Monday, April 7, 2008

I palodhuri Axhem Çapo

E kush nuk e njeh tanimë Axhemin! Atë, pra, akademikun flokëbardhë që i ka kaluar tetëdhjetë e ca vjeçët dhe vrapon gjithandej si djalë i ri i palodhur. Axhemi është studiues, shkrimtar dhe poet. Po mbi të gjitha është miku i dukatasve. Ai ka lindur në fshatin Dukat të Vlorës më 10 janar të vitit 1924. Shkollën fillore e krau në Dukat, shtatë-vjeçaren në Shkodër dhe të mesmen në Tiranë.

Në vitin 1944 Axhemi doli partizan dhe menjëherë pas luftës filloi të punonte në administratën e Ministrisë së Brendshme, në Burrel e në Shkodër, deri sa u lirua më 1954.
Më vonë, pas një specializimi, filloi punë si teknik markshedër e topograf në ekspedita të ndryshme gjeologjike.

I nxitur nga takimet me njerëzit e punës nëpër Shqipëri Axhemi filloi të shkruante artikuj, portrete, reportazhe, tregime të shkurtra e poezi në shtypin e kohës.

Pas vitit 1990 shkoi si emigrant në Francë dhe u vendos në Nantë bashkë me gruan, ku fitoi edhe të drejtën si rezident.

Tani, megjithëse në moshë të madhe, vazhdon të merret me studime në fushën e kurioziteteve dhe enciklopedive sa në Francë dhe në Shqipëri.

Axhemi është jo vetëm miku i labëve, por edhe I çamëve. Është bashkëpunëtor i revistës "Krahu i shqiponjës". Ka shkruar shumë artikuj rreth problemit çam dhe atij kombëtar shqiptar. Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë.

Axhemi ka botuar rreth shtatë libra dhe ka edhe disa të tjera në shtyp.

Ja disa prej tyre:
"Dukati ynë", publicistikë, 1998
"I mërguar nga Dukati", poezi, 2001
"Një natë pa hënë", tregime, 2001
"Enciklopedi e Dukatit", 2005
"Debatoj me ata që duan të zhvlerësojnë Enciklopedinë e Dukatit", 2006
"Njohuri enciklopedike nga Misteret e Botës" I, 2006
"Njohuri enciklopedike nga Misteret e Botës" II, 2007, etj,.etj.

Axhem Çapo vazhdon të shkruajë e i palodhur sikur do të jetojë njëmijë e një vjet. I urojmë jetë sa më të gjatë për vepra edhe më të bukura.

Kostaq Myrtaj
E KUDOGJENDURA MINA ÇAUSHI

Në qendrën e shitjes së librit në mes të Athinës që njihet me emrin "Sto Vivlio", u ula të pi një kafe. Mjedisi i mrekullueshëm, ajri i pastër, turistë nga të gjithë shtetet e botës po edhe dashamirësit e librit të bëjnë për vete e s’të lënë që të largohesh lehtë që andej.

Duke parë nëpër vitrinat e librit më ra në sy vëllimi me titull (Metanastes stin Eladha) që në gjuhën tonë shqipe përkthehet (Emigratët në Greqi). Libër i trashë, me kapak të zi e i bardhë nga brënda. Mbi kapakun e parë ka ca gjurmë, kurse nga kapaku i mbrapsëm të vështron një fëmijë zezak mbështetur mbi valiçen e tij. Pa e lexuar ky libër më futi në botën e tij. E mora. Kushtonte 20 euro. S’më bëri përshtypje më shumë çmimi sesa fakti kur midis të tjerash lexova: "Forumi Metanaston Albanon, që në gjuhën tonë përkthehet (Forumi i Emigrantëve Shqiptarë).

Përfaqësues të emigrantëve shqiptarë ishin tre:
1. Martin Kuke
2. Gazi Kapllani
3. Mina Konomi (Çaushi)

I lexova me një frymë. S’mund ta merrni me mend gëzimin që ndjeja kur lexoja emrat e njerëzve shqiptarë. Por le të ndalemi pak te zonja Mina, te kjo intelektuale e rallë dhe e kudogjendur. Më bëri përshtypje emri i saj sepse ajo si përfaqësuese për gratë shqiptare në Janinë në Maj të vitit 1999 foli jo vetëm për veten e saj si emigrante, por për të gjithë ne, për vendin, për popullin, për marrëdhëniet e dy shteteve Shqipëri-Greqi etj. Kjo grua që punon me kaq vendosmëri e me kaq pasion është e kuadruar prej kohësh në forumin e të drejtave të grave evropiane.

Zonja Mina është dhe poete. Ka botuar tre vëllime poetike dhe një përmbledhje të këtyre vëllimeve në gjuhën greke. Është gjithashtu anëtare e rregullt në "Liter Art", aktiviste në programet dhe aktivitetet e herëpashershme që organizojnë emigrantët shqiptarë në Athinë. Për shembull e kemi parë zonjën Mina në festivalin e fjalës Artistike në Dhjetor 2006, ku u vlerësua me Diplomë Pjesëmarrjeje e Diplomë Nderi për interpretimin e poezisë së saj me titull "Një grusht dhe".

E shkojmë zonjën Mina në festën e dy vjetorit të shkollës në gjuhën shqipe ku ajo dhuroi disa vëllime poetike për nxënësit e kësaj shkolle. Ka marrë pjesë gjithashtu në festat e Majit që u organizuan nga shoqata e shqiptarëve të Lushnjës, të Fierit dhe Përmetit; Në maj 2007 ajo mori pjesë aktive në prezantimet e librit që bënë poetë të ndryshëm si, psh, në prezantimin e poetëve. Ishin poetët e bregdetit si Elviadhi Goro, Robert Goro, Odise Goro, Romeo Çollaku, Spiro Xhavarës etj.

E shohim zonjën Mina në ambasadën shqiptare këtu në Athinë në takimin midis 10 poetëve ku u diskutua mbi krijimtaritë e tyre. E shohim me gratë aktiviste të Helsinkit, e shohim në festivalet antiraciste që zhvillohen në Athinë, e pranishme dhe në javën e filmit shqiptar. E dëgjojmë në emisionet e gjuhës shqipe nën drejtimin e zonjës Bardha Mançe. E shohim në ekskursionin që organizoi shkolla shqiptare në Athinë në dy vjetorin e saj dhe në ekskursionin e saj ne Delfus. E shohim dhe e lexojmë si bashkëpunëtore në Revistën mujore që vjen nga Tirana për emigrantët, te revista (Krahu i Shqiponjës), e shohim të marrë pjesë në takimin kombëtar ndërmjet avokatëve më me zë të Athinës dhe të qyteteve të tjera të Greqisë për lutën kundër trafikimit të femrave e kundër drogës.

E shohim e do ta shohim kudo këtë grua të palodhur e me shpirt të mrekullueshëm.
S’më mbetet gjë tjetër veçse t’i uroj kësaj gruaje fisnike suksese, punë të mbarë për përkrahjen e çështjes shqiptare e të problemeve që hasin femrat kudo në botë. Dëshiroj që të punojë e të aftësohet sa më shumë për të përballuar me sukses këto situata kritike që kalojmë në këtë tranzicion të pandalshëm.

I uroj tërë të mirat kësaj gruaje sakrificash, jeta e së cilës më ka krijuar idenë se të sakrifikosh duhet të jetë një lloj kënaqësie për njeriun intelektual shpirtmadh, siç është Mina.
Ju ftoj të lexoni diçka nga krijimtaria e zonjës Mina dhe ju siguroj se do të mbeteni të kënaqur.

Përparim Shehu
Mësuesja që nuk i njeh kufijtë e dështimit

Mbresa nga jeta e shkrimtares Liri Hidërshaj

Rrallëherë ndodh të takosh gra me vullnet të hekurt, që përveç detyrës si bashkëshorte besnike dhe nëna të përkushtuara, mundohen t'i japin jetës së tyre një kuptim të veçantë, kuptimin për të qenë jo vetëm të dobishme në familje, por edhe pjesë integrale e shoqërisë. Një prej tyre është mësuesja dhe shkrimtarja, tashmë e afirmuar, Liri Hidërshaj, e cila vjen nga qyteti i Skraparit.
Ja si rrëfehet ajo për veten e saj:

- Kam lindur më 1953 në Gjerbës të Skraparit. Shkollën e mesme e kam mbaruar në Çorovodvë në vitin 1972. Studimet e larta në degën e Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe i kreva në qytetin e Elbasanit. Jeta e gjimnazit është e bukur, por për mua ka një veçanti më shumë sepse aty kam njohur bashkëshortin, bashkudhëtarin e jetës sime. Jam nënë e tre vajzave dhe e një djali të shkëlqyer. Tashmë jam edhe gjyshe e dy mbesave e një nipi dhe shumë shpejt pres të më lindë edhe një nip tjetër. Prej tridhjetë e dy vjetësh merrem me profesionin e mësueses. Tani punoj në shkollën 9-vjeçare "Ramazan Jarani" të qytetit të Tiranës, ku banoj që prej vitit 1997.

Kanë kaluar më shumë se dy vjet nga dita kur ajo erdhi në redaksinë e revistës sonë, për të më takuar mua, redaktoren e librit të saj të parë, me poezi, "Klithmë shpirti", por ende e ruaj në kujtese shprehjen që i mori fyryra kur u prezantuam:

- Ju, një vajzë kaq e re, keni redaktuar librin tim?! - shpërtheu ajo e çuditur. - Kisha përshtypjen se do të takoja një grua të moshës sime a mos më shumë...

Sot bisedat tona janë bërë më të lirshme dhe nuk i njohin aspak kufijtë e diversitetit të moshave. Dikur krejt të panjohura, kurse sot diskutojmë për politikë, flasim plot pasion për letërsinë, punën dhe jetën në përgjithësi.

Për mësuese Lirinë edhe detaji më i vogël ka rëndësinë e vet. Kjo vihet re edhe në mënyrën se si ajo flet rreth tre librave të botuar:

- "Klithmë shpirti" është hapi im i parë në fushën e poezisë. Më bluajnë në shpirt sakrificat që bëjnë njerëzit e mirë dhe në veçanti ato që ka bërë nëna ime për ne, fëmijët e saj. S'e di në e kam përshkruar si duhet një sakrificë të tillë në novelën "Mëkim shpirtëror", ku tiparet e nënës sime i kam mishëruar te një nga personazhet kryesore, një grua e moshuar e stërmunduar nga jeta si gjithë nënat. Novela "Rrëfimi" e merr subjektin nga problemet e ndryshme që hasin shpesh mësuesit në shkollë. Të më falë Andi dhe të gjithë fëmijët që kanë probleme në familjet e tyre. Nuk kam dashur t'i lëndoj, por do të doja t'i thoshja kësaj bote të mbrapshte: "Mjaft, se na i vrave të pafajshmit"!

Në krijimtarinë e saj letrare Liria e merr frymëzimin nga jeta plot pathos e fshatit, nga vështirësitë, ankthet dhe të papriturat që të shoqërojnë kudo. Ajo shkruan me respest të veçantë për njerëzit e punës dhe mundohet që nëpërmjet tyre të mishërojë të mirat reale të kësaj bote...

Liria flet gjithë pasion për shkrimtarët që kanë ndikuar në krijimtarinë e saj:

- Më pëlqen krijimtaria e poetit Dritëro Agolli. Ajo është si një gur i çmuar që i reziston kohërave... S'mund të lë pa përmendur stilin e mrekullueshëm rrëfimtar të Jakov Xoxës, ngrohtësinë që të jep "Juga e Bardhë" dhe fantazinë që të zgjon "Luija e Kripës"... E admiroj Mimoza Ahmetin, poezitë e saj janë plot ndjenjë. .. "Këpucët" e Visar Zhitit të veçanta dhe të çmueshme në ekspozitën e këpucëve...

Tek bisedon me të nuk e ke aspak të vështirë të dallosh se preferencat e saj janë të gjithanshme. Ajo nuk e sheh jetën vetëm në kornizën e zakonshme të gruas që pas punës duhet të kthehet e të merret me punët e shtëpisë, por i pëlqen shumë të shkruajë, të lexojë, të ndajë pasditet me miqtë si dhe të shëtisë...
Për më tepër ajo shprehet:

- Më pëlqen stina e vjeshtës me gjethet e verdha në portokalli... Adhuroj detin... Sytë që nuk lodhen së zhbiruari, zemrën me aftësinë e saj për të pulsuar gjakun e jetës pambarimisht... Ruaj sende dhe objekte që lidhen me familjen, origjinën, dhuratat me vlerë... Ruaj një stilograf nga vëllai i madh që nuk jeton më, një gramafon të babait, mbajtëse mjalti nga nëna, një letër të shkruar nga vjehrri që para tridhjetë e tre vjetësh, kur isha studente... Adhuroj udhëtimet turistike... ruaj mbresa të jashtëzakonshme nga ngjitja në malin e Tomorrit, nga pushimet në Dhërmi, Ohër, Mal të Zi, Shkodër ... në Londër, Kinë, etj ...

Mësuesja dhe autorja e tri librave, njëri më i bukur se tjetri, Liri Hidërshaj nuk e njeh dështimin. Çdo gjë të re që sjell jeta për të e merr si një ftesë për ta ndjekur, për të ecur me kohën... Mes shumë të tjerash ajo nuk lë kurrë pa përmendur mbesat e saj të vogla, Kristinën simpatike dhe Isabelën sybojeqielli. Ka shumë për të thënë për mbesat... "Do të dal sërish sivjet t'i pres në aeroport. Ju them se shumë i dua… Po pres"...

Liri Hidërshaj është mësuesja e palodhur që nuk mërzitet kurrë me nxënësit e vet, është shkrimtaria që premton shumë e mbi të gjitha nëna dhe gjyshja me dashuri të pashtershme... është gruaja ku shkrihen më së miri vyrtyti, shpirtmirësia dhe dëshira për të jetuar në paqe me botën dhe njerëzit...

Dylbere DIKA