Nga Bujar Shurdhi

ÇAMËT NUK I HARROJNË NËNTORËT

Gjithmonë populli shqiptar ka ditur të organizohet, të realizojë Kuvende të mëdha vetëvendosëse e të mbrohet nga pushtuesit e çdo lloj kohe. Me arritjet e veta ka ditur si të mbijetojë, duke i shpëtur asimilimit e shfarosjes prej dyndjeve barbare nëpër shekuj.

Edhe krahina martire e Çamërisë ka qenë dhe është pjesë e patjetërsueshme e Kombit shqiptar. Ajo dhe bijtë e saj e kanë thënë fjalën e vet në momente kyçe të historisë shqiptare. Jo më kot Heroi ynë Kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, në momentin kur pa të valvitej flamuri kuq e zi, në kalanë e Krujës, ndër të tjera theksoi: "Të parët tanë janë epirotasit, nga vinte i famshmi Pirro". Pra, thënia e tij vërteton edhe njëherë se Çamëria ka qenë dhe mbetet pjesë e Shqipërisë dhe se asgjë nuk lind dhe nuk mund të shuhet vetvetiu.

Në këtë kuptim Kuvendi i Prevezës së Çamërisë ishte fillimi i mbrojtjes së çështjes sonë kombëtare, dikur do të jetë edhe realizimi i të drejtave mbarëshqiptare për liri e për të drejtat e tjera legjitime njerëzore.

Ismail Qemali në Kuvendin e Vlorës ka nënvizuar se është një ditë e shenjtë shpallja e Pavarësisë në qytetin e Vlorës, në Vlorën Heroike, për të gjithë shqiptarët. Në këtë kuvend theksi i plakut atdhetar të Vlorës, ishte: "Lipset me çdo kusht të fitojmë edhe Kosovën, Manastirin dhe Janinën me gjithë Çamërinë". Dhe më tej plaku fisnik e mjekërbardhë vazhdonte: "Kam uznatje tek Zoti i Madh, që me ndihmën e të gjithë atdhetarëve shqiptarë, edhe me mirëdashjen e njerëzve, ta shikojmë Shqipërinë e lirë e të pavarur, dhe dëshirojmë që kombi shqiptar të kishte në gjirin e tij edhe djemtë e rrëmbyer nga egërsirat e jugut e të veriut"…

Në mbledhjen e katërt të Kuvendit të Vlorës shënohet se zotëria Myfit bej Gjirokastra kërkon fjalën dhe thotë: "Meqenëse telegrafi me Çamërinë nuk punon, është mirë të quhen prej Kuvendit delegatë të krahinës së Çamërisë zotërinjtë, të cilët kanë ardhur më shpejt. Propozimi i z. Myfit bej Gjirokastra u pranua prej të gjithë zërave. Kështu delegatë të Çamërisë ishin: Veli Gërra (Rashadija) nga Gumenica, Vesel (Jakup) Vejseli nga Margëlliçi, Aziz Tahir Ajdonati nga Paramithia dhe Rexhep Demi nga Filati, Pra kështu u saktësua pjesëmarrja e delegatëve të Çamërisë në Kuvendin Historik të Vlorës.

Rasim Dinua nga krahina e Çamërisë u caktua nga qeveria e Ismail Qemalit, Sekretar i Jashtëm. Qysh në muajin dhjetor të vitit 1912 Qeveria e Vlorës i telegrafonte Rasim bej Dinos në Londër: "Kërkesa jonë e vetme synon për një Shqipëri jetëgjatë dhe homogjene, gjë që do na lejojë të mbajmë në të ardhmen marrëdhënie të mira me fqinjët"…

Ardhja e qindra luftëtarëve çamë, me në krye komandantin Muharrem Rushiti në mbështetje të Luftës të Vlorës më 1920, ishte patjetër një domethënie shumë e madhe e një qëndrim atdhetar mbarëkombëtar. Atdhetari Avni Rustemi, për të respektuar luftëtarët e krahinës së Çamërisë, i kërkoi qeverisë së asaj kohe t’i vendoste një rruge kryesore në qytetin e Vlorës emrin "Çamëria". Edhe sot e kësaj dite rruga nga sheshi në skelë të Vlorës dhe deri tek shkolla e Akademisë së Marinës quhet "Çamëria".

Lind vetiu pyetja: Mos vallë ishte ekzistenca e kësaj rruge me emrin "Çamëria" sebepi që u zgjodh çami Ali Demi (Hero i Popullit) Sekretar i Parë i Qarkorit për Zonën e Parë Operative Vlorë-Gjirokastër?!…

Rininë e tij atdhetari çam Ali Demi e kaloi në Gjimnazin e Gjirokastrës. Atje u njoh me lëvizjen antifashiste, u njoh dhe me shokët e tij të idealit, gjë për të cilët dha edhe jetën, në lulen e rinisë.
Dihet se për popullin shqiptar ka qenë gjithmonë e pranishme motoja një bie e qindra ngrihen. Atdhetari çam Ali Demi ra si hero dhe shqiptarët e krahinës së Çamërisë u çuan njëzëri të frymëzuar prej heroizmit të tij dhe krijuan batalionin Antifashist "Çamëria", i cili, midis të tjerash, ka luftuar dyzet e dy ditë pandërprerje kundra forcave nazi-fashiste në Konispol.
Jo më kot Heroi i Popullit Ali Demi është respektuar dhe vazhdon të respektohet në forma dhe në mënyra të ndryshme prej shqiptarëve. Shumë institucione kanë emrin e këtij heroi, shumë rrrugë dhe zona të ndryshme të qyteteve tona gjallojnë me këtë emër.

Motra e e këtij heroi, Nekie Demi, megjithëse shumë e moshuar, kur ka veprimtari me tematikë kombëtare shqiptare, gjen forca e energji dhe vjen për ta thënë fjalën e saj. Ajo është e pranishme gjithmonë kur përmenden Prishtina, Tetova, Tirana, Ulqini, Janina dhe Preveza.
Janë këto e shumë të tjera arsyet që çamët respektohen në të gjitha kohërat dhe zënë vazhdimisht vendin e tyre edhe në institucionet drejtuese më të larta të shtetit shqiptar.

Që në fillimet e kohës së pluripartizmit ka pasur deputetë në Parlamentin shqiptar nga krahina shqiptare e Çamërisë, ka edhe tani. Mund të përmendim deputetin Leonard Demi, por edhe drejtues si Shefki Hysa në instanca nga më të larta të shtetit.

Shqiponja nuk fluturon dot vetëm me njërin krah. Edhe Shqipëria amë nuk bën dot pa Kosovë e Çamëri…