VDEKJA E THEMISTOKLI GËRMENJIT


"…Në baladën që dua të bëj për Themistokli Gërmenjin dua të fut një ndodhi nga jeta e Dantonit.
Kur ushtima e topave gjermane dëgjohej në Paris, shokët për ta shpëtuar, ì thanë Dantonit: shko në Angli. Dhe ai u përgjigj: po a e marr dot Francën, La douce France, me shuajt e këpucëve të mia? Dhe nuk iku. Dhe u vra, duke e ditur që do të vritej. Edhe Themistokliut ì tha e shoqja: Mos shko se do të të prishhin. Po ai u përgjegj: Po të shkoj unë do të ketë Shqipëri. Po të mos shkoj, s’ka Shqipëri. Dhe shkoi ì bindur që do ta prishnin. Po unë dua të ve ato fjalë që tha Dantoni – a e marr dot Shqipërinë me shuajt e këpucëve të mia?"

Lasgush Poradeci

"Themistokli Gërmenji hapi gjoksin dhe me trupin drejt e sypatrembur e priti breshërinë e plumbave burrërisht dhe si shqiptar ì vërtetë"…

Koloneli Ogyst Mortje


Togu ì ushtrisë franceze merrte shenjë pushkatimi!
Nuk dua të m’ì lidhni sytë, ua tha pa pikë frikësimi.

E për dëshirë të fundit donte t’ì lexohej një letër!
Një letër, çuditej oficeri ì togut francez!
Ushtarët prisnin urdhër.

Themistokli Gërmenji thoshte fjalët e fundit:
Edhe pse u dënova me vdekje, po vdes ì pafajshëm
dhe jam ì bindur se vdekja ime do t’ì shërbejë Shqipërisë,
por më vjen keq se po vdes nga plumbat e francezëve
me të cilët lidha besë për t’ì shërbyer çështjes shqiptare
si dhe miqësisë me Francën.

Po s’ka gjë!?
Kjo dhembkë do të jetë e ëmbël,
duke ditur se po vdes në luftë për lirinë e atdheut tim,
Shqipërisë sime të dashur…
Po vdes ì lumtur dhe ì kënaqur
se e kam ndërgjegjen të pastër
dhe shpirtin e qetë
në përmbushjen e detyrave
kundrejt Shqipërisë…

Lutja e fundit që u drejtoj francezëve
është të mos e rrëxojnë flamurin kombëtar shqiptar,
të cilin e kam ngritur në Korçë,
dhe të mos bëhen shkak
e të mos prishet kjo copë Shqipëri.
Kaq u tha ushtarëve francezë.
Atyre që vinin nga nëna e lirisë dhe e arteve,
nga Franca.

9 Nëntor 1917:
Togu francez ì pushkatimit
zbatonte urdhërin nga Këshili ì Luftës së Armatës së Lindjes,
zbatonte qejfin e gjeneralit Hanri Sal:
Zjarr…
Toka e Selanikut u la prapë me gjak shqiptari.
Republika Shqiptare e Korçës u la me gjak dhe me lot.
Pas pushkatimit, oficeri ì togut lexoi fundin e letrës:
Rroftë Shqipëria!
Rroftë Franca!
Edhe pas vdekjes sime, rroftë Franca!
Franca, nëna e lirisë dhe arteve.

9 Nëntor 1917.
Një ditë nga ditët e nëntorëve të Shqipërisë,
Flamuri shqiptar binte në gjysëmshtizë:
Kërkoj ndjesë nga gjithë atdhetarët,
në u kam bërë ndonjë të keqe pa dashur,
lexonin tutje pas pushkatimit, letrën e tij të fundit.


Një Nënë kishte lënë,
po s’ish e vetëm ajo,
s’ishte vetëm as Evdhoksia,
as vetëm Eiçeja e vogël s’ishte,
as ndarja e Hektorit me Andromakën s’qe,
me dhembje e me mall druante shoqja e re:
Themistokli!
Do ikësh, do shkosh, do nisesh?!
Mblidhej trazuar në ankth tek pyeste Evdhoksia.
Do shkoj.
Do nisem.
Do vejë atje ku thërret Liria,
se po s’shkova unë, do shkojë Shqipëria…

Një Nënë kish lënë,
rënduar nga supet,
rënduar nga vitet,
po s’ish veç ajo,
vetëm Eiçeja e vogël s’ìshte,
s’ish vetëm Evdhoksia,
ishte me të e gjithë Shqipëria:
Do shkoj.
Do nisem.
Do vejë atje ku thërret Liria,
se po s’shkova unë, do shkojë Shqipëria…

Përgatiti: Xhemail Peci

KOSOVË – GJAKU IM T’U BËFTË DRITË
(Marie Shllakut)

Sa fort i qeshej rrezja e diellit në dritë të syrit, e sytë sikur vet shqiponja,
E zemër e saj Kosovës i falej, siç i falej varg i Asdrenit me sytë te Kosova,
Kosovë, oj lulja e kuqe e trimërisë, Kosovë – oj lule e bukur e Shqipërisë,
Kur librat i vranë e kur graniti u thye, Ajo zemrën dardane ia fali Lirisë.

Ecte Atdheu nëpër gjurmë gjaku e gjurmët e gjakut merrte Marie Shllaku,
Si Ymer Prizreni thirrte ai Ymer Berisha e Ajet Gërguri si shtizë bajraku,
Tej Nusja e Lirisë si Shote Galica në kostumet kombëtare e ballin vetëtima,
Ngre prapë Flamur Marigo Postja e hapin me lule e ka si Igballe Prishtina.

Një gërshetë e zezë ç’i ka rënë mbi supe, e supet mbushur gjithë pëllumba,
Shqipëri e dashur a më fal ca lule? Përgjakej Kosova, gjoksin me plumba,
Gjergj Martini e Bernard Llupi, para vdekjes sy më sy jo nuk jepen burrat,
Blinaja e Prishtina, Gjon Sereçi dhe Rifat Berisha, i kanë bërë kala kullat.

Në pranverë kur çelin lule, manushaqe e lulebore, thur Kosova ca buqeta,
Merr qerpikë në sytë prej zane, ca dafina me ca fjongo duarve ca gërsheta,
E bie buzëqeshja e saj tok me rreze dielli e nurin Lirisë Ajo ia fal si prikë,
Plisin e bardhë mbi vetull e sërish rilind: Kosovë, gjaku im t’u bëftë dritë.

Xhemail Ali Peci

KUR PUSHOJ NË SARANDË
(Mikut tim, historianit Beqir Meta)

Kur vete me pushime në Sarandë,
Deti i pari më hap krahët,
Më pret,
Aromën e Çamërisë,
Vendlindjes së prindërve të mi,
Me ullinj e portokalle,
Më sjell.

Kur vete me pushime në Sarandë,
Im at që s’është më,
Ende më qorton
Që vizitën s’e bëra
Në shkollën ku mësoi një shekull më parë,
Në konviktin "Çamëria".

Kur vete me pushime në Sarandë,
Ulem e shlodhem me Bilalin pak,
Të fala nga miqtë e shumtë i jap,
Që kurrë s’e harrojnë në Shijak.

Kur vete me pushime në Sarandë,
Nëna ime e vjetër, tri gjëra më kërkon mua:
Pak bukë misire,
Ca ullinj,
Pak mish të hollë mbledhur në kartë
Me aromë Çamërie.

Kur vete me pushime në Sarandë,
Si nuse me tel, prapa maleve,
Më shfaqet Çamëria.
Zgjohem e mundohem ta prek pak,
Por ajo ikën, ikën… me ëndrrat e mia…

Eh, sa herë në Sarandë vete me pushime!…

Aqif Dino

Janar, 2008