimisht me tregti, pastaj punoi disa vite në punishten e regjies së lëkurëve. Kur ishte në klasë të parë fillore Qemalit i vdiq nëna, kurse kur ishte në klasë të katërt i vdiq edhe babai, Selfua, dhe ai mbeti jetim. Mban mend se Xhelali, djali i Baba Lazit, nuk e la të përfundonte në jetimore, por e mbajti dhe e rriti bashkë me fëmijët e tij. “Kam tre fëmijë, Zenelin, Nexhatin dhe Arbenin dhe bashkë me Qemalin më bëhen katër”, - ishte shprehur Xhelali dhe e deshi njëlloj si të tijtë.
Qemali u arsimua në Durrës. Pas përfundimit të shkollës së mesme filloi punë në Ndërmarrjen Hekurudha, ku punoi si montator-saldator deri në vitin 1990, kur u shemb komunizmi. Ka punuar në të gjitha sektorët e hekurudhës nga Durrësi, në Vlorë, Pogradec e Shkodër, Hani i Hotit, kudo që ishin vinçat e ngarkesave. Ka punuar edhe dy vjetë në Fierzë për montimin e pajisjeve të hidrocentralit dhe dy vjetë në metalurgjikun e Elbasanit. Sidoqoftë pjesën më të mirë të jetës ia kushtoi hekurudhës. Madje edhe me gruan, Majlindën, u njohën në hekurudhë, ku aho punonte si magaziniere. Pas vitit 1990 u shkëput nga shteti dhe filloi të merrej me tregti. Kështu jeta e tij filloi të merrte për mbarë, duke siguruar të, duke siguruar të ardhurat e nevojshme për familjen dhe për të shkolluar dy fëmijët, djalin, Marselin, dhe vajzën, Aurorën, dtre vjet më të vogël nga vëllai.
Pra, Marsel Haxhi u rrit nën përkujdesje të madhe. E kaloi fëmijërinë në Durrës, krahas bashkëmoshatarëve çamë, mbaroi shkollën tetëvjeçare “14 Nëntori” në qytetin e lindjes dhe në vazhdim edhe gjimnazin “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”. Pas gjimnazit, në vitet 2004-2005 kreu shërbimin ushtarak në Gardën e Republikës, në togën e shoqërimit për ruajtjen fizike të personaliteteve. Më vonë punoi rreth dy vjet në polici private dhe pastaj, nën shembullin e të atit, Qemalit, iu përkushtua biznesit. Tani është menaxher i kompanisë telefonike “Eagle Mobile” për zonën Durrës-Peqin. Vazhdon edhe par-time (pa shkëputje nga puna) Universitetin “Aleksandër Xhuvani” të Elbasanit, dega Menaxhim – Biznes. Edhe motra e tij, Aurora, vazhdon Univesitetin “Aleksandër Moisiu” të Durrësit, dega “Menaxhim - Biznes”, si specialitet që i prin zhvillimit të tregtisë, fushë të ekonomisë që çamët e kanë aq për zemër, brez pas brezi... Aurora punon si operatore në “Eagle Mobile”...
Marsel Haxhi është fejuar me Malvina Lamçe, një vajzë nga qyteti i Durrësit, e cila vazhdon vitin e tretë të Universitetit “Aleksandër Moisiu”, dega Menaxhim-Turizëm.
Marseli, falë filozofisë së tij për të përfituar më shumë nga përvoja e të tjerëve, se nga pësimet e veta, i zgjedh shokët gjithmonë më të mëdhenj se vetja për t’i patur shembull e për të mësuar sa më shumë prej tyre. Fjala vjen, një nga shokët e tij të universitetit, shok banke, është Adrian Tane, kryetar i SHPA “Çamëria”. Ata bisedojnë shpesh për fatet e Çamërisë, bisedë të cilën Marseli e ka aq shumë për zemër saqë e hap shpeh jo vetëm me miqtë e tij çamë, por edhe me të tjerët. “Vizioni im – Çamëria, unë dhe brezi im – shpresa e saj”, - thotë shpesh plot pasion Marsel Haxhi dhe pastaj rrëfen sesi ka bërë edhe një palë targa “Dr Çamëria M”, të cilat i përdor sa herë shkon në tubimet e Qafës së Botës, në Konispol, në prag të Çamërisë, që mbahet ende peng prej grekëve, apo nëpër të tjera veprimtari të mëdha që i kushtohen asaj. Marsel Haxhi dhe babai i tij, Qemali, tanimë i janë përkushtuar bashkërisht problemit çam. I gjen shpesh në të gjitha takimet që organizojnë çamët dhe së fundi janë në mbështetje të PDU që drejtohet nga deputeti çam Shpëtim Idrizi. Ata flasin me respekt për punën e tij atdhetare. Qemali tregon se kur e dëgjoi të fliste deputetin Idrizi për herë të parë në tubimin e Qafës së Botës u entuziazmua aq shumë nga fjala e tij saqë thirri: “O Shpëtim, o mbret, Çamëria po të pret”...
- E do shumë Marselin tim, Shpëtim Idrizi, njëlloj si nipin e tij, - krenohet Qemali me të birin. - Të gjithë e duan djalin tim dhe thonë se do të bëhet i mirë si Baba Lazi, se i ngjan atij si nga pamja edhe nga mençuria. Dhe djali im do të bëhet patjetër edhe politikan, edhe deputet, figurë e zgjedhur e Çamërisë do të bëhet për hatër tim që kam sakrifikuar aq shumë në jetë... A e dini se edhe në burg përfundova në vitin 2004 kur protestuam para parlamentit shqiptar që nuk e miratoi rezolutën çame? Na gjakosën forcat speciale, por unë e mbrojta me trupin tim Servet Mehmetin, kryetarin e SHPA “Çamëria” dhe u thashë policëve: “Mermëni mua në burg dhe jo kryetarin”. Dhe përfunduam nja njëzetepesë vetë në burg atëherë... Po nuk e lëshova veten për hatër të vatanit, Çamërisë, se e duam shumë, ta shohim të lirë sa më parë, njëlloj si Kosovën. Dhe shpresoj shumë që djali im, Marsel Haxhi, t’i dalë zot Çamërisë. Ai dhe shokët e brezit të tij janë shpresa e saj...
Marsel Haxhi, ky djalë kaq i mbarë që e dëgjon me vëmendje fjalën e më të mëdhenjve, i apasionuar pas udhëtimeve njohëse nëpër vende të piktoreske si në Zvicër, Gjermani, Itali etj., ëndërron që udha më e bukur e jetës së tij të jetë ajo që do ta shpjerë në Çamërinë e lirë... Ai ka shkuar kalimthi nëpër bregdetin çam, për t’u njohur me trojet stërgjyshore të të parëve të tij të zaptuara nga të tjerët, por të çlirosh vatanin është detyrimi më i madh para njerëzne dhe Zotit...
- Dua të jem zot i Çamërisë së lirë, kjo është ëndrra ime më e madhe, - thekson plot krenari djaloshi çam Marsel Haxhi.
Dhe përpiqet gjer në pamundësi për ta bërë realitet këtë ëndërr...
Shefki Hysa
Sunday, April 11, 2010
Monday, April 5, 2010
Sfidat e çiftit Afërdita e Namik Veipi
Reportazh
Mikja ime Arjeta Çumani një ditë më tha:
- Kam një shoqe shumë të mirë në Vlorë, e cila e meriton një shkrim në revistën "Krahu i shqiponjës" nga ana jote. E quajnë Afërdita Veipi. Është njëkohësisht specialiste e shquar në profesion dhe atdhetare e dalluar.
- Ta prish unë ty?! – i thashë. – Jam gati të shkoj e ta takoj vetë në Vlorë në se ajo nuk ka mundësi të vijë në Tiranë.
- Më mirë të shkosh ti në Vlorë, - sugjeroi Arjeta.
Mendova se do të ishte vërtet gjë e bukur të shkulesha nga rutina dhe të udhëtoja për në Vlorë.
Me të thënë e me të bërë, një të shtunë, herët në mëngjes, mora me vete asistenten time Lorena Uliu, këmbën në makinë dhe u nisëm drejt Vlorës. Ishte ora gjashtë e gjysmë kur dolëm nga Tirana. Shoferi Fatos Osmani ma prishi humorin, sepse më erdhi paksa me vonesë. Të shkretit, mezi i kishte dalë gjumi, megjithëse një natë më parë e kisha paralajmëruar se do të niseshim në orën gjashtë fiks.
Rruga ishte pa shumë trafik dhe ende pa vajtur ora tetë e mëngjesit mbërritëm në Fier. Kur ishim në qendër të qytetit, më telefonoi befas Arjeta dhe më tha se nuk kishte mundësi të vinte se i ishte prishur makina, kështu që duhej të shkoja pa të në Vlorë. Miqtë e saj më prisnin te kafja e hotelit “Pavarësia”. M’u prish edhe më keq humori nga mungesa e Arjetës. Megjithatë isha i detyruar të vazhdoja sipas programit.
U kthyem për kafe në të dalë të qytetit të Fierit, në kompleksin “Apollon” që menaxhohet nga miku im Sadush Ylli. I telefonova edhe këngëtarit çam Shaban Zeneli dhe ai erdhi menjëherë. Më vonë erdhi edhe biznesmeni Agim Mero dhe të gjithë së bashku u ulëm në një tryezë në lokalin prej xhamarie, përbri gjelbërimit të lulishteve e shelgjeve që rrethonin kompleksin.
Na mirëseardhi Sadushi dhe bashkëshortja e tij, atletja kampione Pavlina Evro. U krijua një atmosferë e këndshme nga bisedat e gjalla rreth kulturës dhe traditave çame, gjë që ma rigjallëroi humorin. Sadush Ylli në çdo bisedë të krijon përshtypjen se është menaxher i lindur. Nuk lë rast pa hedhur ide bashkëpunimi. Në një debat me këngëtarin Shaban Zeneli i sugjeroi që së bashku me këngëtarë të tjerë çamë të vinin për të kënduar edhe në lokalin e tij. Do të rritej numri i klientëve, do të rriteshin edhe fitimet dhe kështu mund të fitonin të dyja palët, ndërkohë që qendra “Apollon” shndërrohej edhe në vatër propogande për kulturën çame. Menaxher i paparë Sadush Ylli, nuk ke ç’i thua tjetër...
Rreth orës dhjetë u nisëm për në Vlorë. Rruga Fier-Vlorë tërë trafik, mezi qarkullohej. Asfalti copë-copë, gropa-gropa e tërë pluhur. E njëjta gjendje edhe nëpër rrugët e qytetit të Vlorës. Të krijohej ideja e një qyteti provincial të lënë pas dore nga njerëzit dhe nga qeveritë, megjithëse i mbipopulluar nga këmbësorë e makina. Fasadat e ndërtesave me suva të rrënuara nga të dy anët e rrugëve sikur pluskonin në pluhur. O Zot! Të dhimbsej Vlora e bregdetit adriatiko-jonian, e katandisur në këtë gjendje të mjeruar si ndonjë qytet i humbur nëpër shkretëtirat e pafundme aziatike.
Rreth orës 11.00 u takuam me thinjoshin Namik Veipi te kafja e Hotel “Pavarësia”, pronë e dy vëllezërve çamë Buçi e Fejzi Serjani. Një godinë me arkitekturë të zgjedhur me shije, siç dinë të zgjedhin e të ndërtojnë veçanërisht çamët. Pak minuta më vonë erdhi edhe Afërdita Veipi, një grua e moshuar që rrezatonte energji si të donte të mos shkëputej kurrë nga një rini e përjetshme. Ishte bashkëshortja e Namik Veipit. Pimë kafe duke shkëmbyer fjalë mirësjelljeje e njohjeje si në gjithë takimet e të saponjohurve, megjithëse atmosfera u ngroh menjëherë si të ishim të njohur të vjetër. Vetëkuptohet, i përkisnim së njëjtës krahine, Çamërisë mëmë. Kishim thithur të njëjtin ajër plot aroma lulesh mesdhetare bregdetare, kishim pirë të njëjtat ujëra burimesh e krojesh, ishim pasardhës të të njëjtave perëndi me në krye Zeusin, që kishin lindur në Çamërinë tonë.
- Do shkojmë të drekojmë matanë Ujit të Ftohtë të Vlorës, në Radhimë, në restorantin “Krela”, pronë e dy vëllezërve labë Kreshnik e Lato Mezura, miqtë tanë, - vendosi aty për aty Namiku dhe unë nuk ia prisha.
Udhëtuam në të dalë të qyetit të Vlorës, drejt Radhimës, nëpër një rrugë me asfaltin gropa-gropa e tërë pluhur, megjithëse vetëm disa dhjetëra metra larg ujëra blu të detit që dallgëzonte lehtas, si të donte të na thoshte se luhatej ende midis dimrit e pranverës...
Kur mbërritëm në Radhimë, midis gjelbërimit të ullinjve e portokalleve, m’u duk se trokitëm në portën e pranverës dhe ajo na hapi dyert e parajsës së saj. Vlora e pluhurosur tashmë sikur kishte mbetur diku larg në territorin e një shkretëtire nga ato që dinë të sajojnë veç dimrat e politikës faraonike shqiptare.
I frymëzuar nga ajo botëz e lulëzuar pranverore, i mora aparatin Lorit nga dora dhe i fotografova Afërditën e Namikun në shumë pamje, herë veças e herë çift, sa midis gjelbërimit nën kaltërsinë e qiellit dhe sa përbri kaltërsisë së detit që dallgëzonte paksa si të donte të debatonte me mua e të më rrëfente për hallet e Vlorës...
Pasi mbarova së fotografuari hymë në restorant dhe drekuam me mish qëngji që mbante aromat e luleve të maleve të Dukatit, përzier me aromat e jodit dhe shijet e kripës që u dërgonin avullimet e shpeshta të ujërave të detit. Biseduam e biseduam e u njohëm më shumë, aq sa unë skicova në kokë karakteret e dy personazheve, të Afërditës dhe Namikut, dhe vendosa se e meritonin të dy të hynin në shkrimin tim, ndryshe nga sugjerimi i Arjetës...
Afërdita, e bija e Zija Mustafait, u lind më 5 qershor 1950, në fshatin Markat të zonës së Konispolit, në një familje të mesme intelektuale. Babai i saj, Zijai, ishte arsimtar dhe jepte mësim fillimisht në Janjar e më vonë në Mursi. Ishin vitet e luftës kundër analfabetizmit dhe ai i ishte përkushtuar me shpirt rrënjosjes së dijeve e kulturës në mendjen e brezit të ri ende të traumatizuar nga luftërat e gjata. Nëna e Afërditës, Hyrije Sulejmani, ishte shtëpiake si shumica e grave çame dikur që u përkushtoheshin rritjes së shumë fëmijëve. Edhe ajo lindi dhe rriti pesë fëmijë, Afërdita më e madhja e tyre. Hyrija ishte e bija e Daut Hoxhës, ish-kryeplaku i fshatit Janjar, atdhetar i nderuar antikomunist që u burgos nga komunistët dhe vdiq në burgun e Gjirokastrës më 1954.
Më 1955 familja e Afërditës u shpërngul në Vlorë. Gjyshja e saj, Hatixheja, një zonjë grua me emër, punoi, jetoi dhe vdiq mes orikumasve si Nënë Tereza e Orikumit. Dhe Afërdita krenohet sot me të. Babai i saj, Zijai, pasi u vendosën në Vlorë, punoi me dinjitet dhe rriti fëmijët duke sakrifikuar për t’i shkolluar me të vetmen thënie në gojë: “Shkolla, e vetmja pasuri”...
Afërdita tregon se arsimin fillor e tetëvjeçar i mori në Vlorë. Edhe shkollën e mesme e mbaroi në këtë qytet, ku hodhi shtat fëmijëria e saj. Pas shkollës së mesme vazhdoi studimet në Universitetin e Tiranës dhe në vitin 1973 u diplomua si inxhiniere ndërtimi, specialiteti hidroteknikë. Pas diplomimit e emëruan në Ndërmarrjen e Bonifikimit ku punoi rreth 7 vjet, më pas në Bankën Bujqësore për 12 vjet, në tatim-taksa për katër vjet dhe më vonë në rruga-ura. Tani, megjithëse në moshë pensioni, punon si eksperte e degës së ALUIZMI-t, Vlorë.
Puna e gjatë si specialiste ndërtimi e ka aftësuar shumë jo vetëm profesionalisht, por e ka shndërruar edhe në një drejtuese me zemër të madhe që ka ndërtuar vazhdimisht marrëdhënie korrekte me kolegët,vartësit dhe tërë të njohurit me të cilët e ka lidhur puna. Afërdita ka krijuar marrëdhënie tejet njerëzore sidomos me bashkatdhetarët saj çamë që kanë mbijetuar me shumë vështirësi në Vlorë, deri sa u bënë një nga faktorët kryesorë të popullsisë vlonjate përkrah vendasve labë. Pikërisht këto raporte ndërnjerëzore, sa profesionale dhe miqësore, e kanë bërë Afërditën një atdhetare të denjë në komunitetin çam të Vlorës.
Afërdita është edhe bashkëshorte e nënë model si shumica e grave çame. Ajo u njoh me Namik Veipin në vitin 1971, kur ai punonte si shef finance në kooperativën e Dukatit. Krijuan familje dhe u bënë me dy fëmijë, djalin, Rezartin, sot 34 vjeç, i diplomuar për elektronikë, punon në Tiranë në kompaninë “Dixhitalb” dhe vajza, Flutura, 32 vjeç, diplomuar për financë, punon në ProCredit Bank.
Namik Sadiku pohon me kokë dhe buzëqesh teksa dëgjon rrëfimin e bashkëshortes së tij. Po vetë Namiku cili është?!... Vetëkuptohet, ana tjetër e “medaljes”- Afërdita... Nëse i referohesh jetës së këtij çifti, vërteton edhe njëherë thënien e një njeriu të famshëm se “pas burrave të mëdhenj gjenden shpesh gra të mëdha”... Të rrallë si Namiku dhe Afërdita...
Namik Veipi u lind në Vlorë më 30 nëntor 1948. Origjina e familjes së tij është një fis atdhetar prej fshatit Varvanj të Çamërisë. Në vitin 1944, pas shpërnguljeve të dhunshme prej genocidit që ushtruan bandat zerviste, familja e tij la pas vatanin, hypën në një anije dhe zbritën në Ksamil. U vendosën për pak kohë në Çukë të Sarandës, pastaj udhëtuan drejt Himarës, por aty i penguan dhe u detyruan të kthehen mbrapsht, udhëtuan drejt Gjirokastrës dhe në vitin 1945 mundën të vendoseshin në Vlorë. Babai i Namikut, Mehmet Veipi, punoi si magazinier, në hall e në punë të vet, si gjithë çamët që dinë t’i përkushtohen me mish e shpirt familjes. Ai rriti dhe edukoi pesë fëmijë, pesë djem. Namiku ishte i dyti i vëllezërve, pas të madhit, Nexhatit. E kaloi fëmijërinë në Vlorë, ku dhe u arsimua. Në vitin 1971 mundi të diplomohej në Universitetin e Tiranës, në degën e financës. Pasi u diplomua e emëruan shef finance në kooperativën e Dukatit për 4 vjet, më vonë për 5 vjet në NB Kotë. Atë periudhë e thirrën në Komitetin Ekzekutiv dhe i thanë se do ta emëronin në Bankën Bujqësore, por në të njëjtën ditë e thirrën edhe në Komitetin e Partisë dhe i thanë se do ta emëronin në kooperativën e Risilisë. Ai kundërshtoi, duke thënë se i kishin dhënë fjalën për në Bankën Bujqësore, por sekretarja e Komitetit të Partisë Jorgjia Peçini ngriti zëri duke thënë se ishte ajo që vendoste dhe ai do të shkonte ku urdhëronte ajo. Namiku u ankua para saj se po i kalonte e tërë jeta në fshat atij dhe gruas. Atëherë sekretarja vendosi të emëronte gruan e tij në Bankën Bujqësore dhe ashtu u bë. Të paktën kishte fituar gruaja e tij, Afërdita...
Kooperativa e Risilisë ishte më e dobëta në rrethin e Vlorës. Ishte periudha kur nuk siguronte dot as të ardhurat për të paguar anëtarët e saj dhe ata po protestonin. Pikërisht në këtë periudhë e emëruan Namik Veipin si shef finance në atë kooperativë. Aty gjeti edhe dy çamë të tjerë, Hidajet Iliazi, shef plani, dhe Xhafer Hania, kryeagronom. Tre çamë në vendin më të vështirë, ose do të fundoseshin edhe ata, ose do ta nxirrnin atë kooperativë nga prapambetja. Dhe falë aftësive të tyre, ata e shndërruan Risilinë në kooperativë të tipit të lartë, me shumë të ardhura. Mbijetuan dhe e fituan betejën si gjithë çamët... Naimi punoi 6 vjet në atë kooperativë, pastaj e emëruan në NB Vlorë, pra, në periudhën 1984-89. Më vonë kaloi si shef finance në Ndërmarrjen e Grumbullimit. Gjatë viteve 1980-92 ai dha mësim edhe në shkollën e mesme ekonomike të Vlorës për nxënësit pa shkëputje nga puna, ku u dallua si një mësues sa i zoti dhe i dashur.
“Në këtë shkollë, - tregon Naimi, - vinin nga e gjithë Shqipëria, vinin edhe nga Saranda e Konispoli. Ata që vinin nga Jugu, sa merrnin vesh se unë isha jugor, nuk më ndaheshin, kërkonin t’i ndihmoja me çdo kusht që ta merrnin shkollën për të mos humbur vendet e punës. Dhe unë i ndihmoja. Mbaj mend njëherë, shkova vonë në shtëpi dhe gjeta aty një vajzë nga fshatrat e Sarandës. E quanin Ollga... Ishte ulur e qanin bashkë me Afërditën për hallet e saj. Sa e pashë të përlotur, e qetësova dhe i thashë se do ta ndihmoja. Dhe e ndihmova. Më vonë u miqësuam edhe familjarisht dhe sa herë shkojmë në Sarandë, Ollga edhe tani del e na pret... Ja kështu e ka jeta”...
Pas vitit 1993, Namik Veipi u shkëput nga puna shtetërore dhe iu përkushtua biznesit si ekspert kontabël i autorizuar. Ai, me përvojën dhe punën e vet plot pasion e përkushtim profesional, është bërë tashmë një ndër ndër ekspertët më të kërkuar. Gëzon respektin e tërë kolegëve dhe të gjithë atyre me të cilët e lidh puna. Të gjithë e mbajnë në gojë si profesorin e tyre...
- Po me problemin çam a je marrë? – e pyeta.
- Fillimisht nga pak. Më shumë është marrë vëllai im i madh, Nexhati. Ai ka qenë edhe në strukturat drejtuese të Shoqatës Politike Atdhetare “Çamëria” në qendër, në Tiranë, dhe këtu në degën e Vlorës, me Bilbil Rakipin e të tjerë...
- Njihesh me Bilbil Rakipin?
- Po, e kam mik!
- Mik e kam edhe unë. Në vitin 2000, kur Shoqata Politike Atdhetare “Çamëria” po shuhej, ai erdhi nga Vlora bashkë me disa të tjerë dha ka këmbëngulur se duhej ringritur shoqata. Më thirri edhe mua dhe më kërkoi që të ndihmoja për ta ringritur, sepse unë kisha kurajë dhe përvojë. Dhe mbaj mend se ishte këmbëngulja e tij që shoqata shpëtoi nga shkatërrimi. Për mua Bilbil Rakipi është atdhetar. E kam theksuar edhe në librin tim “Diplomacia e vetëmohimit”...
- E paske mik edhe ti, i nderuar Shefki?!... Atëherë po i telefonoj të vijë këtu...
Dhe i ra telefonit gjithë qejf. Bilbili iu përgjigj se ishte diku andej nga Kanina bashkë me deputetin çam Dashamir Tahiri... Mund të takoheshim më vonë në Vlorë...
- Thotë se është me Dashin, deputetin tonë, - theksoi Namiku. – Kam punuar edhe unë gjatë zgjedhjeve të kaluara si këshilltar në stafin e deputetit... Ku nuk kemi qenë për vota, në fshatrat më të largëta të Sarandës, në Delvinë, në Konispol... Kë nuk ka ndihmuar Dashi, pa qenë deputet... Pa le tani që është deputet... Unë, të them të drejtën, në periudhën e deputet Dashit jam angazhuar me të gjitha forcat, më parë më pak, jo se nuk e kisha ideal Çamërinë, por u druhesha debateve pa bukë që bëheshin në shoqatë... Debate shterpë, jo ky i majtë e ky i djathtë e më the të thashë... Nuk i duroja dot këto... Tani jam me PDU, pas kryetarit të saj Shpëtim Idrizit dhe pas deputetit Dashamir Tahiri... Ku nuk e kam ndjekur atë... Edhe në Çamëri kemi qenë bashkë... Në fshatin e tij, në Skopiona, dhe në Varfanjin tim... Po të tregoj edhe një shaka të Dashit... Ishim në Volë dhe po shkonim për në Varfanj... Dashi mori në telefon vëllanë tim, Nexhatin, dhe i tha: “O Nexhat, a nuk ma shisni mua për njëqind mijë lek fshatin tuaj, Varfanjin?” Ai ia ktheu se nuk e blen dot se kushton shumë e më shumë... Kur mbërritëm në fshat dhe Dashi pa me sytë e vet se cili ishte Varfanji, e mori përsëri Nexhatin në telefon dhe i dha të drejtë se ai fshat kishte shumë vlera dhe nuk blehej aq lehtë... Unë e dua shumë fshatin tim, kam shkuar disa herë aty, kam filmuar dhe fotografuar, megjithëse një zonjë që banon në shtëpinë tonë, kullë trekatëshe, nuk më ka hapur as portën... I kam sjellë edhe një grusht dheu babait që vdiq me merak dhe ia kam hedhur te varri... Ne kishim shumë prona, kishim edhe dyqan në Gumenicë dhe treqind rrënjë ullinj... Po Çamërinë unë e dua më shumë si vendlindjen e të parëve të mi se sa për pronat...
- Kam shkuar edhe unë me Naimin në Çamëri, - ndërhyri befas Afërdita. - Dhe më është dridhur dora kur xhiroja me kamera para shtëpisë së Naimit. Ndihet edhe në dridhjet e filmit, dridhja e dorës sime... Ishte shumë e dhimbshme të shihje Çamërinë në duart e të tjerëve... Çamëria më bën të përlotem... Kam shkuar disa herë edhe në Markat, në vendlindjen e babait, na ka çuar miku ynë Hysen Hysi nga Saranda, po nuk jam përlotur si në Çamërinë e pushtuar nga të tjerët... Unë jam përlotur para shtëpisë së Naimit, në Varfanj, kurse ky sa herë largohej nga fshati im recitonte me shaka: “O Markat, shkëmb e gur, mos më shkeltë këmba kurrë... Po edhe rrugët e Markatit, gurë-gurë, i bëri me asfalt Ismail Murtaj, kryetari i komunës, miku ynë... Eh, kur do të vijë ajo ditë që ta drejtojnë njerëzit tanë Çamërinë matanë kufirit tonë shtetëror, siç drejtojnë edhe Markatin e Konispolin, pjesë e Çamërisë brenda kufirit shtetëror, - përfundoi ajo.
Pas drekës morëm rrugën e kthimit për në Vlorë. U takova edhe me mikun tim, Bilbil Rakipin, dhe kujtuam së bashku kohët e vështira që ka kaluar herë pas here komuniteti çam për faj të drejtuesve mediokër dhe interesaxhinj që kanë uzurpuar shpesh lidershipin... Diskutuam edhe për çiftin Afërdita e Namik Veipi dhe ramë në një mendje se e meritonin një shkrim të mirë...
Në Fier, rreth orës 6.00 të asaj pasditeje, u takova rishtas me atdhetarin Agim Mero, i cili mbeti i kënaqur nga përkushtimi im për njerëzit e mirë të komunitetit çam.
Më vonë u takova edhe me Arjeta Çumanin. Më pyeti për miqtë e saj. I thashë se më ishte mbushur mendja top që t’i përfshija të dy në shkrim. Tashmë për mua çifti Afërdita dhe Namik Veipi ishin një e të pandarë. Ishin një subjekt...
- Po, - pohoi edhe Arjeta Çumani, - ata janë një çift intelektualësh që plotësojnë mësëmiri njëri-tjetrin përballë sfidave të kohës...
- Dhe e kanë sfiduar kohën, - shtova unë...
Shefki Hysa
Reportazh
Mikja ime Arjeta Çumani një ditë më tha:
- Kam një shoqe shumë të mirë në Vlorë, e cila e meriton një shkrim në revistën "Krahu i shqiponjës" nga ana jote. E quajnë Afërdita Veipi. Është njëkohësisht specialiste e shquar në profesion dhe atdhetare e dalluar.
- Ta prish unë ty?! – i thashë. – Jam gati të shkoj e ta takoj vetë në Vlorë në se ajo nuk ka mundësi të vijë në Tiranë.
- Më mirë të shkosh ti në Vlorë, - sugjeroi Arjeta.
Mendova se do të ishte vërtet gjë e bukur të shkulesha nga rutina dhe të udhëtoja për në Vlorë.
Me të thënë e me të bërë, një të shtunë, herët në mëngjes, mora me vete asistenten time Lorena Uliu, këmbën në makinë dhe u nisëm drejt Vlorës. Ishte ora gjashtë e gjysmë kur dolëm nga Tirana. Shoferi Fatos Osmani ma prishi humorin, sepse më erdhi paksa me vonesë. Të shkretit, mezi i kishte dalë gjumi, megjithëse një natë më parë e kisha paralajmëruar se do të niseshim në orën gjashtë fiks.
Rruga ishte pa shumë trafik dhe ende pa vajtur ora tetë e mëngjesit mbërritëm në Fier. Kur ishim në qendër të qytetit, më telefonoi befas Arjeta dhe më tha se nuk kishte mundësi të vinte se i ishte prishur makina, kështu që duhej të shkoja pa të në Vlorë. Miqtë e saj më prisnin te kafja e hotelit “Pavarësia”. M’u prish edhe më keq humori nga mungesa e Arjetës. Megjithatë isha i detyruar të vazhdoja sipas programit.
U kthyem për kafe në të dalë të qytetit të Fierit, në kompleksin “Apollon” që menaxhohet nga miku im Sadush Ylli. I telefonova edhe këngëtarit çam Shaban Zeneli dhe ai erdhi menjëherë. Më vonë erdhi edhe biznesmeni Agim Mero dhe të gjithë së bashku u ulëm në një tryezë në lokalin prej xhamarie, përbri gjelbërimit të lulishteve e shelgjeve që rrethonin kompleksin.
Na mirëseardhi Sadushi dhe bashkëshortja e tij, atletja kampione Pavlina Evro. U krijua një atmosferë e këndshme nga bisedat e gjalla rreth kulturës dhe traditave çame, gjë që ma rigjallëroi humorin. Sadush Ylli në çdo bisedë të krijon përshtypjen se është menaxher i lindur. Nuk lë rast pa hedhur ide bashkëpunimi. Në një debat me këngëtarin Shaban Zeneli i sugjeroi që së bashku me këngëtarë të tjerë çamë të vinin për të kënduar edhe në lokalin e tij. Do të rritej numri i klientëve, do të rriteshin edhe fitimet dhe kështu mund të fitonin të dyja palët, ndërkohë që qendra “Apollon” shndërrohej edhe në vatër propogande për kulturën çame. Menaxher i paparë Sadush Ylli, nuk ke ç’i thua tjetër...
Rreth orës dhjetë u nisëm për në Vlorë. Rruga Fier-Vlorë tërë trafik, mezi qarkullohej. Asfalti copë-copë, gropa-gropa e tërë pluhur. E njëjta gjendje edhe nëpër rrugët e qytetit të Vlorës. Të krijohej ideja e një qyteti provincial të lënë pas dore nga njerëzit dhe nga qeveritë, megjithëse i mbipopulluar nga këmbësorë e makina. Fasadat e ndërtesave me suva të rrënuara nga të dy anët e rrugëve sikur pluskonin në pluhur. O Zot! Të dhimbsej Vlora e bregdetit adriatiko-jonian, e katandisur në këtë gjendje të mjeruar si ndonjë qytet i humbur nëpër shkretëtirat e pafundme aziatike.
Rreth orës 11.00 u takuam me thinjoshin Namik Veipi te kafja e Hotel “Pavarësia”, pronë e dy vëllezërve çamë Buçi e Fejzi Serjani. Një godinë me arkitekturë të zgjedhur me shije, siç dinë të zgjedhin e të ndërtojnë veçanërisht çamët. Pak minuta më vonë erdhi edhe Afërdita Veipi, një grua e moshuar që rrezatonte energji si të donte të mos shkëputej kurrë nga një rini e përjetshme. Ishte bashkëshortja e Namik Veipit. Pimë kafe duke shkëmbyer fjalë mirësjelljeje e njohjeje si në gjithë takimet e të saponjohurve, megjithëse atmosfera u ngroh menjëherë si të ishim të njohur të vjetër. Vetëkuptohet, i përkisnim së njëjtës krahine, Çamërisë mëmë. Kishim thithur të njëjtin ajër plot aroma lulesh mesdhetare bregdetare, kishim pirë të njëjtat ujëra burimesh e krojesh, ishim pasardhës të të njëjtave perëndi me në krye Zeusin, që kishin lindur në Çamërinë tonë.
- Do shkojmë të drekojmë matanë Ujit të Ftohtë të Vlorës, në Radhimë, në restorantin “Krela”, pronë e dy vëllezërve labë Kreshnik e Lato Mezura, miqtë tanë, - vendosi aty për aty Namiku dhe unë nuk ia prisha.
Udhëtuam në të dalë të qyetit të Vlorës, drejt Radhimës, nëpër një rrugë me asfaltin gropa-gropa e tërë pluhur, megjithëse vetëm disa dhjetëra metra larg ujëra blu të detit që dallgëzonte lehtas, si të donte të na thoshte se luhatej ende midis dimrit e pranverës...
Kur mbërritëm në Radhimë, midis gjelbërimit të ullinjve e portokalleve, m’u duk se trokitëm në portën e pranverës dhe ajo na hapi dyert e parajsës së saj. Vlora e pluhurosur tashmë sikur kishte mbetur diku larg në territorin e një shkretëtire nga ato që dinë të sajojnë veç dimrat e politikës faraonike shqiptare.
I frymëzuar nga ajo botëz e lulëzuar pranverore, i mora aparatin Lorit nga dora dhe i fotografova Afërditën e Namikun në shumë pamje, herë veças e herë çift, sa midis gjelbërimit nën kaltërsinë e qiellit dhe sa përbri kaltërsisë së detit që dallgëzonte paksa si të donte të debatonte me mua e të më rrëfente për hallet e Vlorës...
Pasi mbarova së fotografuari hymë në restorant dhe drekuam me mish qëngji që mbante aromat e luleve të maleve të Dukatit, përzier me aromat e jodit dhe shijet e kripës që u dërgonin avullimet e shpeshta të ujërave të detit. Biseduam e biseduam e u njohëm më shumë, aq sa unë skicova në kokë karakteret e dy personazheve, të Afërditës dhe Namikut, dhe vendosa se e meritonin të dy të hynin në shkrimin tim, ndryshe nga sugjerimi i Arjetës...
Afërdita, e bija e Zija Mustafait, u lind më 5 qershor 1950, në fshatin Markat të zonës së Konispolit, në një familje të mesme intelektuale. Babai i saj, Zijai, ishte arsimtar dhe jepte mësim fillimisht në Janjar e më vonë në Mursi. Ishin vitet e luftës kundër analfabetizmit dhe ai i ishte përkushtuar me shpirt rrënjosjes së dijeve e kulturës në mendjen e brezit të ri ende të traumatizuar nga luftërat e gjata. Nëna e Afërditës, Hyrije Sulejmani, ishte shtëpiake si shumica e grave çame dikur që u përkushtoheshin rritjes së shumë fëmijëve. Edhe ajo lindi dhe rriti pesë fëmijë, Afërdita më e madhja e tyre. Hyrija ishte e bija e Daut Hoxhës, ish-kryeplaku i fshatit Janjar, atdhetar i nderuar antikomunist që u burgos nga komunistët dhe vdiq në burgun e Gjirokastrës më 1954.
Më 1955 familja e Afërditës u shpërngul në Vlorë. Gjyshja e saj, Hatixheja, një zonjë grua me emër, punoi, jetoi dhe vdiq mes orikumasve si Nënë Tereza e Orikumit. Dhe Afërdita krenohet sot me të. Babai i saj, Zijai, pasi u vendosën në Vlorë, punoi me dinjitet dhe rriti fëmijët duke sakrifikuar për t’i shkolluar me të vetmen thënie në gojë: “Shkolla, e vetmja pasuri”...
Afërdita tregon se arsimin fillor e tetëvjeçar i mori në Vlorë. Edhe shkollën e mesme e mbaroi në këtë qytet, ku hodhi shtat fëmijëria e saj. Pas shkollës së mesme vazhdoi studimet në Universitetin e Tiranës dhe në vitin 1973 u diplomua si inxhiniere ndërtimi, specialiteti hidroteknikë. Pas diplomimit e emëruan në Ndërmarrjen e Bonifikimit ku punoi rreth 7 vjet, më pas në Bankën Bujqësore për 12 vjet, në tatim-taksa për katër vjet dhe më vonë në rruga-ura. Tani, megjithëse në moshë pensioni, punon si eksperte e degës së ALUIZMI-t, Vlorë.
Puna e gjatë si specialiste ndërtimi e ka aftësuar shumë jo vetëm profesionalisht, por e ka shndërruar edhe në një drejtuese me zemër të madhe që ka ndërtuar vazhdimisht marrëdhënie korrekte me kolegët,vartësit dhe tërë të njohurit me të cilët e ka lidhur puna. Afërdita ka krijuar marrëdhënie tejet njerëzore sidomos me bashkatdhetarët saj çamë që kanë mbijetuar me shumë vështirësi në Vlorë, deri sa u bënë një nga faktorët kryesorë të popullsisë vlonjate përkrah vendasve labë. Pikërisht këto raporte ndërnjerëzore, sa profesionale dhe miqësore, e kanë bërë Afërditën një atdhetare të denjë në komunitetin çam të Vlorës.
Afërdita është edhe bashkëshorte e nënë model si shumica e grave çame. Ajo u njoh me Namik Veipin në vitin 1971, kur ai punonte si shef finance në kooperativën e Dukatit. Krijuan familje dhe u bënë me dy fëmijë, djalin, Rezartin, sot 34 vjeç, i diplomuar për elektronikë, punon në Tiranë në kompaninë “Dixhitalb” dhe vajza, Flutura, 32 vjeç, diplomuar për financë, punon në ProCredit Bank.
Namik Sadiku pohon me kokë dhe buzëqesh teksa dëgjon rrëfimin e bashkëshortes së tij. Po vetë Namiku cili është?!... Vetëkuptohet, ana tjetër e “medaljes”- Afërdita... Nëse i referohesh jetës së këtij çifti, vërteton edhe njëherë thënien e një njeriu të famshëm se “pas burrave të mëdhenj gjenden shpesh gra të mëdha”... Të rrallë si Namiku dhe Afërdita...
Namik Veipi u lind në Vlorë më 30 nëntor 1948. Origjina e familjes së tij është një fis atdhetar prej fshatit Varvanj të Çamërisë. Në vitin 1944, pas shpërnguljeve të dhunshme prej genocidit që ushtruan bandat zerviste, familja e tij la pas vatanin, hypën në një anije dhe zbritën në Ksamil. U vendosën për pak kohë në Çukë të Sarandës, pastaj udhëtuan drejt Himarës, por aty i penguan dhe u detyruan të kthehen mbrapsht, udhëtuan drejt Gjirokastrës dhe në vitin 1945 mundën të vendoseshin në Vlorë. Babai i Namikut, Mehmet Veipi, punoi si magazinier, në hall e në punë të vet, si gjithë çamët që dinë t’i përkushtohen me mish e shpirt familjes. Ai rriti dhe edukoi pesë fëmijë, pesë djem. Namiku ishte i dyti i vëllezërve, pas të madhit, Nexhatit. E kaloi fëmijërinë në Vlorë, ku dhe u arsimua. Në vitin 1971 mundi të diplomohej në Universitetin e Tiranës, në degën e financës. Pasi u diplomua e emëruan shef finance në kooperativën e Dukatit për 4 vjet, më vonë për 5 vjet në NB Kotë. Atë periudhë e thirrën në Komitetin Ekzekutiv dhe i thanë se do ta emëronin në Bankën Bujqësore, por në të njëjtën ditë e thirrën edhe në Komitetin e Partisë dhe i thanë se do ta emëronin në kooperativën e Risilisë. Ai kundërshtoi, duke thënë se i kishin dhënë fjalën për në Bankën Bujqësore, por sekretarja e Komitetit të Partisë Jorgjia Peçini ngriti zëri duke thënë se ishte ajo që vendoste dhe ai do të shkonte ku urdhëronte ajo. Namiku u ankua para saj se po i kalonte e tërë jeta në fshat atij dhe gruas. Atëherë sekretarja vendosi të emëronte gruan e tij në Bankën Bujqësore dhe ashtu u bë. Të paktën kishte fituar gruaja e tij, Afërdita...
Kooperativa e Risilisë ishte më e dobëta në rrethin e Vlorës. Ishte periudha kur nuk siguronte dot as të ardhurat për të paguar anëtarët e saj dhe ata po protestonin. Pikërisht në këtë periudhë e emëruan Namik Veipin si shef finance në atë kooperativë. Aty gjeti edhe dy çamë të tjerë, Hidajet Iliazi, shef plani, dhe Xhafer Hania, kryeagronom. Tre çamë në vendin më të vështirë, ose do të fundoseshin edhe ata, ose do ta nxirrnin atë kooperativë nga prapambetja. Dhe falë aftësive të tyre, ata e shndërruan Risilinë në kooperativë të tipit të lartë, me shumë të ardhura. Mbijetuan dhe e fituan betejën si gjithë çamët... Naimi punoi 6 vjet në atë kooperativë, pastaj e emëruan në NB Vlorë, pra, në periudhën 1984-89. Më vonë kaloi si shef finance në Ndërmarrjen e Grumbullimit. Gjatë viteve 1980-92 ai dha mësim edhe në shkollën e mesme ekonomike të Vlorës për nxënësit pa shkëputje nga puna, ku u dallua si një mësues sa i zoti dhe i dashur.
“Në këtë shkollë, - tregon Naimi, - vinin nga e gjithë Shqipëria, vinin edhe nga Saranda e Konispoli. Ata që vinin nga Jugu, sa merrnin vesh se unë isha jugor, nuk më ndaheshin, kërkonin t’i ndihmoja me çdo kusht që ta merrnin shkollën për të mos humbur vendet e punës. Dhe unë i ndihmoja. Mbaj mend njëherë, shkova vonë në shtëpi dhe gjeta aty një vajzë nga fshatrat e Sarandës. E quanin Ollga... Ishte ulur e qanin bashkë me Afërditën për hallet e saj. Sa e pashë të përlotur, e qetësova dhe i thashë se do ta ndihmoja. Dhe e ndihmova. Më vonë u miqësuam edhe familjarisht dhe sa herë shkojmë në Sarandë, Ollga edhe tani del e na pret... Ja kështu e ka jeta”...
Pas vitit 1993, Namik Veipi u shkëput nga puna shtetërore dhe iu përkushtua biznesit si ekspert kontabël i autorizuar. Ai, me përvojën dhe punën e vet plot pasion e përkushtim profesional, është bërë tashmë një ndër ndër ekspertët më të kërkuar. Gëzon respektin e tërë kolegëve dhe të gjithë atyre me të cilët e lidh puna. Të gjithë e mbajnë në gojë si profesorin e tyre...
- Po me problemin çam a je marrë? – e pyeta.
- Fillimisht nga pak. Më shumë është marrë vëllai im i madh, Nexhati. Ai ka qenë edhe në strukturat drejtuese të Shoqatës Politike Atdhetare “Çamëria” në qendër, në Tiranë, dhe këtu në degën e Vlorës, me Bilbil Rakipin e të tjerë...
- Njihesh me Bilbil Rakipin?
- Po, e kam mik!
- Mik e kam edhe unë. Në vitin 2000, kur Shoqata Politike Atdhetare “Çamëria” po shuhej, ai erdhi nga Vlora bashkë me disa të tjerë dha ka këmbëngulur se duhej ringritur shoqata. Më thirri edhe mua dhe më kërkoi që të ndihmoja për ta ringritur, sepse unë kisha kurajë dhe përvojë. Dhe mbaj mend se ishte këmbëngulja e tij që shoqata shpëtoi nga shkatërrimi. Për mua Bilbil Rakipi është atdhetar. E kam theksuar edhe në librin tim “Diplomacia e vetëmohimit”...
- E paske mik edhe ti, i nderuar Shefki?!... Atëherë po i telefonoj të vijë këtu...
Dhe i ra telefonit gjithë qejf. Bilbili iu përgjigj se ishte diku andej nga Kanina bashkë me deputetin çam Dashamir Tahiri... Mund të takoheshim më vonë në Vlorë...
- Thotë se është me Dashin, deputetin tonë, - theksoi Namiku. – Kam punuar edhe unë gjatë zgjedhjeve të kaluara si këshilltar në stafin e deputetit... Ku nuk kemi qenë për vota, në fshatrat më të largëta të Sarandës, në Delvinë, në Konispol... Kë nuk ka ndihmuar Dashi, pa qenë deputet... Pa le tani që është deputet... Unë, të them të drejtën, në periudhën e deputet Dashit jam angazhuar me të gjitha forcat, më parë më pak, jo se nuk e kisha ideal Çamërinë, por u druhesha debateve pa bukë që bëheshin në shoqatë... Debate shterpë, jo ky i majtë e ky i djathtë e më the të thashë... Nuk i duroja dot këto... Tani jam me PDU, pas kryetarit të saj Shpëtim Idrizit dhe pas deputetit Dashamir Tahiri... Ku nuk e kam ndjekur atë... Edhe në Çamëri kemi qenë bashkë... Në fshatin e tij, në Skopiona, dhe në Varfanjin tim... Po të tregoj edhe një shaka të Dashit... Ishim në Volë dhe po shkonim për në Varfanj... Dashi mori në telefon vëllanë tim, Nexhatin, dhe i tha: “O Nexhat, a nuk ma shisni mua për njëqind mijë lek fshatin tuaj, Varfanjin?” Ai ia ktheu se nuk e blen dot se kushton shumë e më shumë... Kur mbërritëm në fshat dhe Dashi pa me sytë e vet se cili ishte Varfanji, e mori përsëri Nexhatin në telefon dhe i dha të drejtë se ai fshat kishte shumë vlera dhe nuk blehej aq lehtë... Unë e dua shumë fshatin tim, kam shkuar disa herë aty, kam filmuar dhe fotografuar, megjithëse një zonjë që banon në shtëpinë tonë, kullë trekatëshe, nuk më ka hapur as portën... I kam sjellë edhe një grusht dheu babait që vdiq me merak dhe ia kam hedhur te varri... Ne kishim shumë prona, kishim edhe dyqan në Gumenicë dhe treqind rrënjë ullinj... Po Çamërinë unë e dua më shumë si vendlindjen e të parëve të mi se sa për pronat...
- Kam shkuar edhe unë me Naimin në Çamëri, - ndërhyri befas Afërdita. - Dhe më është dridhur dora kur xhiroja me kamera para shtëpisë së Naimit. Ndihet edhe në dridhjet e filmit, dridhja e dorës sime... Ishte shumë e dhimbshme të shihje Çamërinë në duart e të tjerëve... Çamëria më bën të përlotem... Kam shkuar disa herë edhe në Markat, në vendlindjen e babait, na ka çuar miku ynë Hysen Hysi nga Saranda, po nuk jam përlotur si në Çamërinë e pushtuar nga të tjerët... Unë jam përlotur para shtëpisë së Naimit, në Varfanj, kurse ky sa herë largohej nga fshati im recitonte me shaka: “O Markat, shkëmb e gur, mos më shkeltë këmba kurrë... Po edhe rrugët e Markatit, gurë-gurë, i bëri me asfalt Ismail Murtaj, kryetari i komunës, miku ynë... Eh, kur do të vijë ajo ditë që ta drejtojnë njerëzit tanë Çamërinë matanë kufirit tonë shtetëror, siç drejtojnë edhe Markatin e Konispolin, pjesë e Çamërisë brenda kufirit shtetëror, - përfundoi ajo.
Pas drekës morëm rrugën e kthimit për në Vlorë. U takova edhe me mikun tim, Bilbil Rakipin, dhe kujtuam së bashku kohët e vështira që ka kaluar herë pas here komuniteti çam për faj të drejtuesve mediokër dhe interesaxhinj që kanë uzurpuar shpesh lidershipin... Diskutuam edhe për çiftin Afërdita e Namik Veipi dhe ramë në një mendje se e meritonin një shkrim të mirë...
Në Fier, rreth orës 6.00 të asaj pasditeje, u takova rishtas me atdhetarin Agim Mero, i cili mbeti i kënaqur nga përkushtimi im për njerëzit e mirë të komunitetit çam.
Më vonë u takova edhe me Arjeta Çumanin. Më pyeti për miqtë e saj. I thashë se më ishte mbushur mendja top që t’i përfshija të dy në shkrim. Tashmë për mua çifti Afërdita dhe Namik Veipi ishin një e të pandarë. Ishin një subjekt...
- Po, - pohoi edhe Arjeta Çumani, - ata janë një çift intelektualësh që plotësojnë mësëmiri njëri-tjetrin përballë sfidave të kohës...
- Dhe e kanë sfiduar kohën, - shtova unë...
Shefki Hysa
Subscribe to:
Posts (Atom)
