Për të mos u plakur…
- Shpëtim Agur Çilotaj është një djalë i rrallë, një shok e një mik i mirë për cilindo që e njeh nga afër apo e lidh puna me të, - kështu më thanë para një viti miqtë e mi çamë nga Fieri.
Këto fjalë m’i pohoi dikur edhe Gramoz Nimani (Naimi) një mik i përbashkët nga Durrësi, të cilit unë i besoj se më ka ndjekur për idealin çam edhe në ditë të vështira, kur ishte i sëmurë e dukej se do të jepte shpirt prej lëngatës.
Dhe ashtu instiktivisht nisa ta vëzhgoja Shpëtimin, para se të vendosja t’i hapja dyert e miqësisë. Dhe tanimë edhe për mua, si njeri i letrave, që e zhbiroj jetën nën një këndvështrim artistik, padyshim edhe për miq të tjerë me përvojë të gjatë njohjesh si e imja, ai është një befasi e këndshme. Dhe, po e theksoj jo pa qëllim, unë nuk gaboj aq lehtë me shijet e mia. Të paktën gjer më sot nuk i kam zhgënjyer asnjëherë lexuesit. Nuk besoj se do t’i zhgënjej edhe me këtë personazh që zgjodha ta paraqes me kaq simpati. Po e përsëris: Shpëtim Çilotaj është vërtet djalë simpatik, fizikisht po e po, por veçanërisht në shpirt. Më besoni se nuk po këmbëngul më kot, prandaj më ndiqni me kureshtje detaj pas detaji dhe do të bindeni se keni përballë një personazh protagonist të denjë për shoqërinë shqiptare. Një 35 vjeçar që lulëzon në kulmin e moshës, mik plot virtyte dhe biznesmen tepër i suksesshëm – ja ky është përkufizimi i saktë i njeriut që rritet hap pas hapi tejet mbresëlënës nëpër radhët e këtij shkrimi dhe në përfytyrimin tonë, i nderuar lexues...
Shpëtim Agur Çilotaj u lind më 24 qershor të vitit 1974 në qytezën e naftëtarëve, në Patos të Fierit, ku kaloi fëmijërinë dhe u arsimua. Pra, filloren, tetëvjeçaren dhe shkollën e mesme i kreu në vendlindje, kurse të lartën në Universitetin e Elbasanit për Administrim Biznes, Menaxhim. Dhe jo më kot zgjodhi të diplomohej në këtë degë. Vetëkuptohet i nxitur nga gjeni familjar. Gjyshi i tij, Laze Bilaj ishte tregtar, gjë që e trashëgoi edhe Shpëtimi, i nipi, ky biznesmen i suksseshëm. Ndryshe nga gjyshi Laze, babai i tij, Aguri, sot një pensionist i mbajtur mirë, megjithëse 67 - vjeçar, punoi si naftëtar i detyruar prej kushteve që përcaktonte ish-regjimi komunist, si gjithë bashkëqytetarët e Patosit, kësaj zone naftëmbajtëse. Nëna e Shpëtimit, Zonja, sot 64 – vjeçare, punonte në ndërtim.
Shpëtimi është më i vogli i tre vëllezërve, kanë edhe një motër, e përkëdhelura e tyre dhe e prindërve si e fundit e fëmijëve të kësaj familjeje tipike shqiptare, e cila trashëgohet brez pas brezi në Patos, të paktën gjer sa mbahet mend gysh pas gjyshi këtu e treqind vjet më parë. Gjyshi Laze Bilaj u kujdes veçanërisht për Shpëtimin si më të voglin e djemve, duke i rrëfyer përvojat e veta jetësore dhe duke e mësuar si të bëhej njeri i devotshëm për veten, familjen e shoqërinë. Pra, e mësoi si të përvetësonte karakteristikat dhe vlerat më të mira të fisit të tyre, brez pas brezi, të merrte edhe vlera nga vlerat e bashkëmoshatarëve çamë. E kush nuk e njeh Laze Bilajn në Patos e në Fier, veçanërisht familjet çame që erdhën e u ngulën që në vitin 1945, pasi u dëbuan përdhunshëm nga vatani, Çamëria, prej bandave shoviniste greke. Dihet se çamët sot përbëjnë një pjesë të madhe të popullatës së Patosit e Fierit për vet aftësitë e tyre të rralla gjenetike. Erdhën të traumatizuar prej gjenocidit që ushtruan grekët mbi komunitetin dhe atdheun e tyre, u përshtatën shpejt, u morën me tregti dhe punë artizanatesh, mbijetuan, u riprodhuan, u shtuan e u trashëguan me shumë pasardhës për të siguruar vazhdimësinë e gjenit të vet. Pra, çamët mbijetuan dhe u shumëzuan në Patos si edhe në shumë zona të Shqipërisë, ku ishin vendosur ngulimet e tyre, duke i zgjeruar dhe përforcuar ato në marrëdhënie tepër miqësore edhe me vendasit...
Dashur pa dashur Shpëtimi u rrit e u edukua si fëmijë çam midis familjeve të shumta çame që e kishin shtuar miqësinë me gjyshin Laze Bilaj, mikpritësin e tyre. E nderon e tërë zona Lazen për mikpritjen ndaj çamëve. Ai i mbështeti dhe i ndihmoi shumë për të ngritur shtëpitë dhe tregtinë, mjetin që kanë më për zemër çamët për të siguruar jetesën e tyre. Dhe u lidhën e u vëllazëruan aq shumë saqë çamë e vendas nuk dallojnë nga njëri-tjetri. Nëpër vite e vite u përzien e u përzien traditat familjare saqë sot e vështirë ta dallosh djaloshin Shpëtim Çilotaj nga një djalë çam dhe anasjelltas.
Në mars të vitit 2002 Shpëtim Çilotaj krijoi kompaninë “Çilotaj” sh.p.k. me qendër në Fier dhe filiale në disa rrethe, e cila falë aftësive të tij menaxhuese u rrit, u zgjerua dhe krijoi kapitale si një ndër bizneset më të qëndrueshëm në Shqipëri. Më vonë, mbi bazën e kësaj kompanie, u krijua “Çilotaj Group” ltd, me qendër po në Fier dhe me filiale në Vlorë, Durrës, Tiranë etj... Kjo kompani e sukseshme sot ka linja prodhimi dhe ndërtimi dhe synon shumë objektiva. Shpëtim Çilotaj thotë se kompania e tyre është e lidhur me kompaninë turke “Kurum”, pronare e ish-metalurgjikut të Elbasanit, dhe tregton hekurin e saj, duke pasur ekskluzivitetin për Jugun e Shqipërisë dhe për Tiranën. “Çilotaj Group” ltd bashkëpunon edhe me kompaninë libaneze “FK Cement” dhe kanë marrë prej tyre ekskluzivitetin e shitjes së çimentos të fabrikës së Fushë Krujës për rrethet Fier e Vlorë. Kjo kompani në Fier ka ngritur edhe linjën e telëzimit apo më saktë të tërheqjes dhe viaskimit të hekurit si dhe linjën për parapërgatitjen e zgarave prej hekuri për platformat prej betoni si dhe për bazamentet e ndërtesave. Në Tiranë kjo kompani merret edhe me ndërtimin e pallateve, kurse në zonën e plazhit të Golemit ndërton objekte turistike. Pra, punojnë me synimin për t’i zgjeruar edhe më shumë mundësitë ndërtuese të kompanisë, e cila sot ka mbi 100 punonjës...
Kjo kompani përfshin edhe shoqërinë e ruajtjes fizike “Çilotaj Security” me administrator Gramoz Nimanin apo Naim Nimani, siç e njohin tërë miqtë e tij.
- Këtë periudhë morëm edhe presidencën e Federatës Shqiptare të Boksit, - thotë me krenari Shpëtimi. – Mos kujtoni se jemi pa përvojë në këtë fushë. I kemi dhënë provat që dimë të administrojmë edhe klube sportive, sepse më parë kemi marrë drejtimin e “Teuta Boks” të Durrësit dhe dolëm me sukses, kështu që i hodhëm sytë edhe më larg. Dhe që ta dini, kjo përkon edhe hobin tim më të madh që janë sportet...
Shpëtimi flet me pasion për atë pjesë të kohës së lirë kur u kushtohet me mish e me shpirt lojërave sportive, futbollit, volejbollit e basketbollit, jo vetëm për të mbajtur trupin në formë si atlet, por edhe për kënaqësi, shlodhje e për të rimarrë forcat për të nesërmen kur i duhet t’u kthehet përsëri punëve ndërtuese. Shpëtimi thotë se bën një jetë tepër të gjallë e emocionuese. I pëlqen të lexojë, të ndjekë filma, i pëlqen muzika, e tërheqin veçanërisht makinat e shpejta aq sa nuk u ndahet lehtë timonit të tyre. Madje i pëlqen edhe të garojë me makina, po t’i jepej mundësia. I pëlqen të udhëtojë në vende turistike, jo vetëm për qëllime biznesi, udhëtime të cilat është i detyruar t’i marrë sa herë i duhet të shkojë në vende të ndryshme për të takuar partnerë të huaj për zgjerimin e investimeve në Shqipëri.
- Shpëtim Çilotaj, - më tregon Naim Nimani, miku ynë i përbashkët, - nuk është thjesht një taksapagues i rregullt i shtetit, por, me atë shpirt fisnik që ka, është nga pak edhe bamirës; ndihmon cilindo që i zgjat dorën për ndihmë, ndihmon veçanërisht kategoritë sociale në nevojë, bashkëpunon me Kryqin e Kuq, mundëson financiarisht shumë veprimtari kulturore etj. Pra, punon me shpirt në shumë drejtime për të mbajtur lart personalitetin dinjitoz që ka... Sidoqoftë, ai e di mirë se ne, miqtë e tij, e kemi nën vëzhgim të rreptë për të mos e lejuar të plaket në shpirt para kohe si shumë të tjerë.
Ky djalë është i përkushtuar edhe pas idealit çam, njëlloj si të ishte një pasardhës i denjë i Çamërisë, - më thonë miqtë e mi çamë dhe unë ndihem edhe më shumë i sigurt në veten time teksa portretizoj tiparet e këtij personazhi kaq të pëlqyeshëm prej opinionit shoqëror që e rrethon. Për hir të së vërtetës, unë e kisha vënë re edhe më parë gadishmërinë e Shpëtimit për ta mbështetur qoftë edhe me fjalët e veta plot pasion idealin çam, por kur shprehen edhe miqtë e mi se ai është një mik i mirë i Çamërisë, ngre duart lart dhe besoj se nuk jam gabuar duke e portretizuar me kaq siguri.
Ky është Shpëtim Agur Çilotaj, djali që s’plaket kurrë në shpirt. Nuk kam se ç’të them tjetër... Nëse miqtë e mi më kanë gënjyer, nëse sytë dhe përvoja ime më gënjyen, keq më vjen: I gënjyeri gënjen, i nderuar lexues...
Elim Xanxari
Wednesday, December 23, 2009
Monday, December 21, 2009
Nga Shefki Hysa
ÇAMËRIA
Fragment tregimi
Makina rrëshqiste pa u ndier midis blloqeve me ullinj, portokalle, mandarina e limonë, që shtriheshin si një det i gjelbër nëpër fushën e gjerë përqark qytetit kryesor, Gumenicës, të Çamërisë së re apo Thesprotisë (këtë emër mbante edhe në lashtësi kjo trevë), siç e quanin qëllimisht krahinën grekët e sotëm për të zhdukur emrin “Çamëri”. Më tej, në të djathtë, shtrihej deti blu i ndryrë në Kanalin e Korfuzit. Në krahun e majtë ngriheshin një varg malesh, që e ndanin Gumenicën nga Janina e Ali Pashait, e mbronin edhe nga erërat e ftohta të Veriut, duke e shndërruar në një zonë me një mikroklimë tepër të pëlqyeshme për ullinjtë dhe agrumet. Vende-vende të zinte syri edhe blloqe me vreshta dhe me pemët karakteristike të zonave bregdetare mesdhetare të mirëmbajtura me dashuri…
Një sy i mprehtë studiuesi, si i Fatos Mero Rrapaj, që vërente vëmendshëm gjithçka, e kuptonte menjëherë se ajo zonë ushqehej në sajë të bujqësisë, më saktë pemëtarisë, ndoshta edhe turizmit, kurse për industri asqë mund të flitej… Pra, mjediset ishin të virgjëra dhe ashtu të përmbytura në atë diell llapëtitës, megjithëse fundi i vjeshtës, nuk të shkonte kurrë ndër mend se mund të gjeje qoftë edhe një pëllëmbë të natyrës të ndotur. Dhe ky ishte një privilegj për banorët…
Fatosi nuk ngopej së shijuari bukuritë e rralla të asaj natyre ku harmonizoheshin, aq mrekullisht, në një hapësirë disa dhjetëra kilometrash, mali, kodra, fusha, deti… E ç’donte më shumë njeriu për të jetuar “parajsën” tokësore?!… Duhej të ishe i çmendur të hapje luftëra në atë krahinë…
Eh… Grekët!… Po të gërmoje tokën, ku shtriheshin rrënjët e atij gjelbërimi aq mahnitës, patjetër do të hasje në eshtra e skelete të vrarësh të pavarr… Të pavarrët çamë… Dhe kjo ishte vepër e grekëve, e atyre që s’i pranonte as dheu dhe dilnin nga varret netëve si kokudhë e lugetë… Po!… Këta ishin grekët… Dhe pasardhësit e tyre pretendonin për të sjellë paqe e drejtësi në Evropën e Bashkuar… Jo, Zoti nuk duhej të heshtte më!…
Kostandini në timonin e makinës fliste e fliste për elimët, për kalatë e tyre majëmaleve në Kuç, në Mazrek, në Paramithi, për puset në malin e Kladhit, për shpellën në Arpicë, për tre gurët në Paramithi, për gurin në Luarat, të cilin gratë elime e përdornin edhe si magje për të larë rrobat… Po Fatosi hahej më shumë me mendimet e veta se sa dëgjonte…
A e di, Fatos, thoshte Kostandini, se te Qafa e Murit, afër Margëllëçit, elimët kanë punuar për të ndërtuar një mur të lartë të lartë që do të lidhte malin e Kranesë me Çukën e Priftit dhe shpresonin që, kur të hipnin në atë lartësi, do të arrinin qiellin dhe do ta shihnin tërë botën prej andej?… Mirëpo muri që ndërtonin ditën, u rrëzohej natën dhe ata nuk e rreshtnin kurrë punën… A nuk ishte për t’u pasur zili vullneti i tyre?… Sikur ta kishin njerëzit sot, atë fuqi, atë vullnet…, - psherëtinte Kostandini, i cili dukej se e adhuronte marrëzisht, ishte pothuajse i verbuar prej madhështisë së botës elime dhe dëshira për t’u folur të tjerëve për elimët i ishte shndërruar në mani…
Në fund të çdo rrëfimi Kostandini nuk harronte të nxirrte përfundimin se jo vetëm çamët, por tërë shqiptarët janë pasardhës të elimëve, prandaj, ndryshe nga kombësitë e tjera, janë aq të aftë për të mbijetuar edhe në rrethana nga më të jashtëzakonshmet.
Shkëputur nga tregimi “Elimët”,
përmbledhur në vëllimin me tregime
“Aromë Çamërie” (2004).
ÇAMËRIA
Fragment tregimi
Makina rrëshqiste pa u ndier midis blloqeve me ullinj, portokalle, mandarina e limonë, që shtriheshin si një det i gjelbër nëpër fushën e gjerë përqark qytetit kryesor, Gumenicës, të Çamërisë së re apo Thesprotisë (këtë emër mbante edhe në lashtësi kjo trevë), siç e quanin qëllimisht krahinën grekët e sotëm për të zhdukur emrin “Çamëri”. Më tej, në të djathtë, shtrihej deti blu i ndryrë në Kanalin e Korfuzit. Në krahun e majtë ngriheshin një varg malesh, që e ndanin Gumenicën nga Janina e Ali Pashait, e mbronin edhe nga erërat e ftohta të Veriut, duke e shndërruar në një zonë me një mikroklimë tepër të pëlqyeshme për ullinjtë dhe agrumet. Vende-vende të zinte syri edhe blloqe me vreshta dhe me pemët karakteristike të zonave bregdetare mesdhetare të mirëmbajtura me dashuri…
Një sy i mprehtë studiuesi, si i Fatos Mero Rrapaj, që vërente vëmendshëm gjithçka, e kuptonte menjëherë se ajo zonë ushqehej në sajë të bujqësisë, më saktë pemëtarisë, ndoshta edhe turizmit, kurse për industri asqë mund të flitej… Pra, mjediset ishin të virgjëra dhe ashtu të përmbytura në atë diell llapëtitës, megjithëse fundi i vjeshtës, nuk të shkonte kurrë ndër mend se mund të gjeje qoftë edhe një pëllëmbë të natyrës të ndotur. Dhe ky ishte një privilegj për banorët…
Fatosi nuk ngopej së shijuari bukuritë e rralla të asaj natyre ku harmonizoheshin, aq mrekullisht, në një hapësirë disa dhjetëra kilometrash, mali, kodra, fusha, deti… E ç’donte më shumë njeriu për të jetuar “parajsën” tokësore?!… Duhej të ishe i çmendur të hapje luftëra në atë krahinë…
Eh… Grekët!… Po të gërmoje tokën, ku shtriheshin rrënjët e atij gjelbërimi aq mahnitës, patjetër do të hasje në eshtra e skelete të vrarësh të pavarr… Të pavarrët çamë… Dhe kjo ishte vepër e grekëve, e atyre që s’i pranonte as dheu dhe dilnin nga varret netëve si kokudhë e lugetë… Po!… Këta ishin grekët… Dhe pasardhësit e tyre pretendonin për të sjellë paqe e drejtësi në Evropën e Bashkuar… Jo, Zoti nuk duhej të heshtte më!…
Kostandini në timonin e makinës fliste e fliste për elimët, për kalatë e tyre majëmaleve në Kuç, në Mazrek, në Paramithi, për puset në malin e Kladhit, për shpellën në Arpicë, për tre gurët në Paramithi, për gurin në Luarat, të cilin gratë elime e përdornin edhe si magje për të larë rrobat… Po Fatosi hahej më shumë me mendimet e veta se sa dëgjonte…
A e di, Fatos, thoshte Kostandini, se te Qafa e Murit, afër Margëllëçit, elimët kanë punuar për të ndërtuar një mur të lartë të lartë që do të lidhte malin e Kranesë me Çukën e Priftit dhe shpresonin që, kur të hipnin në atë lartësi, do të arrinin qiellin dhe do ta shihnin tërë botën prej andej?… Mirëpo muri që ndërtonin ditën, u rrëzohej natën dhe ata nuk e rreshtnin kurrë punën… A nuk ishte për t’u pasur zili vullneti i tyre?… Sikur ta kishin njerëzit sot, atë fuqi, atë vullnet…, - psherëtinte Kostandini, i cili dukej se e adhuronte marrëzisht, ishte pothuajse i verbuar prej madhështisë së botës elime dhe dëshira për t’u folur të tjerëve për elimët i ishte shndërruar në mani…
Në fund të çdo rrëfimi Kostandini nuk harronte të nxirrte përfundimin se jo vetëm çamët, por tërë shqiptarët janë pasardhës të elimëve, prandaj, ndryshe nga kombësitë e tjera, janë aq të aftë për të mbijetuar edhe në rrethana nga më të jashtëzakonshmet.
Shkëputur nga tregimi “Elimët”,
përmbledhur në vëllimin me tregime
“Aromë Çamërie” (2004).
Wednesday, December 9, 2009
Skulptori çam Idriz Balani
1
Fillesat e fantazisë artistike
I ardhur nga krahina e mrekullueshme e Çamërisë së përvëluar dhe i rritur në bregdetin durrsak që megjithëse i mahnitshëm, kurrë nuk arriti që t’ia shuante mallin dhe trishtimin për historinë e vendlindjes së të parëve të tij, djaloshi nga fshati Vërvë i Konispolit, Idriz Balani, çdo gjë të bukur që kishte në shpirt e derdhi në art. Dhe nëse krateri poetik i shpirtit të tij pati shpërthim të madh, sot kushdo këtë shpërthim mund ta gjejë të përpunuar artistikisht në magmën shpirtërore të dhjetëra ideve e kompozimeve njerëzish të shquar, të ringjallur prej dorës mjeshtërore të Idriz Balanit. Dallgët e bregdetit durrsak dhe dallgët e dhimbjes për historinë e Çamërisë martire janë të ngërthyera së bashku në tiparet e valëzuara të personazheve të tij që rrahin ende papushim fantazinë artistike si dallgët e gjakut çam që i rreh me forcë në deje. Dhe së bashku me punën e përditshme të krijimit, Çamëria i pulson me forcë në dallgët shpirtërore krijuese duke i dhënë edhe atë ushqim shpirtëror të domosdoshëm për një artist me botë të madhe, botë ku notojnë heronjtë biblikë të Çamërisë në eksodin e brendshëm të tragjedisë shqiptare dhe që enden që nga këngët e Çelo Mezanit e deri tek motivet e Bilal Xhaferrit, të cilit Balani, në veprën e fundit po ia kthen Durrësit dhe vendit që Xhaferri e deshi dhe që i shërbeu si një trampolinë për t’u hedhur në etjen e vet drejt lirisë shpirtërore e fizike. Balani po ia kthen tashmë Durrësit në trajtën e një mesie çame në Bronx, me krahë shqiponje të Pirros së Epirit që u thoshte ushtarëve të vet: “Unë jam shqiponja, ju jeni krahët e mi”.
Sot në studion e Idriz Balanit është rikthyer në trajtën e një shqiponje Bilal Xhaferri, dhe që nga atje në pritje të vendit të ekspozimit ai thërret: “Unë jam shqiponja, kur mu deshën pse më latë pa krahë?... Dhe kjo shqiponjë përsëri të sjell shpirtërisht një dëshirë për fluturim drejt Çamërisë... Dhe vetvetiu të lind pyetja: Kur do të hapet deti, kur do të shterojnë dallgët drejt tokës së premtuar e të rrëmbyer barbarisht me zjarr e gjak, që pikon ende nga kthetrat e shqiponjës së plagosur Çamëri?!...
Studio e Idriz Balanit ndodhet në afërsi të bregdetit të Durrësit, aty ku ka kaluar edhe vitet e fëmijërisë së tij. Sot ai mund të renditet në hierarkinë artistike të artistëve monumentalë të vendit si ndër më të mirët. Që nga veprat e para në shkumës në vitet e fëmijërisë dhe sirenat e bëra më rërë, që ishin veprat e para të kërkimit në laboratorin artistik të nën ndërgjegjes në shpërthim, e deri tek zotërimi i sotëm i shesheve të vendekspozimeve të figurave madhore të historisë kombëtare të Shqipërisë, nuk kanë kaluar shumë vite. Idriz Balani ka qenë padyshim ndër më të suksesshmit brez artistësh që me fuqinë e tyre artistike i janë imponuar kërkesave shpirtërore të vendit në çdo hapësirë mbarëshqiptare. Në moshën pesëmbëdhjetë vjeçare ai ka bërë bustin e dëshmorit të atdheut, Bido Sejko, emrin e të cilit mbante shkolla e mesme në Konispol. Në vitin 1986, sipas kujtimeve të tij, ka gdhendur portretin e Muharrem Rushitit (Koskalliu), trimit të Çamërisë. “Sirenat” e mitologjisë i kanë sjellë fat atij. Ishte pikërisht një sirenë e konceptuar sipas shijes se tij fëmijërore të asaj kohe që e futi Idrizin në botën e artit të bukur e të veçantë të skulpturës. Ajo qenie e mistershme, fillimisht, i hapi dyert e studios së skulptorit të madh Sabri Tuçe. Dhe koha ka treguar se mjeshtërit e mëdhenj kanë zbuluar e kanë nxjerrë, më pas, talente të mëdhenj. Për këtë “rastësi” Idrizi kujton: “Që i vogël kam filluar, me shkumës, të bëja skulpturat e para. Më pas bënim kuadrate dhe zmadhonim nga kopertinat e librave foto të Skënderbeut, Ismail Qemalit etj. Kam qenë në shkollën fillore kur, rastësisht, takova vajzën e skulptorit Sabri Tuçi, Teutën, e cila sa pa një sirenë deti gjysëm vajzë e gjysëm peshk që e kisha bërë me rërë të lagur në bregdet më tha: “qënke djalë i talentuar”…
Dhe ishte pikërisht kjo nxitje që bëri që në klasën e pestë të fillores Idrizi të fillonte të punonte në studion e Sabri Tuçit,të cilin në vitin 2009 do ia kthente Durrësit në një vepër monumentale në shkëmb dhe në bronx. Do t’ia ringjallte artistikisht qytetit pas baltës së hedhur mbi jetën e profesorit të nderuar.
2
Jeta e lidhur me Çamërinë
Nuk kishte shumë vite që familja e Idrizit kishte ardhur në Durrës. Ai kujton se ata kanë ardhur në Durrës rreth vitit 1954, kur Idrizi ishte vetëm një vjeç. Kishte lindur në Delvinë. Babai i tij kishte qenë partizan në çetën Çamëria dhe punonte në një repart ushtarak të Durrësit. E ëma kishte nisur punë në këtë qytet në bazën grosiste të tregtisë ose BGT, siç quhej atëherë. Bashkëshortët Balani kishin tre fëmijë të cilët nuk iu ndanë asnjëherë punës dhe shkollës. Idrizi, më i madhi, u bë skulptor, Skënderi inxhinier mekanik, ndërsa Sazani studioi për gjuhë të huaja. Më pas Idrizi u martua me Engjëllushen, vajzë Çamërie nga fshati i Hasan Tahsinit dhe i Bilal Xhaferrit, e diplomuar në mjekësi. Me të lindën oy fëmijë: Eneidën, mjeke edhe ajo, dhe djali, Arbëri.
Kur bisedon me Idrizin, ai të thotë me krenari se ka qenë gjithnjë i lidhur shumë shpirtërisht me Çamërinë. “Kur kam qenë fëmijë, - kujton ai, - mbaj mend, që në lagjen ku jetoja e jetoj edhe tani, flitej dialekti çam. Dhe unë nuk e dija që plakave u thonin nënë, por nu, gishtit glisht dhe qumështit klumësht… Mbaj mend që në shtëpinë tonë vinin shumë miq çamë, herë-herë edhe të panjohur, që e gjenin derën e shtëpisë me të pyetur, ngaqë babai gëzonte një respekt të veçantë e kishte emër të mirë në zonën kufitare ku ai kishte punuar.
“Unë, - thotë Idrizi, - i kujtoj me nostalgji ato kohëra. Nuk harrohen lehtë miq si Lutfi Osmani (berber), Xhelo Meto dhe Mulla Mero (babai i Eqerem Dautit) nga goja e të cilëve kam dëgjuar shumë për tragjedinë çame... Ndonëse i vogël mbetesha me gojë hapur dhe herë-herë pa frymë, megjithëse shumë gjëra nuk i kuptoja... Kur u rrita, sipas rregullave të kohës, isha i detyruar të shkruaja biografinë, sa herë që bëja kërkesa për shkollë apo punë dhe, një ndër pikat kryesore që më bënte të ndjehesha më krenar, ishte kur shkruaja që babai im kishte marrë pjesë që në ditën e parë të formimit të çetës partizane “Çamëria”, Markat, më 2 Shkurt 1943.
3
Arti
Idriz Balani tregohet modest teksa na flet për rrugën e ngjitjes së jetës së vet artistike, pa kërkuar të thotë të pathënat e të zmadhojë të paqënat, siç veprojnë shumë të tjerë, që edhe pse nuk kanë dhënë ndonjë kontribut në ndonjë fushë të caktuar, përpiqen të shkruajnë e të përfshijnë në biografitë e tyre, përmes “mercenarëve” të shtypit, gjëra të paqena për të rritur kështu, artificialisht, reputacionin e munguar. Idrizi është nga ata burra që ka përveshur krahët pa asnjë pretendim për llojin e punës, por pa iu ndarë kurrë rrugës artistike. Ai ka punuar, fillimisht, në kantierin detar e më pas në Ndërmarrjen “Nish-Tulla” të asaj kohë, punë tepër e rëndë, por ashtu siç punonte në prodhimin e tullave për strehimin e njerëzve, ai krijonte, shpirtërisht, skulptura të mrekullueshme, për t’ua zbukuruar jetën banorëve të atyre banesave të varfëra. Sot veprat monumentale te Idriz Balanit janë ngado. Në sheshet e kryesore të qytetit të Durrësit ndodhen të ekspozuara busti i Telat Nogës, Kozma Nushit, Naim Frashërit , bust i vendosur fare pranë Shkollës së Mesme me të njëjtin emër, basorelievi triptik, në Shkollën e Mesme “Leonik Tomeo” vëpër e bërë në bashkautorësi me skulptoren Liljana Cika (Kosturi ), monumentin e rrallë të kompozuar në bronx e në shkëmb të mësuesit të tij Sabri Tuçit, monumentin e fshatit Çetë të Kavajës, (vepër e bërë në bashkëpunim me skulptorin e njohur durrsak Dhimitër Harallambi). Në ambientet e brendëshme të shkollës 9-të vjeçare "Viçens Prendushi" është ekspozuar vepra në skulputurë e klerikut të pushkatuar Prendushi. Ai ka gdhendur edhe bustin e Olsi Laskut.
Veprat e Idriz Balanit janë të ekspozuara edhe në Kosovë. Të tilla janë: Busti i Haxhi Zekës, vendosur në qytetin e Pejës më 28 nëntor të vitit 2005, kompozuar në bashkëpunim me kolgun e vet Qazim Kërtusha, busti i Skëndrbeut, vendosur në shkollën “Skënderbeu” të fshatit Blinisht të Pejës, busti i Ibrahim Rugovës, i cili sot ndodhet në sallën e Kuvendit Komunal të Pejës dhe që pret të ekspozohet në Parkun e këtij qyteti. Edhe pse kemi të bëjmë me një arsenal të vërtetë veprash artistike të ekspozuara në sheshet më kryesore të trevave mbarëshqipëtare, kuptojmë se ato janë vetëm maja e aisbergut e punës artistike të Idriz Balanit.
4
Bilal Xhaferri në Bronx
Bilal Xhaferri ndodhet tashmë në studion e tij. Ai është një monument i sapo përfunduar dhe që pret të niset drejt një piedestali të ri, në një prej shesheve të qytetit të Durr[sit. I konceptuar në një mënyrë artistike të re, Xhaferri i Balanit shpreh konceptimin e ri artistik të brezit të sotëm ku ndërthuret historia, arti dhe pavdeksia e atij që mori fluturimin në drejtim të hapësirave të lirisë së munguar, ndonëse lirinë e vet personale nuk e shkëputi kurrë nga lufta për lirinë e vendit të vet, Çamërisë... Monumenti i Xhaferrit, ndërtuar simbolikisht mbi telat me gjermba në këmbët e një shqiponje, na jep të kuptojmë se, më në fund ai e ka vetëfliruar shpirtin prej luftëtari, ndërsa telat i kanë mbetur ende nëpë këmbë Çamërisë...
Në studio ndodhen edhe variante të tjera të shkëlqyera me portretin e tij simpatik; bashkëbisedojme me Idrizin dhe ai na shpiegon se si i lindi ideja për ta bërë këtë vepër dhe mbi misionin e saj artistik e shpirtëror. Ai thotë: në ato vite kur Xhaferri banonte në Durrës, unë nuk e kujtoj dot se kam qënë i vogël. Po në vitet 1960 - 68 kam njohur një grup të rinjsh të Durrësit, midis të cilëve ishte edhe Abaz Veizi dhe në këtë kohë patëm dëgjuar edhe për Bilal Xhaferrin, por duke patur ai moshë të madhe, unë nuk arrita ta njoh dot dhe sigurisht pas arratisjes së bujëshme të tij, për të kam dëgjuar gjërat më të zeza të mundshme. Si në Durrës, ashtu edhe në Konispol ku përmendej emri i tij. Në biseda të ndryshme me kushëririn e tij Edip Hoxhën, kuptoja se ai e vlerësonte shumë si poet dhe pas viteve 90, në ato pak takime që kam pasur me poetin Namik Mane është folur edhe më shumë për vlerat e tij, por me kaq nuk mund të bëja vlerësimet e duhura si skulptor. Edhe ato pak lexime, shton Idrizi, unë nuk mund të them se i kam lexuar të gjitha veprat e Bilalit, nuk mund të më jepnin shkëndijën krijuese për të bërë këtë vepër. Ajo që më bëri të mendoj për t’ju futur punës, ishte publicistika për Bilal Xhaferrin e shkruar nga shkrimtari Shefki Hysa, të cilin, pasi e lexova, e mora në telefon dhe i thashë shprehimisht që: “Libri yt më ka intriguar të merrem me figurën e Bilal Xhaferrit”...
Që nga ato momente, thotë Idrizi, nuk mendoja thjesht një bust ose portret, por përfytyroja një lloj monumenti ndryshe dhe këtë të vendosur në qytetin e Durrësit, qytet ku Bilali mund të thuhet se e filloi krijimtarinë e tij, u afirmua, u internua, dhe më pas u arratis. Ajo që më bëri përshtypje, thotë me tej autori i monumentit të Xhaferrit, ishte fakti që edhe pse iku në Amerikë, ai kurrë nuk rreshti së punuari për atdheun e vet, Shqiprinë, Kosovën, Çamërinë…
Idrizi zgjat dorën dhe sjell një faqe ballore gazete të tijën dhe thotë se në Amerikë Bilali themeloi e drejtoi revistën " Krahu i Shqiponjës" një revistë politiko, letrare e shoqërore që e botonte Lidhja Çame ne mërgim. Në kopertinën e fotokopjuar të kësaj reviste shihen qartë telat me gjemba dhe zinxhiri. “Ato që rrethonin atëherë Shqipërinë”, - thotë Idrizi.
Më pas Idriz Balani tregon se: “I nisur nga këto detaje, këto tela me gjëmba i ktheva në një motiv, të cilat janë të vendosura nën një kompozim tek pjesa e këmbëve, tela që janë shkelur nga Bilali”... Skulptori hesht pak dhe gjithë frymëzim shton duke folur si me veten: “...Dhe ky krahu i shqiponjës me portretin e tij... shpaloset tamam si një engjëll, i cili do t’i sjellë Shqipërisë Lirinë e Pashmangshme!”...
Idrizi shpiegon dhe komenton edhe dy pasazhe nga vepra poetike e Xhaferrit të vëna mbi monument. Njëra është nga "Baladë çame", ku shkruhet: “Toka Çame e mbuluar nga retë, rënkon e mbytur me gjak dhe lot, e mbetur e shkretë, e mbetur pa zot”... Është kjo një thirrje e hapur për të mos e harruar Çamërinë... Citohet dhe një pjesë tjetër nga poema “Mjegulla” e shkruar disa ditë para se Bilali të arratisej: “Çomaga mizore e kohës, rrëzoi dhe perënditë e pavdekshme!”...
Do të thoja se kjo mënyrë të shkruari, thekson Idrizi, ishte një guxim prej budallai, ishte vetëvrasje t’i shkruaje ato vargje në ato vite, idetë e të cilave realisht ishin të drejtpërdrejta kundër udhëheqjes së kohës. Dihet se censura komuniste e asaj kohe të persekutonte, gjë që e bëri edhe me disidentin Bilal Xhaferri...
Dhe tashmë, falë punës së përkushtuar të skulptorit çam Idriz Balani, Durrësi pret birin e vet shpirtëror Xhaferrin e rikthyer në... bronx!...
Mark Brunga
1
Fillesat e fantazisë artistike
I ardhur nga krahina e mrekullueshme e Çamërisë së përvëluar dhe i rritur në bregdetin durrsak që megjithëse i mahnitshëm, kurrë nuk arriti që t’ia shuante mallin dhe trishtimin për historinë e vendlindjes së të parëve të tij, djaloshi nga fshati Vërvë i Konispolit, Idriz Balani, çdo gjë të bukur që kishte në shpirt e derdhi në art. Dhe nëse krateri poetik i shpirtit të tij pati shpërthim të madh, sot kushdo këtë shpërthim mund ta gjejë të përpunuar artistikisht në magmën shpirtërore të dhjetëra ideve e kompozimeve njerëzish të shquar, të ringjallur prej dorës mjeshtërore të Idriz Balanit. Dallgët e bregdetit durrsak dhe dallgët e dhimbjes për historinë e Çamërisë martire janë të ngërthyera së bashku në tiparet e valëzuara të personazheve të tij që rrahin ende papushim fantazinë artistike si dallgët e gjakut çam që i rreh me forcë në deje. Dhe së bashku me punën e përditshme të krijimit, Çamëria i pulson me forcë në dallgët shpirtërore krijuese duke i dhënë edhe atë ushqim shpirtëror të domosdoshëm për një artist me botë të madhe, botë ku notojnë heronjtë biblikë të Çamërisë në eksodin e brendshëm të tragjedisë shqiptare dhe që enden që nga këngët e Çelo Mezanit e deri tek motivet e Bilal Xhaferrit, të cilit Balani, në veprën e fundit po ia kthen Durrësit dhe vendit që Xhaferri e deshi dhe që i shërbeu si një trampolinë për t’u hedhur në etjen e vet drejt lirisë shpirtërore e fizike. Balani po ia kthen tashmë Durrësit në trajtën e një mesie çame në Bronx, me krahë shqiponje të Pirros së Epirit që u thoshte ushtarëve të vet: “Unë jam shqiponja, ju jeni krahët e mi”.
Sot në studion e Idriz Balanit është rikthyer në trajtën e një shqiponje Bilal Xhaferri, dhe që nga atje në pritje të vendit të ekspozimit ai thërret: “Unë jam shqiponja, kur mu deshën pse më latë pa krahë?... Dhe kjo shqiponjë përsëri të sjell shpirtërisht një dëshirë për fluturim drejt Çamërisë... Dhe vetvetiu të lind pyetja: Kur do të hapet deti, kur do të shterojnë dallgët drejt tokës së premtuar e të rrëmbyer barbarisht me zjarr e gjak, që pikon ende nga kthetrat e shqiponjës së plagosur Çamëri?!...
Studio e Idriz Balanit ndodhet në afërsi të bregdetit të Durrësit, aty ku ka kaluar edhe vitet e fëmijërisë së tij. Sot ai mund të renditet në hierarkinë artistike të artistëve monumentalë të vendit si ndër më të mirët. Që nga veprat e para në shkumës në vitet e fëmijërisë dhe sirenat e bëra më rërë, që ishin veprat e para të kërkimit në laboratorin artistik të nën ndërgjegjes në shpërthim, e deri tek zotërimi i sotëm i shesheve të vendekspozimeve të figurave madhore të historisë kombëtare të Shqipërisë, nuk kanë kaluar shumë vite. Idriz Balani ka qenë padyshim ndër më të suksesshmit brez artistësh që me fuqinë e tyre artistike i janë imponuar kërkesave shpirtërore të vendit në çdo hapësirë mbarëshqiptare. Në moshën pesëmbëdhjetë vjeçare ai ka bërë bustin e dëshmorit të atdheut, Bido Sejko, emrin e të cilit mbante shkolla e mesme në Konispol. Në vitin 1986, sipas kujtimeve të tij, ka gdhendur portretin e Muharrem Rushitit (Koskalliu), trimit të Çamërisë. “Sirenat” e mitologjisë i kanë sjellë fat atij. Ishte pikërisht një sirenë e konceptuar sipas shijes se tij fëmijërore të asaj kohe që e futi Idrizin në botën e artit të bukur e të veçantë të skulpturës. Ajo qenie e mistershme, fillimisht, i hapi dyert e studios së skulptorit të madh Sabri Tuçe. Dhe koha ka treguar se mjeshtërit e mëdhenj kanë zbuluar e kanë nxjerrë, më pas, talente të mëdhenj. Për këtë “rastësi” Idrizi kujton: “Që i vogël kam filluar, me shkumës, të bëja skulpturat e para. Më pas bënim kuadrate dhe zmadhonim nga kopertinat e librave foto të Skënderbeut, Ismail Qemalit etj. Kam qenë në shkollën fillore kur, rastësisht, takova vajzën e skulptorit Sabri Tuçi, Teutën, e cila sa pa një sirenë deti gjysëm vajzë e gjysëm peshk që e kisha bërë me rërë të lagur në bregdet më tha: “qënke djalë i talentuar”…
Dhe ishte pikërisht kjo nxitje që bëri që në klasën e pestë të fillores Idrizi të fillonte të punonte në studion e Sabri Tuçit,të cilin në vitin 2009 do ia kthente Durrësit në një vepër monumentale në shkëmb dhe në bronx. Do t’ia ringjallte artistikisht qytetit pas baltës së hedhur mbi jetën e profesorit të nderuar.
2
Jeta e lidhur me Çamërinë
Nuk kishte shumë vite që familja e Idrizit kishte ardhur në Durrës. Ai kujton se ata kanë ardhur në Durrës rreth vitit 1954, kur Idrizi ishte vetëm një vjeç. Kishte lindur në Delvinë. Babai i tij kishte qenë partizan në çetën Çamëria dhe punonte në një repart ushtarak të Durrësit. E ëma kishte nisur punë në këtë qytet në bazën grosiste të tregtisë ose BGT, siç quhej atëherë. Bashkëshortët Balani kishin tre fëmijë të cilët nuk iu ndanë asnjëherë punës dhe shkollës. Idrizi, më i madhi, u bë skulptor, Skënderi inxhinier mekanik, ndërsa Sazani studioi për gjuhë të huaja. Më pas Idrizi u martua me Engjëllushen, vajzë Çamërie nga fshati i Hasan Tahsinit dhe i Bilal Xhaferrit, e diplomuar në mjekësi. Me të lindën oy fëmijë: Eneidën, mjeke edhe ajo, dhe djali, Arbëri.
Kur bisedon me Idrizin, ai të thotë me krenari se ka qenë gjithnjë i lidhur shumë shpirtërisht me Çamërinë. “Kur kam qenë fëmijë, - kujton ai, - mbaj mend, që në lagjen ku jetoja e jetoj edhe tani, flitej dialekti çam. Dhe unë nuk e dija që plakave u thonin nënë, por nu, gishtit glisht dhe qumështit klumësht… Mbaj mend që në shtëpinë tonë vinin shumë miq çamë, herë-herë edhe të panjohur, që e gjenin derën e shtëpisë me të pyetur, ngaqë babai gëzonte një respekt të veçantë e kishte emër të mirë në zonën kufitare ku ai kishte punuar.
“Unë, - thotë Idrizi, - i kujtoj me nostalgji ato kohëra. Nuk harrohen lehtë miq si Lutfi Osmani (berber), Xhelo Meto dhe Mulla Mero (babai i Eqerem Dautit) nga goja e të cilëve kam dëgjuar shumë për tragjedinë çame... Ndonëse i vogël mbetesha me gojë hapur dhe herë-herë pa frymë, megjithëse shumë gjëra nuk i kuptoja... Kur u rrita, sipas rregullave të kohës, isha i detyruar të shkruaja biografinë, sa herë që bëja kërkesa për shkollë apo punë dhe, një ndër pikat kryesore që më bënte të ndjehesha më krenar, ishte kur shkruaja që babai im kishte marrë pjesë që në ditën e parë të formimit të çetës partizane “Çamëria”, Markat, më 2 Shkurt 1943.
3
Arti
Idriz Balani tregohet modest teksa na flet për rrugën e ngjitjes së jetës së vet artistike, pa kërkuar të thotë të pathënat e të zmadhojë të paqënat, siç veprojnë shumë të tjerë, që edhe pse nuk kanë dhënë ndonjë kontribut në ndonjë fushë të caktuar, përpiqen të shkruajnë e të përfshijnë në biografitë e tyre, përmes “mercenarëve” të shtypit, gjëra të paqena për të rritur kështu, artificialisht, reputacionin e munguar. Idrizi është nga ata burra që ka përveshur krahët pa asnjë pretendim për llojin e punës, por pa iu ndarë kurrë rrugës artistike. Ai ka punuar, fillimisht, në kantierin detar e më pas në Ndërmarrjen “Nish-Tulla” të asaj kohë, punë tepër e rëndë, por ashtu siç punonte në prodhimin e tullave për strehimin e njerëzve, ai krijonte, shpirtërisht, skulptura të mrekullueshme, për t’ua zbukuruar jetën banorëve të atyre banesave të varfëra. Sot veprat monumentale te Idriz Balanit janë ngado. Në sheshet e kryesore të qytetit të Durrësit ndodhen të ekspozuara busti i Telat Nogës, Kozma Nushit, Naim Frashërit , bust i vendosur fare pranë Shkollës së Mesme me të njëjtin emër, basorelievi triptik, në Shkollën e Mesme “Leonik Tomeo” vëpër e bërë në bashkautorësi me skulptoren Liljana Cika (Kosturi ), monumentin e rrallë të kompozuar në bronx e në shkëmb të mësuesit të tij Sabri Tuçit, monumentin e fshatit Çetë të Kavajës, (vepër e bërë në bashkëpunim me skulptorin e njohur durrsak Dhimitër Harallambi). Në ambientet e brendëshme të shkollës 9-të vjeçare "Viçens Prendushi" është ekspozuar vepra në skulputurë e klerikut të pushkatuar Prendushi. Ai ka gdhendur edhe bustin e Olsi Laskut.
Veprat e Idriz Balanit janë të ekspozuara edhe në Kosovë. Të tilla janë: Busti i Haxhi Zekës, vendosur në qytetin e Pejës më 28 nëntor të vitit 2005, kompozuar në bashkëpunim me kolgun e vet Qazim Kërtusha, busti i Skëndrbeut, vendosur në shkollën “Skënderbeu” të fshatit Blinisht të Pejës, busti i Ibrahim Rugovës, i cili sot ndodhet në sallën e Kuvendit Komunal të Pejës dhe që pret të ekspozohet në Parkun e këtij qyteti. Edhe pse kemi të bëjmë me një arsenal të vërtetë veprash artistike të ekspozuara në sheshet më kryesore të trevave mbarëshqipëtare, kuptojmë se ato janë vetëm maja e aisbergut e punës artistike të Idriz Balanit.
4
Bilal Xhaferri në Bronx
Bilal Xhaferri ndodhet tashmë në studion e tij. Ai është një monument i sapo përfunduar dhe që pret të niset drejt një piedestali të ri, në një prej shesheve të qytetit të Durr[sit. I konceptuar në një mënyrë artistike të re, Xhaferri i Balanit shpreh konceptimin e ri artistik të brezit të sotëm ku ndërthuret historia, arti dhe pavdeksia e atij që mori fluturimin në drejtim të hapësirave të lirisë së munguar, ndonëse lirinë e vet personale nuk e shkëputi kurrë nga lufta për lirinë e vendit të vet, Çamërisë... Monumenti i Xhaferrit, ndërtuar simbolikisht mbi telat me gjermba në këmbët e një shqiponje, na jep të kuptojmë se, më në fund ai e ka vetëfliruar shpirtin prej luftëtari, ndërsa telat i kanë mbetur ende nëpë këmbë Çamërisë...
Në studio ndodhen edhe variante të tjera të shkëlqyera me portretin e tij simpatik; bashkëbisedojme me Idrizin dhe ai na shpiegon se si i lindi ideja për ta bërë këtë vepër dhe mbi misionin e saj artistik e shpirtëror. Ai thotë: në ato vite kur Xhaferri banonte në Durrës, unë nuk e kujtoj dot se kam qënë i vogël. Po në vitet 1960 - 68 kam njohur një grup të rinjsh të Durrësit, midis të cilëve ishte edhe Abaz Veizi dhe në këtë kohë patëm dëgjuar edhe për Bilal Xhaferrin, por duke patur ai moshë të madhe, unë nuk arrita ta njoh dot dhe sigurisht pas arratisjes së bujëshme të tij, për të kam dëgjuar gjërat më të zeza të mundshme. Si në Durrës, ashtu edhe në Konispol ku përmendej emri i tij. Në biseda të ndryshme me kushëririn e tij Edip Hoxhën, kuptoja se ai e vlerësonte shumë si poet dhe pas viteve 90, në ato pak takime që kam pasur me poetin Namik Mane është folur edhe më shumë për vlerat e tij, por me kaq nuk mund të bëja vlerësimet e duhura si skulptor. Edhe ato pak lexime, shton Idrizi, unë nuk mund të them se i kam lexuar të gjitha veprat e Bilalit, nuk mund të më jepnin shkëndijën krijuese për të bërë këtë vepër. Ajo që më bëri të mendoj për t’ju futur punës, ishte publicistika për Bilal Xhaferrin e shkruar nga shkrimtari Shefki Hysa, të cilin, pasi e lexova, e mora në telefon dhe i thashë shprehimisht që: “Libri yt më ka intriguar të merrem me figurën e Bilal Xhaferrit”...
Që nga ato momente, thotë Idrizi, nuk mendoja thjesht një bust ose portret, por përfytyroja një lloj monumenti ndryshe dhe këtë të vendosur në qytetin e Durrësit, qytet ku Bilali mund të thuhet se e filloi krijimtarinë e tij, u afirmua, u internua, dhe më pas u arratis. Ajo që më bëri përshtypje, thotë me tej autori i monumentit të Xhaferrit, ishte fakti që edhe pse iku në Amerikë, ai kurrë nuk rreshti së punuari për atdheun e vet, Shqiprinë, Kosovën, Çamërinë…
Idrizi zgjat dorën dhe sjell një faqe ballore gazete të tijën dhe thotë se në Amerikë Bilali themeloi e drejtoi revistën " Krahu i Shqiponjës" një revistë politiko, letrare e shoqërore që e botonte Lidhja Çame ne mërgim. Në kopertinën e fotokopjuar të kësaj reviste shihen qartë telat me gjemba dhe zinxhiri. “Ato që rrethonin atëherë Shqipërinë”, - thotë Idrizi.
Më pas Idriz Balani tregon se: “I nisur nga këto detaje, këto tela me gjëmba i ktheva në një motiv, të cilat janë të vendosura nën një kompozim tek pjesa e këmbëve, tela që janë shkelur nga Bilali”... Skulptori hesht pak dhe gjithë frymëzim shton duke folur si me veten: “...Dhe ky krahu i shqiponjës me portretin e tij... shpaloset tamam si një engjëll, i cili do t’i sjellë Shqipërisë Lirinë e Pashmangshme!”...
Idrizi shpiegon dhe komenton edhe dy pasazhe nga vepra poetike e Xhaferrit të vëna mbi monument. Njëra është nga "Baladë çame", ku shkruhet: “Toka Çame e mbuluar nga retë, rënkon e mbytur me gjak dhe lot, e mbetur e shkretë, e mbetur pa zot”... Është kjo një thirrje e hapur për të mos e harruar Çamërinë... Citohet dhe një pjesë tjetër nga poema “Mjegulla” e shkruar disa ditë para se Bilali të arratisej: “Çomaga mizore e kohës, rrëzoi dhe perënditë e pavdekshme!”...
Do të thoja se kjo mënyrë të shkruari, thekson Idrizi, ishte një guxim prej budallai, ishte vetëvrasje t’i shkruaje ato vargje në ato vite, idetë e të cilave realisht ishin të drejtpërdrejta kundër udhëheqjes së kohës. Dihet se censura komuniste e asaj kohe të persekutonte, gjë që e bëri edhe me disidentin Bilal Xhaferri...
Dhe tashmë, falë punës së përkushtuar të skulptorit çam Idriz Balani, Durrësi pret birin e vet shpirtëror Xhaferrin e rikthyer në... bronx!...
Mark Brunga
Tuesday, December 1, 2009
Mësuesi dibran
Gëzim Aqif Bare u lind më 12 qershor 1962 në Zalldardhë të Dibrës. Vendlindja e tij shquhet për traditat e saj të hershme kulturore dhe arsimdashëse, por edhe për trimëri. Mençuria ishte një nga karakteristikat e burrave të kësaj krahine. Me këto cilësi u edukua edhe Gëzimi, i cili mësimet e para i mori në shkollën tetëvjeçare të vendlindjes. Pasi kreu dhe shkollën e mesme në qytetin e Peshkopisë me rezultate të shkëlqyera, ndoqi studimet e larta në Universitetin e Tiranës, në degën bio-kimi dhe u diplomua në vitin 1987. Pas marrjes së diplomës filloi punë si mësues në shkollën e mesme të Zalldardhës, në vitin 1991 caktohet edhe drejtor i kësaj shkolle.
Me ardhjen e demokracisë, kur u bë e mundur lëvizja e lirë e popullsisë, Gëzimi vendoset familjarisht në fshatin Sallmone të Durrësit, ndërkohë emërohet si drejtor i shkollës së mesme të bashkuar të Kullës. Në këtë shkollë ai shquhet si mësues i aftë dhe i dashur, si drejtues me përvojë dhe si intelektual me horizont të gjerë, një ndër intelektualët më të spikatur të shoqatës “Malsia”, organizatë joqeveritare e krijuar dhe e drejtuar nga djemtë e larguar nga malësitë veriore dhe të vendosur kryesisht në Shqipërinë qendrore, veçanërisht në Durrësin bregdetar dhe në Kryeqytet.
Për aftësitë e tij në fillimet e proceseve demokratike një ndër forcat politike e propozoi të kandidonte për deputet. Vështirë e pati kundërshtari politik përballë figurës së mësuesit të nderuar, Gëzimit. Në vendlindjen e tij u zhvillua një garë e vërtetë elektorale, të cilën e fitoi kundërshtari, jo për vlerat e larta, por se përfaqësonte partinë politike më të fuqishme. Dhe dihet botërisht që në vende të vogla si Shqipëria, vota i jepet partisë e jo kandidatit. S' ke si i shpëton kësaj mendësie. Ndoshta do ta ndryshojë e ardhmja.
Në zgjedhjet e kaluara për pushtetin vendor, megjithëse Gëzimi kandidoi përsëri në emër të një partie të vogël, mundi të fitonte si këshilltar bashkiak në qytetin e vogël të Sukthit, në sajë të respektit që ka krijuar te njerëzit si mësues dhe si intelektual i nderuar. Arriti të zgjidhej edhe si zëvendëskryetar i Këshillit Bashkiak në Bashkinë e Sukthit, një sukses tjetër ky falë aftësive të veta intelektuale.
Gëzimi shoqërohet veçanërisht me çamët nisur nga traditat e përafërta të Dibrës e Çamërisë. Është mik i tyre dhe i ngacmon shpesh me humor: Të paktën ju, çamët, nuk duhet të qaheni nga ne, malokët, se ju kemi shpëtuar. Që kur zbritëm ne nga malet dhe erdhëm e u vendosëm në bregdet e nëpër fusha, vendasit i harruan sharjet për juve dhe një e dy shprehen ndaj nesh: “Malokët e dreqit”...
Tërë ata që e njohin shprehen me respekt: “Ky djalë vërtet erdhi nga Malsia, por nuk u soll si malok, si "çeçen", si disa të pakulturuar që zbritën nga malet në periferitë e qytetërimit dhe krijuan veç telashe. Përkundrazi, Gëzimi me zotësinë e tij diti si t’i përshtatej qytetërimit dhe të bëhej pjesë e tij. Tani atë nuk e dallon nga ne. Është njeri i thjeshtë e punëtor. Intelektual i zgjuar e iniciator. Mësues model dhe drejtues i zoti. Djem si Gëzimi e nderojnë shoqatën “Malsia”. Lum si shoqata që e ka!”...
Elim Xanxari
Gëzim Aqif Bare u lind më 12 qershor 1962 në Zalldardhë të Dibrës. Vendlindja e tij shquhet për traditat e saj të hershme kulturore dhe arsimdashëse, por edhe për trimëri. Mençuria ishte një nga karakteristikat e burrave të kësaj krahine. Me këto cilësi u edukua edhe Gëzimi, i cili mësimet e para i mori në shkollën tetëvjeçare të vendlindjes. Pasi kreu dhe shkollën e mesme në qytetin e Peshkopisë me rezultate të shkëlqyera, ndoqi studimet e larta në Universitetin e Tiranës, në degën bio-kimi dhe u diplomua në vitin 1987. Pas marrjes së diplomës filloi punë si mësues në shkollën e mesme të Zalldardhës, në vitin 1991 caktohet edhe drejtor i kësaj shkolle.
Me ardhjen e demokracisë, kur u bë e mundur lëvizja e lirë e popullsisë, Gëzimi vendoset familjarisht në fshatin Sallmone të Durrësit, ndërkohë emërohet si drejtor i shkollës së mesme të bashkuar të Kullës. Në këtë shkollë ai shquhet si mësues i aftë dhe i dashur, si drejtues me përvojë dhe si intelektual me horizont të gjerë, një ndër intelektualët më të spikatur të shoqatës “Malsia”, organizatë joqeveritare e krijuar dhe e drejtuar nga djemtë e larguar nga malësitë veriore dhe të vendosur kryesisht në Shqipërinë qendrore, veçanërisht në Durrësin bregdetar dhe në Kryeqytet.
Për aftësitë e tij në fillimet e proceseve demokratike një ndër forcat politike e propozoi të kandidonte për deputet. Vështirë e pati kundërshtari politik përballë figurës së mësuesit të nderuar, Gëzimit. Në vendlindjen e tij u zhvillua një garë e vërtetë elektorale, të cilën e fitoi kundërshtari, jo për vlerat e larta, por se përfaqësonte partinë politike më të fuqishme. Dhe dihet botërisht që në vende të vogla si Shqipëria, vota i jepet partisë e jo kandidatit. S' ke si i shpëton kësaj mendësie. Ndoshta do ta ndryshojë e ardhmja.
Në zgjedhjet e kaluara për pushtetin vendor, megjithëse Gëzimi kandidoi përsëri në emër të një partie të vogël, mundi të fitonte si këshilltar bashkiak në qytetin e vogël të Sukthit, në sajë të respektit që ka krijuar te njerëzit si mësues dhe si intelektual i nderuar. Arriti të zgjidhej edhe si zëvendëskryetar i Këshillit Bashkiak në Bashkinë e Sukthit, një sukses tjetër ky falë aftësive të veta intelektuale.
Gëzimi shoqërohet veçanërisht me çamët nisur nga traditat e përafërta të Dibrës e Çamërisë. Është mik i tyre dhe i ngacmon shpesh me humor: Të paktën ju, çamët, nuk duhet të qaheni nga ne, malokët, se ju kemi shpëtuar. Që kur zbritëm ne nga malet dhe erdhëm e u vendosëm në bregdet e nëpër fusha, vendasit i harruan sharjet për juve dhe një e dy shprehen ndaj nesh: “Malokët e dreqit”...
Tërë ata që e njohin shprehen me respekt: “Ky djalë vërtet erdhi nga Malsia, por nuk u soll si malok, si "çeçen", si disa të pakulturuar që zbritën nga malet në periferitë e qytetërimit dhe krijuan veç telashe. Përkundrazi, Gëzimi me zotësinë e tij diti si t’i përshtatej qytetërimit dhe të bëhej pjesë e tij. Tani atë nuk e dallon nga ne. Është njeri i thjeshtë e punëtor. Intelektual i zgjuar e iniciator. Mësues model dhe drejtues i zoti. Djem si Gëzimi e nderojnë shoqatën “Malsia”. Lum si shoqata që e ka!”...
Elim Xanxari
Saturday, November 28, 2009
Miku i sakrificave – Naim Nimani
Naim Mehmet Nimani (Gramoz Mehmet Nimani) u lind më 19 gusht 1971 në fshatin Truen të Pukës në një familje atdhetare. Aty kaloi fëmininë dhe u arsimua. Pas mbarimit të shkollës së mesme, si shumë djem shqiptarë që i gjeti pa punë ndryshimi i sistemit komunist, më 1991, u detyrua të mërgonte në Greqi, Angli e gjetkë për të siguruar bukën. Ndërkohë familja e tij erdhi e u vendos në qytetin e Durrësit. Naimi, pas disa vitesh pune si emigrant ekonomik jashtë shtetit, u kthye dhe filloi të merrej me biznese të ndryshme në Durrës. Tani i është përkushtuar tërësisht karrierës si biznesmen. Ai është martuar dhe një pjesë të mirë të kohës së lirë ia kushton familjes së vet. Ka tre fëmijë, dy vajza dhe një djalë. Vajza e madhe, Arminda, është dhjetë vjeç, Sara, e dyta, tetë vjeç dhe djali, Emirgeni, është gjashtë vjeç. Janë fëmijë të mbarë që ia dëgjojnë fjalën të atit dhe mësojnë të ecin në gjurmët e tij.
Naimi është sportdashës, mbasditeve vonë merret me futboll, ndihmon edhe amatorët e boksit për të çarë përpara në rrugën e këtij sporti të vështirë për t’u bërë dikur profesionistë të vërtetë. Një nga ëndrrat e tij më të mëdha, pavarësisht nga pjesa më e madhe e kohës që i marrin bizneset, është dhe dëshira për të eksploruar e njohur botën nëpërmjet udhëtimeve njohëse.
Naim Mehmet Nimani (Gramoz Mehmet Nimani) është, midis të tjerash, edhe atdhetar i mirë që përpiqet me sa mundet për çështjet kombëtare shqiptare, veçanërisht për çështjen çame. Unë e kam njohur rastësisht në vitin 1995 dhe qysh atëherë ai u dashurua me çështjen çame dhe më ka ndjekur me pasion në shumë nga veprimtaritë e mia në të gjitha rrethet e Shqipërisë ku janë vendosur e banojnë çamët. Ka udhëtuar natë e ditë bashkë me mua duke vënë makinat e tij dhe mundësitë ekonomike në dispozicion të çështjes çame. Nuk i është rënduar vetja asnjëherë duke udhëtuar pa pushim, edhe njëzetekatër orë në timon, në rolit e shoferit tim (pa pagesë), kur na e ka kërkuar puna për të lartësuar idealin çam. Ka pasur raste që më ka ndjekur pas në gjithë Shqipërinë edhe kur ka qenë i sëmurë me regjim shtrati prej gripit apo të ftohtit dhe nuk ka përtuar asnjëherë duke u shprehur me të qeshur: Një shef kam unë që nuk kursen as jetën për Çamërinë. Për këtë shef do të ngrihem edhe i vdekur nga varri e jo më i sëmurë nga shtrati, mor po do të ngjallem si Kostandini i Baladës dhe do ta ndjek pas me përkushtim në idealin e tij, Çamërinë.
Ky është pak a shumë portreti i djaloshit Naim Mehmet Nimani (Gramoz Mehmet Nimani), miku im dhe i çamëve, njeri që ka sakrifikuar sa herë më është dashur ndihma e tij...
A nuk ia vlen të sakrifikoj edhe unë për të, të ngrihem qoftë edhe në 12.00 të natës po të ketë nevojë ai për mua dhe për miqtë e mi çamë?!... Po nuk më besoni mua, pyesni edhe kolegun e tij, biznesmenin Shpëtim Çilotaj (edhe ky mik i çamëve), dhe ai do t’ju rrëfejë po të njëjtat karakteristika të Naim Nimanit si njeri që sakrifikon shumë në emër të miqësisë.
Shefki Hysa
Naim Mehmet Nimani (Gramoz Mehmet Nimani) u lind më 19 gusht 1971 në fshatin Truen të Pukës në një familje atdhetare. Aty kaloi fëmininë dhe u arsimua. Pas mbarimit të shkollës së mesme, si shumë djem shqiptarë që i gjeti pa punë ndryshimi i sistemit komunist, më 1991, u detyrua të mërgonte në Greqi, Angli e gjetkë për të siguruar bukën. Ndërkohë familja e tij erdhi e u vendos në qytetin e Durrësit. Naimi, pas disa vitesh pune si emigrant ekonomik jashtë shtetit, u kthye dhe filloi të merrej me biznese të ndryshme në Durrës. Tani i është përkushtuar tërësisht karrierës si biznesmen. Ai është martuar dhe një pjesë të mirë të kohës së lirë ia kushton familjes së vet. Ka tre fëmijë, dy vajza dhe një djalë. Vajza e madhe, Arminda, është dhjetë vjeç, Sara, e dyta, tetë vjeç dhe djali, Emirgeni, është gjashtë vjeç. Janë fëmijë të mbarë që ia dëgjojnë fjalën të atit dhe mësojnë të ecin në gjurmët e tij.
Naimi është sportdashës, mbasditeve vonë merret me futboll, ndihmon edhe amatorët e boksit për të çarë përpara në rrugën e këtij sporti të vështirë për t’u bërë dikur profesionistë të vërtetë. Një nga ëndrrat e tij më të mëdha, pavarësisht nga pjesa më e madhe e kohës që i marrin bizneset, është dhe dëshira për të eksploruar e njohur botën nëpërmjet udhëtimeve njohëse.
Naim Mehmet Nimani (Gramoz Mehmet Nimani) është, midis të tjerash, edhe atdhetar i mirë që përpiqet me sa mundet për çështjet kombëtare shqiptare, veçanërisht për çështjen çame. Unë e kam njohur rastësisht në vitin 1995 dhe qysh atëherë ai u dashurua me çështjen çame dhe më ka ndjekur me pasion në shumë nga veprimtaritë e mia në të gjitha rrethet e Shqipërisë ku janë vendosur e banojnë çamët. Ka udhëtuar natë e ditë bashkë me mua duke vënë makinat e tij dhe mundësitë ekonomike në dispozicion të çështjes çame. Nuk i është rënduar vetja asnjëherë duke udhëtuar pa pushim, edhe njëzetekatër orë në timon, në rolit e shoferit tim (pa pagesë), kur na e ka kërkuar puna për të lartësuar idealin çam. Ka pasur raste që më ka ndjekur pas në gjithë Shqipërinë edhe kur ka qenë i sëmurë me regjim shtrati prej gripit apo të ftohtit dhe nuk ka përtuar asnjëherë duke u shprehur me të qeshur: Një shef kam unë që nuk kursen as jetën për Çamërinë. Për këtë shef do të ngrihem edhe i vdekur nga varri e jo më i sëmurë nga shtrati, mor po do të ngjallem si Kostandini i Baladës dhe do ta ndjek pas me përkushtim në idealin e tij, Çamërinë.
Ky është pak a shumë portreti i djaloshit Naim Mehmet Nimani (Gramoz Mehmet Nimani), miku im dhe i çamëve, njeri që ka sakrifikuar sa herë më është dashur ndihma e tij...
A nuk ia vlen të sakrifikoj edhe unë për të, të ngrihem qoftë edhe në 12.00 të natës po të ketë nevojë ai për mua dhe për miqtë e mi çamë?!... Po nuk më besoni mua, pyesni edhe kolegun e tij, biznesmenin Shpëtim Çilotaj (edhe ky mik i çamëve), dhe ai do t’ju rrëfejë po të njëjtat karakteristika të Naim Nimanit si njeri që sakrifikon shumë në emër të miqësisë.
Shefki Hysa
Thursday, November 19, 2009
Aleksandër Zefi - njeriu i aventurave
Aleksandër Ludovik Zefi u lind në qytetin e Shkodrës më 13 maj 1978. U rrit në një familje të vjetër shkodrane me origjinë të largët nga Shoshi, nga fisi i Bajraktarit. Aleksandri arsimin fillor, tetëvjeçar dhe të mesëm i mori në vendlindje, në Shkodër. Tani është duke përfunduar edhe shkollën e lartë me shkëputje nga puna. Ka disa vite që merret me biznese të ndryshme. I pëlqen gazetaria dhe udhëtimet e largëta të nxitura nga shpirti i aventurës dhe humorit të mirë. Është koleksionist relikesh e sendesh të rralla, veçanërisht i orëve. E zgjedhura e tij është ora e markës Rolex.
Aleksandrit i pëlqejnë shumë argëtimet. Një pjesë të mirë të kohës së lirë e kalon duke luajtur shah, me sportin e mundjes dhe të kthimit të krahut. Është besimtar i mirë i fesë katolike, gjë që nuk e lë pa përmendur në bisedat me miqtë edhe për faktin se është nip i Dom Mikel Gjergjit, njërit nga priftërinjtë atdhetarë të Shkodrës të pushkatuar nga regjimi komunist. Dihet se priftërinjtë katolikë, duke filluar me Pal Engjëllin, autor i formulës së pagëzimit të shkruar për herë të parë në gjuhën shqipe dhe me shkrimin shqip, që njihet edhe si fillesa e shkrimit të shqipes moderne, Bardhin, Budin, Bogdanin, Fishtën e sa e sa të tjerë, kanë qenë e vazhdojnë të jenë atdhetarë të mëdhenj e mbrojtës të flaktë të çështjes kombëtare shqiptare.
Aleksandri krenohet edhe me një fakt tjetër: është nip i luftëtarit atdhetar Zek Jakini, i cili është shquar në luftërat kundër turqve. Madje për bëmat e tij rapsodi popullor i ka thurur këngë. Dhe dihet sa të dëshiruar janë heronjtë e trevave të Shqipërisë Veriore për të hyrë në këngët e popullit. Pikërisht është edhe kjo një nga arsyet që ata u përkushtohen bëmave heroike. Dhe është me fat heroi që hyn në këngë. I urojmë edhe Aleksandit bëmat e aventurat e një heroi, si i pari i tij Zek Jakini, me dëshirën që të hyjë edhe ai në këngët popullore shkodrane.
Elim Xanxari
Aleksandër Ludovik Zefi u lind në qytetin e Shkodrës më 13 maj 1978. U rrit në një familje të vjetër shkodrane me origjinë të largët nga Shoshi, nga fisi i Bajraktarit. Aleksandri arsimin fillor, tetëvjeçar dhe të mesëm i mori në vendlindje, në Shkodër. Tani është duke përfunduar edhe shkollën e lartë me shkëputje nga puna. Ka disa vite që merret me biznese të ndryshme. I pëlqen gazetaria dhe udhëtimet e largëta të nxitura nga shpirti i aventurës dhe humorit të mirë. Është koleksionist relikesh e sendesh të rralla, veçanërisht i orëve. E zgjedhura e tij është ora e markës Rolex.
Aleksandrit i pëlqejnë shumë argëtimet. Një pjesë të mirë të kohës së lirë e kalon duke luajtur shah, me sportin e mundjes dhe të kthimit të krahut. Është besimtar i mirë i fesë katolike, gjë që nuk e lë pa përmendur në bisedat me miqtë edhe për faktin se është nip i Dom Mikel Gjergjit, njërit nga priftërinjtë atdhetarë të Shkodrës të pushkatuar nga regjimi komunist. Dihet se priftërinjtë katolikë, duke filluar me Pal Engjëllin, autor i formulës së pagëzimit të shkruar për herë të parë në gjuhën shqipe dhe me shkrimin shqip, që njihet edhe si fillesa e shkrimit të shqipes moderne, Bardhin, Budin, Bogdanin, Fishtën e sa e sa të tjerë, kanë qenë e vazhdojnë të jenë atdhetarë të mëdhenj e mbrojtës të flaktë të çështjes kombëtare shqiptare.
Aleksandri krenohet edhe me një fakt tjetër: është nip i luftëtarit atdhetar Zek Jakini, i cili është shquar në luftërat kundër turqve. Madje për bëmat e tij rapsodi popullor i ka thurur këngë. Dhe dihet sa të dëshiruar janë heronjtë e trevave të Shqipërisë Veriore për të hyrë në këngët e popullit. Pikërisht është edhe kjo një nga arsyet që ata u përkushtohen bëmave heroike. Dhe është me fat heroi që hyn në këngë. I urojmë edhe Aleksandit bëmat e aventurat e një heroi, si i pari i tij Zek Jakini, me dëshirën që të hyjë edhe ai në këngët popullore shkodrane.
Elim Xanxari
Çamja vizionare
E quajnë Arjeta Çumani. Është nga qyteti i Fierit. Kushdo që e njeh nuk e ka aspak të vështirë të ndërtojë portretin e saj: vajzë ezmerkë, shtatlartë dhe me shumë klas. Pamja e saj serioze, duket sikur të thotë, që me takimin e parë: “Fillimisht flasim për punë e më pas, nëse na tepron koha, që më së shumti nuk arrin e jo më të teprojë, themi edhe ndonjë gjë më shumë”…
E rritur në një familje, ku gërshetoheshin më së miri traditat çame të të atit dhe ato beratase të së ëmës, Arjeta u brumos me më të mirat e mundshme.
“Babai im, Bajram Çumani, - rrëfen ajo - është çam nga fshati Kuç i Igumenicës së Çamërisë, ndërsa nëna ime, ndjesë pastë, rridhte nga një familje qytetare beratase. Them se kam marrë nga të dy prindërit në mënyrë të barabartë: nga mamaja kam marrë kërkesën që gjithçka në jetë të synohet si një perfeksion. Ajo qe një grua e fortë dhe shumë e zonja dhe modeli im i parë deri më sot, më i plotë, i përsosmërisë së një gruaje. Nga babai trashëgoj besnikërinë, karakterin e fortë dhe aftësitë për organizimin e punëve. Ai është njeri që shquhet për lidhje të forta me miqtë. Nga ai kam mësuar të mos jem kurrë pjesë e së keqes, pasi pika e tij më e fortë është orjentimi drejt së mirës. Im atë ishte vetëm trembëdhjetë vjeç kur familja e tij u shpërngul nga Çamëria në drejtim të Shqipërisë. Ai mbeti jetim, nga babai, dy vjet më vonë. Ishte më i madhi ndër fëmijët, kështu që iu desh të ishte edhe baba edhe vëlla i katër vëllezërve të tjerë”.
Teksa e dëgjon të flasë për familjen dhe njerëzit e saj të dashur, në sytë e kaftë i lexohet pa shumë mundim një gëzim i madh që nxjerr në dritë një anë tjetër të karakterit të saj, dashurinë për të afërmit dhe njerëzit e mirë, gjë që zakonisht ia fsheh pamja e rreptë prej zyrtareje.
“Kam dy motra dhe një vëlla, - vazhdon të tregojë ajo. - Ime motër, Silvana, dhe im vëlla, Blendi, jetojnë prej vitesh në Amerikë. Silvana është diplomuar për Stomatologji dhe është e para shqiptare që ka arritur të konvertojë diplomën, duke iu nënshtruar një testi, ku nga 300 pikë të mundshme ka arritur të marrë 295 pikë, ndërsa Blendi është diplomuar për Kirurgji. Ai ka arritur të mbrojë diplomën me një rezultat shumë të mirë, nga 100 pikë të mundshme mori 97 pikë, gjë që i krijoi mundësinë për të qenë një mjek specialist i parapëlqyer”.
Ndër njerëzit e afërm për të cilët Arjeta flet me dashuri dhe respekt, bën pjesë edhe gjyshja Zybe, shamibardhë e me çitjane blu me lule të bardha, gjyshe nga babai, e cila e kishte fjalën të ëmbël si mjalti aromatik i Çamërisë. Në veçanti ajo përmend edhe Çuman Çumanin, xhaxhai i saj.
“Xhaxha Çumani jeton në Amerikë, - thotë me krenari Arjeta. - Ai ka botuar dy libra me poezi, kryesisht për Çamërinë. Përveç se vëllai i babait tim, ai është burrë inteligjent që më bën të ndihem krenare, veçanërisht për faktin se po u mëson nipërve dhe mbesave, që jetojnë atje, të flasin shumë mirë shqip...
Arjeta ka punuar që në moshë të re dhe vlerat njerëzore, sipas saj, maten me atë që njeriu bën në jetë.
“Njeriu i parë që më ka bërë të ndihem e vlerësuar në punë ka qenë Afërdita Beqiri, inxhinjeria kimiste e fermës së Levanit, Fier, ku unë u caktova të punoja pasi mbarova gjimnazin, - vijon më tej Arjeta. - Edhe pse kam qenë nxënëse shumë e mirë, vonë e kam marrë vesh se bëja pjesë në listën e nxënësve që duhej t’u ulej mesatarja për arsye të ceneve në biografi. Vite më pas arrita të diplomohesha me korrespondencë për “Financë Agrare” në Universitetin e Kamzës, në Tiranë”.
Arjeta nuk harron, për asnjë moment, të jetë mirënjohëse për këdo që ka ndikuar sadopak në përsosjen dhe profesionalizmin e saj.
“Ndër njerëzit që më kanë dhënë shtysë dhe kanë ndikuar në përsosjen time profesionale, bën pjesë, padyshim, profesori im i kontabilitetit Leandro Haxhi dhe profesor Baki Berberi, i cili na dha mundësinë të jepnim shumë provime, teste, që bënë të mundur vënien e emrit tim në elitat e profesionit dhe që sot të jem Eksperte Kontabël e Autorizuar (IEKA), - krenohet Arjeta. - Me respekt kujtoj edhe Hasan Halilin, udhëheqësin e diplomës, - shton ajo.
Vajzë energjike dhe shumë kërkuese nga vetja, Arjeta nuk do të mjaftohej vetëm me një profesion. Ja si e plotëson portretin e saj ajo:
“Në kushtet e një trazicioni të tejzgjatur ku çdo punë ka ulje-ngritjet e veta, jam munduar të bëj atë që kisha në dorë: të përsosja veten profesionalisht. Si fillim mora një tjetër licensë, atë të Ekspertes së Pasurive të Paluajtshme dhe organizova disa kurse kompjuteri, përmes të cilëve arrita të përshtas tetë programe kontabiliteti, duke i bërë ato të flasin shqip. Eksperiencë e veçantë në jetën time dhe natyrisht tepër mbresëlënëse, ka qenë puna e bërë gjatë viteve 2004-2008, kohë në të cilën grupi i deputetëve të Patrisë Demokratike, për Qarkun e Fierit, më besoi detyrën e kryetares së tatimeve në qytetin e Fierit, ku them, pa modesti, se kam dhënë më të mirën që mund të jepja. Për punën time si drejtuese tatimore janë shprehur me respekt shumë zyrtarë të lartë shqiptarë si dhe profesionistë e ekspertë të huaj të kësaj fushe. Në korrik 2006 erdhi në Shqipëri një Mision Suedes, i cili midis të tjerash, organizoi një vizitë studimore në Lushnjë dhe Fier. Këshilltarët e këtij misioni u ftuan të vizitonin të gjitha zytare e degëve lokale të tatimeve në Lushnjë dhe Fier. Në këto degë janë krijuar qendra me një ndalesë për të cilat Administrata Tatimore bashkëpunon me organe dhe institucione të tjera, bankën dhe postën. Dega e Fierit ishte diçka krejt e ndryshme në Administratën Tatimore Shqiptare, shumë tërheqëse dhe premtuese për të ardhmen. Këshilltarët i shprehën mirënjohjen e tyre zotërisë Kasem Seferi, i cili i shoqëronte. Fieri është një shembull i mirë i përpjekjeve që bëhen që cilësia e shërbimit për tatimpaguesit të përputhet me cilësinë e ambientit, u shprehën entuziastë ata. Më vonë erdhi për vizitë në Fier edhe Misioni Sfida e Mijëvjeçarit i USAID. Ky mision u shpreh se rasti studimor në Degën e Taksave në Fier ishte i rrallë. Zyra e Degës së Taksave për rajonin e Fierit u zgjodh prej tyre si një rast i veçantë, si model studimi jo vetëm për Shqipërinë. Dega e Taksave në Fier është një zyrë lokale moderne, e mirorganizuar, në dy kate. Këto ndryshime nuk mund të ishin të mundura, po të mos ishte në krye të punëve një drejtor i ri me kaq përvojë, si Arjeta Çumani. Është drejtuese me vizion dhe e di mirë çfarë duhet të bëjë. Kombinimi i elementeve profesionalë me ambicjen e fortë që ajo ka në punë është arsyeja pse kjo zyrë funksionon mirë në krahasim me shumë zyra të tjera tatimore, u shprehën misionarët ekspertë, - rrëfen jo pa krenari Arjeta”.
Duke biseduar me vajzën vizionare Arjeta Çumani, nuk e kisha aspak të vështirë të kuptoja se pas atij portreti, në dukje të sertë e të prerë, vetëm për punë, fshihej një zonjë e vërtetë, që të rrëmben e të bën për vete me ato që thotë. E gjeta veten duke menduar për shprehjen e Oscar Wilde: “Gratë janë lindur vetëm për t’u dashur dhe jo për t’u kuptuar”!...
Dylbere Dika
E quajnë Arjeta Çumani. Është nga qyteti i Fierit. Kushdo që e njeh nuk e ka aspak të vështirë të ndërtojë portretin e saj: vajzë ezmerkë, shtatlartë dhe me shumë klas. Pamja e saj serioze, duket sikur të thotë, që me takimin e parë: “Fillimisht flasim për punë e më pas, nëse na tepron koha, që më së shumti nuk arrin e jo më të teprojë, themi edhe ndonjë gjë më shumë”…
E rritur në një familje, ku gërshetoheshin më së miri traditat çame të të atit dhe ato beratase të së ëmës, Arjeta u brumos me më të mirat e mundshme.
“Babai im, Bajram Çumani, - rrëfen ajo - është çam nga fshati Kuç i Igumenicës së Çamërisë, ndërsa nëna ime, ndjesë pastë, rridhte nga një familje qytetare beratase. Them se kam marrë nga të dy prindërit në mënyrë të barabartë: nga mamaja kam marrë kërkesën që gjithçka në jetë të synohet si një perfeksion. Ajo qe një grua e fortë dhe shumë e zonja dhe modeli im i parë deri më sot, më i plotë, i përsosmërisë së një gruaje. Nga babai trashëgoj besnikërinë, karakterin e fortë dhe aftësitë për organizimin e punëve. Ai është njeri që shquhet për lidhje të forta me miqtë. Nga ai kam mësuar të mos jem kurrë pjesë e së keqes, pasi pika e tij më e fortë është orjentimi drejt së mirës. Im atë ishte vetëm trembëdhjetë vjeç kur familja e tij u shpërngul nga Çamëria në drejtim të Shqipërisë. Ai mbeti jetim, nga babai, dy vjet më vonë. Ishte më i madhi ndër fëmijët, kështu që iu desh të ishte edhe baba edhe vëlla i katër vëllezërve të tjerë”.
Teksa e dëgjon të flasë për familjen dhe njerëzit e saj të dashur, në sytë e kaftë i lexohet pa shumë mundim një gëzim i madh që nxjerr në dritë një anë tjetër të karakterit të saj, dashurinë për të afërmit dhe njerëzit e mirë, gjë që zakonisht ia fsheh pamja e rreptë prej zyrtareje.
“Kam dy motra dhe një vëlla, - vazhdon të tregojë ajo. - Ime motër, Silvana, dhe im vëlla, Blendi, jetojnë prej vitesh në Amerikë. Silvana është diplomuar për Stomatologji dhe është e para shqiptare që ka arritur të konvertojë diplomën, duke iu nënshtruar një testi, ku nga 300 pikë të mundshme ka arritur të marrë 295 pikë, ndërsa Blendi është diplomuar për Kirurgji. Ai ka arritur të mbrojë diplomën me një rezultat shumë të mirë, nga 100 pikë të mundshme mori 97 pikë, gjë që i krijoi mundësinë për të qenë një mjek specialist i parapëlqyer”.
Ndër njerëzit e afërm për të cilët Arjeta flet me dashuri dhe respekt, bën pjesë edhe gjyshja Zybe, shamibardhë e me çitjane blu me lule të bardha, gjyshe nga babai, e cila e kishte fjalën të ëmbël si mjalti aromatik i Çamërisë. Në veçanti ajo përmend edhe Çuman Çumanin, xhaxhai i saj.
“Xhaxha Çumani jeton në Amerikë, - thotë me krenari Arjeta. - Ai ka botuar dy libra me poezi, kryesisht për Çamërinë. Përveç se vëllai i babait tim, ai është burrë inteligjent që më bën të ndihem krenare, veçanërisht për faktin se po u mëson nipërve dhe mbesave, që jetojnë atje, të flasin shumë mirë shqip...
Arjeta ka punuar që në moshë të re dhe vlerat njerëzore, sipas saj, maten me atë që njeriu bën në jetë.
“Njeriu i parë që më ka bërë të ndihem e vlerësuar në punë ka qenë Afërdita Beqiri, inxhinjeria kimiste e fermës së Levanit, Fier, ku unë u caktova të punoja pasi mbarova gjimnazin, - vijon më tej Arjeta. - Edhe pse kam qenë nxënëse shumë e mirë, vonë e kam marrë vesh se bëja pjesë në listën e nxënësve që duhej t’u ulej mesatarja për arsye të ceneve në biografi. Vite më pas arrita të diplomohesha me korrespondencë për “Financë Agrare” në Universitetin e Kamzës, në Tiranë”.
Arjeta nuk harron, për asnjë moment, të jetë mirënjohëse për këdo që ka ndikuar sadopak në përsosjen dhe profesionalizmin e saj.
“Ndër njerëzit që më kanë dhënë shtysë dhe kanë ndikuar në përsosjen time profesionale, bën pjesë, padyshim, profesori im i kontabilitetit Leandro Haxhi dhe profesor Baki Berberi, i cili na dha mundësinë të jepnim shumë provime, teste, që bënë të mundur vënien e emrit tim në elitat e profesionit dhe që sot të jem Eksperte Kontabël e Autorizuar (IEKA), - krenohet Arjeta. - Me respekt kujtoj edhe Hasan Halilin, udhëheqësin e diplomës, - shton ajo.
Vajzë energjike dhe shumë kërkuese nga vetja, Arjeta nuk do të mjaftohej vetëm me një profesion. Ja si e plotëson portretin e saj ajo:
“Në kushtet e një trazicioni të tejzgjatur ku çdo punë ka ulje-ngritjet e veta, jam munduar të bëj atë që kisha në dorë: të përsosja veten profesionalisht. Si fillim mora një tjetër licensë, atë të Ekspertes së Pasurive të Paluajtshme dhe organizova disa kurse kompjuteri, përmes të cilëve arrita të përshtas tetë programe kontabiliteti, duke i bërë ato të flasin shqip. Eksperiencë e veçantë në jetën time dhe natyrisht tepër mbresëlënëse, ka qenë puna e bërë gjatë viteve 2004-2008, kohë në të cilën grupi i deputetëve të Patrisë Demokratike, për Qarkun e Fierit, më besoi detyrën e kryetares së tatimeve në qytetin e Fierit, ku them, pa modesti, se kam dhënë më të mirën që mund të jepja. Për punën time si drejtuese tatimore janë shprehur me respekt shumë zyrtarë të lartë shqiptarë si dhe profesionistë e ekspertë të huaj të kësaj fushe. Në korrik 2006 erdhi në Shqipëri një Mision Suedes, i cili midis të tjerash, organizoi një vizitë studimore në Lushnjë dhe Fier. Këshilltarët e këtij misioni u ftuan të vizitonin të gjitha zytare e degëve lokale të tatimeve në Lushnjë dhe Fier. Në këto degë janë krijuar qendra me një ndalesë për të cilat Administrata Tatimore bashkëpunon me organe dhe institucione të tjera, bankën dhe postën. Dega e Fierit ishte diçka krejt e ndryshme në Administratën Tatimore Shqiptare, shumë tërheqëse dhe premtuese për të ardhmen. Këshilltarët i shprehën mirënjohjen e tyre zotërisë Kasem Seferi, i cili i shoqëronte. Fieri është një shembull i mirë i përpjekjeve që bëhen që cilësia e shërbimit për tatimpaguesit të përputhet me cilësinë e ambientit, u shprehën entuziastë ata. Më vonë erdhi për vizitë në Fier edhe Misioni Sfida e Mijëvjeçarit i USAID. Ky mision u shpreh se rasti studimor në Degën e Taksave në Fier ishte i rrallë. Zyra e Degës së Taksave për rajonin e Fierit u zgjodh prej tyre si një rast i veçantë, si model studimi jo vetëm për Shqipërinë. Dega e Taksave në Fier është një zyrë lokale moderne, e mirorganizuar, në dy kate. Këto ndryshime nuk mund të ishin të mundura, po të mos ishte në krye të punëve një drejtor i ri me kaq përvojë, si Arjeta Çumani. Është drejtuese me vizion dhe e di mirë çfarë duhet të bëjë. Kombinimi i elementeve profesionalë me ambicjen e fortë që ajo ka në punë është arsyeja pse kjo zyrë funksionon mirë në krahasim me shumë zyra të tjera tatimore, u shprehën misionarët ekspertë, - rrëfen jo pa krenari Arjeta”.
Duke biseduar me vajzën vizionare Arjeta Çumani, nuk e kisha aspak të vështirë të kuptoja se pas atij portreti, në dukje të sertë e të prerë, vetëm për punë, fshihej një zonjë e vërtetë, që të rrëmben e të bën për vete me ato që thotë. E gjeta veten duke menduar për shprehjen e Oscar Wilde: “Gratë janë lindur vetëm për t’u dashur dhe jo për t’u kuptuar”!...
Dylbere Dika
Friday, November 13, 2009
Nga Krenar Lasko
ZANAFILLA IME
Vajta udhë e pa udhë,
Nëpër zall e nëpër gurë,
Nëpër kodra e ullishte,
Të të prekja, toskërishte.
Të të shihja me dantella,
Veshur burrat, fustanella,
Shami bardha, tumanderdhura,
Vashat shtatëhedhura.
Të kërceja Osman Takën,
Klumështuar të haja darkën,
Në sokakun e Dinejve,
Drekën në të Laskejve.
Të kaloja nga çdo derë,
Ku etërit na patën lerë,
Epitaf në to do verë:
“Vanë zhuritur përngaherë”!
Pa u ula putha dhenë,
E përmbusha amanenë,
Tokë e mbetur ndër kujtime,
Ti je zanafilla ime!...
Çamëri e bukur trime
Që më mbete ndër vegime...
Krenar Lasko
ZANAFILLA IME
Vajta udhë e pa udhë,
Nëpër zall e nëpër gurë,
Nëpër kodra e ullishte,
Të të prekja, toskërishte.
Të të shihja me dantella,
Veshur burrat, fustanella,
Shami bardha, tumanderdhura,
Vashat shtatëhedhura.
Të kërceja Osman Takën,
Klumështuar të haja darkën,
Në sokakun e Dinejve,
Drekën në të Laskejve.
Të kaloja nga çdo derë,
Ku etërit na patën lerë,
Epitaf në to do verë:
“Vanë zhuritur përngaherë”!
Pa u ula putha dhenë,
E përmbusha amanenë,
Tokë e mbetur ndër kujtime,
Ti je zanafilla ime!...
Çamëri e bukur trime
Që më mbete ndër vegime...
Krenar Lasko
Saturday, November 7, 2009
Tuesday, November 3, 2009
Lufta kundër krimit kërkon përpjekjet e të gjithëve
(Intervistë me zotin Maksim Ferra,
drejtor i Qendrës Shqiptare
të Luftës Kundër Terrrorizmit dhe Krimit të Organizuar)
- Cila është biografia e shkurtër e Qendrës suaj?
- Qendra jonë ëshë krijuar më 30 maj 2005 nga një grup specialistësh shumë të përgatitur në fushën e krimologjisë dhe të luftës kundër terrozimit. Qëllimi i ngritjes të kësaj Qendre është që nëpërmjet punës studimore dhe praktikës konkrete të tyre, në bashkëpunim me institucionet ekzekutive të ngarkuara me ligj dhe organizatat civile brenda dhe jashtë territorit të vendit, të interesuara për luftën kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar, të japë ndihmesën e kualifikuar në parandalimin e kësaj veprimtarie. Në të bëjnë pjesë mjaft titullarë të këtyre fushave si specialisti Luan Musabelliu, fizikanti Sokrat Amataj, gjenerali Bilbil Mema, Prof. Arqile Kosta, Shkëlqim Zeneli, ish deputeti Jak Ndokaj, drejtuesit e filialeve tona Vesel Coka, Ylli Toska, Alban Hoxha, Dhimitraq Gjini, Orion Hoxhaj, etj.
Studimet tona tregojnë se në këtë betejë të vështirë dhe fisnike pothuajse janë djegur të pesë etapat e komplikimit dhe sofistikimit të krimit të organizuar që janë grumbullimi i kapitaleve për investimin e krimit të organizuar, infiltrimi i subjekteve kriminale në sektorët që merren me trafiqet, tenderimet, sistemet e kontrollit; zëvendësimi i konkurrencës së ndershme me të kundërtën e saj, duke lehtësuar krijimin e monopoleve; futja e kapitaleve të pista në sistemin financiar të ligjshëm si dhe përsosja e sistemeve të tyre organizative, duke shfrytëzuar teknologjinë elektronike,etj. Problem mbetet ende trafikimi i paligjshëm i fëmijëve në Itali e Greqi. Nisur nga këto kushte pranë Qendrës është ngritur Agjencia e Kërkimit dhe e Identifikimit të personave të humbur, kryesisht për gjetjen dhe identifikimin e fëmijëve. Ndonëse është një periudhë paksa e shkurtër ne kemi filiale jo vetëm në të gjitha Prefekturat e vendit, por edhe në vendet ku ka shumë shqiptarë dhe emigrantë si në Kosovë, Maqedoni, në Mbretërinë e Bashkuar. Po punohet për ngritjen e filialeve në Greqi, Gjermani, Austri e në vende të tjera ku ka komunitet shqiptar dhe për një shtrirje të mëtejshme në Itali, Zvicër, Belgjikë dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kjo shtrirje po shkon edhe në Emiratet e Bashkuara, në Francë, etj.
Kjo shpërndarje e madhe ka nxitur një punë shumë të kualifikuar nga specialistë tanë. Në zbatim të qëllimit, misionit dhe realizimit të objektivave te Qendrës, krahas takimeve të ndryshme të ndërmarra në vendin tonë nga drejtuesit e Qendrës dhe të bordeve, siç mund të përmendin veç kreut të qendrës, kanë qenë edhe nëndrejtori, zoti Luan Musabelliu, drejtori i bordit të Sigurisë, zoti Gazmend Dardha, drejtori i Bordit të Trajnimit, zoti Arqile Kosta, drejtori i Filialit të Kavajës, zoti Besnik Hasa, drejtori i filialit të Vlorës, zoti Fatos Ismaili etj., të cilët kanë bashkëvepruar shpesh me autoritetet shtetërore. Kemi dërguar një grup pune me ekspertë të qendrës në Itali në muajin prill të këtij viti të drejtuar nga drejtori i filialit të Mbreterisë së Bashkuar, zoti Ylli Toska. Gjatë këtij turneu u realizuan disa takime të rëndësishme si në Romë, Milano, Firence, Prato e disa qytete të tjera për të vendosur urat e bashkëpunimit ndërmjet Qendrës sonë dhe organizatave të tjera homologe si private apo shtetërore në Itali për parandalimin e krimit në komunitetin shqiptar në radhët e emigrantëve.
- Cilat janë marrëdhëniet tuaja me organet shtetërore të kësaj fushe që mbuloni?
- Megjithëse janë realizuar nga ana ime dhe nga titullarë të tjerë takime me zyrtarë të lartë të shtetit, mendoj se duhet të bëhet më shumë për të siguruar një bashkëveprim me këto instanca. Ne kemi bashkëpunuar e bashkëpunojmë mirë me disa shefa krimesh dhe inspektorë të ndryshëm policie. Mbetet që shteti të ketë edhe një trajtim më të mirë financiar për këtë strukturë që e mbështet shumë mirë luftën kundër trafikut të organizuar e terrorizmit...
- Si keni punuar e punoni për kualifikimin e stafit tuaj?
- Rëndësi i kemi kushtuar përgatitjes profesionale të të gjithë anëtarëve të qendrës veçanërisht në drejtim të perfeksionimit të Kodit të Etikës dhe problemeve të bashkëpunimit me organet e policisë dhe organizmave të tjera që merren me parandalimin e krimit në komunitet. Kemi bërë kurse profesionale në drejtim të kërkimit të personave të humbur apo të trafikuar, persona që kërkohen nga familjarët apo policia si shtetas shqiptarë apo shtetas të huaj resident në vendin tonë. Qendra ka një staf të përzgjedhurish, jo vetëm në fushën profesionale, juridike, shkencave sociale e ato ekzakte, por dhe me një integritet moral e shoqëror të lakmueshëm. Falë një organizimi përfekt, kilometra larg nivelit të profesionistëve, që i janë atashuar ekzekutivit në ditët e sotme, kjo Qendër, me filialet e saj jashtë shtetit, ofron një sërë mundësish gjithnjë në interes të vendit e kombit tonë, të drejtësisë dhe familjarëve që nuk kanë mundësi të çajnë për problemet e tyre jashtë shtetit.
- Çfarë shërbimesh iu ofroni njerëzve të thjeshtë komunitetit?
- Në këto shërbime që Qendra jonë ofron mund të përmendim verifikim të identiteteve të rreme për çdo arësye qoftë,verifikim për trafikun e fëmijëve, femrave etj., verifikim të të trafikuarve për transplant organesh, verifikim të adresave dhe gjendjes së të birësuarëve shqiptarë nga shtetas të huaj e që kanë humbur me apo pa dashje adresat. informacione në fushën e fallsifikimit të dokumentave zyrtare dhe autencitetit të tyre, për mashtrimet e mundshme në fushën e vizave. për mashtrimet dhe fallsifikimet në fushën e pronësisë, brenda dhe jashte vendit.
- Cila është përvoja juaj personale në këtë fushë?
- Aktualisht jam oficer në rëzervë, specialist i lartë i Shërbimit Informativ Shteteror, Policisë dhe Kufirit Shtetëror, i mirëtrajnuar në drejtimin e luftës kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar. Mirëpo, fatkeqësisht, si rezultat i politikës dashakeqe, të qëllimtë dhe të etur për pushtet të disa politikanëve mjeranë dhe antishqiptarë, më kanë larguar nga këto struktura mua e shumë të tjerë. Pas viteve 1990 e deri në ditët e sotme, duke luajtur për 18 vjet me radhë kartën e reformave institucionale, janë flakur në rrugë pa kriter shumë specialistë të mirëfilltë të shërbimeve që përmenda apo të Ushtrisë, duke i zëvendësuar ata me simpatizantë partiakë, të paspecializuar apo të patrajnuar për të shërbyer në këto instanca, kështu që janë krijuar probleme në mbarëvajtjen e tyre. Përsa i përket përvojës time personale në drejtim të luftës kundër terrorizmit dhe krimit, flet qartë puna ime.
Zanati më ka përkëdhelur dhe them me plot bindje që zemrën ma ka bërë më të gjërë se sa kraharori. I përkas specialitëteve të Kufirit, të Policisë së Shtetit dhe të Kufirit Shtetëror. Gjatë një përiudhën 26-vjeçare kam kryer të paktën 10 kurse me një shpërndarje të ndryshme kohore, kryesisht amerikane. Karriera ime profesionale përmban një periudhë mbi 30-vjeçare në Degën e Punëve të Brendshme të disa rretheve, në shërbimin e ambasadave, në atë të kufirit, të Shërbimit të Sigurisë, etj. Në vitin 1999 jam dekoruar nga Departamenti i Shtetit Amerikan si: “Specialist i Luftës Kundër Terrorizmit”. Kam qënë me detyra operative kundër terrorizmit jashtë Shqipërisë. Aktualisht jam Drejtor Ekzekutiv i Qendrës Shqiptare të Studimit të Luftës Kundër Terrorizmit dhe Krimit të Organizuar, Drejtor i Agjencisë Kërkimit dhe Identifikimit, si dhe Drejtor Administrativ e Drejtues Teknik i Shoqërisë së Ruajtjes dhe Sigurisë Fizike “Shqiponja SECURITY” ( Polici Private ). Jam koordinator i Forumit Politik të Ballkanit për Luftën Kundër Terrorizmit dhe Krimit të Organizuar. autor i disa temave profesionale të Shërbimit Sekret. autor i disa shkrimeve në shtypin shqiptar për luftën kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar, trajnues i disa kurseve speciale kualifikimi të kursantëve në Shërbimin Sekret Shqiptar, trajnues i një kursi special të oficerëve të Shërbimit Sekret Kosovar në Prishtinë, etj.
- Cilat janë marrëdhëniet tuaja me librin?
- Kam patur fat që familja ime, duke filluar nga babai im Xhavit Ferra, një ish oficer i lartë i Ministrisë së Brendshme në luftën kundër krimit, një dashamirës dhe koleksioner i librit, duke filluar që nga librat me tregime, romane, jo vetëm ato të Realizmit Socialist, por dhe ato romane të ashtuquajtura “të verdha”, të ndaluara nga regjimi i asaj kohe, është arsimdashëse. Për fat të mirë kishim një bilbliotekë të pasur të familjes sonë ku regjistroheshin rreth 1200 libra. Im atë ishte dhe vazhdon të jetë dhe tani në moshën 85-vjeçare një lexues i rregullt i librit, trashëgimi, të cilën na e ka lënë dhe neve, fëmijëve të tij. Një fakt interesant, gjatë kohës që ka qenë me studime për kriminologji në Bashkimin Sovjetik, në fillimin e viteve ‘50, pas mbarimit të studimeve, kur u kthye në Shqipëri, pjesa më e madhe e shokëve të tij erdhën me valixhe të mbushura me sende të ndryshme, ndërsa babai im, në vend të sendeve, valixhet i kish mbushur plot me libra të blera në Rusi. Në faqen e parë dhe në faqen nr. 25 ishte dhe mbishkrimi i vulës “Biblioteka Ferra “. Jo vetëm që këto libra lexoheshin nga ana jonë, por vinin dhe shumë dashamirës të librit, miq e shokë të familjes sonë dhe merrnin prej tyre, i lexonin dhe i kthenin përsëri. Ndonjëri që e vononte, im atë shkonte dhe ia kërkonte. Që në moshë të vogël, sapo mësova të lexoj, në shkollën fillore, u pasionova pas librave profesionalë kundër krimit që babai im i kishte me shumicë. Mund të përmend sot se vëllimet Manual të Hetuesit apo dorëshkrimet e tij me kujtime apo tema profesionale të përgatitura nga vetë ai, nuk shpëtonin pa kaluar dhe në duart e mia. I shfletoja ato me kujdesin dhe vemendjen më të madhe, pasi pjesa dërrmuese e tyre bënin fjalë për luftën kundër krimit apo bandave kriminale, vjedhjeve të pasurisë, vrasjeve e tjera, tregime policeske. Gjatë studimit të tyre m’u krijua e m’u shtua dita-ditës vullneti për librin dhe specialiteti kundër krimit. Kjo ka qenë dhe arsye kryesore që unë së bashku me vëllanë tim, Vladimirin, ndoqëm rrugën e babait tonë, duke filluar punë në organet e punëve të brendshme.
- Cilat janë disa nga mendimet tuaja për luftën kundër krimit?
- Së pari, duhet thënë me plot gojë se lufta kundër krimit kërkon mundim e përpjekje të të gjithëve. Ky problem kombëtar, por edhe ndërkombëtar kërkon që të bëhen veprimtari emergjente nga shteti e nga komuniteti. Kjo duhet bërë në dy drejtime kryesore, në luftën kundër korrupsionit, i cili prek nivele të larta të institucioneve (që kanë detyra funksionale) dhe në atë të luftës dhe parandalimit të krimit ordiner, pas së cilit sofistikohet dhe kamuflohet oganizimi i veprimtarisë kriminale dhe multikriminale, me kapacitete e mundësi potenciale, të cilat, për fat të keq, zhvillohen jashtë orbitës të veprimtarisë së institucioneve të ngarkuara me ligj, për ta zbuluar dhe parandaluar. Duhen bërë edhe më konkrete kontrollet e brendshme të këtyre sektorëve, sepse nuk kanë qenë sa duhet brenda objektit të punës së tyre. Pa u futur në analizën konkrete të këtyre shkaqeve, ne, në stadin aktual, konsiderojmë prioritarë dy momente kryesore, të cilat nuk janë patur sa duhet parasysh. 1. Krimit të organizuar është lënë "pa e trazuar", kohë e gjatë ( rreth 15 vjetë ), për të përsosur format e metodat e veprimtarisë së tij kriminale. Krimi tani është bërë më i sofistuikuar. 2. Lënia në plan të dytë, teorikisht dhe praktikisht, i zbulimit dhe parandalimit të krimit të organizuar, pra, nuk zbatohen forma e metoda komplekse të teknikës informative, shoqëruar kjo me investime, stimulime dhe paisje elektronike bashkëkohore. Ndihma jonë konsiston në dhënien e metodikave adekuate për parandalimin e krimeve me rrezikshmëri shoqërore jashtë dhe brenda territorit të Shqipërisë, në përpilimin e hartave gjeokrimale, sidomos të krimit të organizuar, i cili vitet e fundit është komplikuar dhe sofistikuar, si dhe ndihmë konkrete me anë të shkëmbimit të informacioneve, që do të mundësonin vendosjen sa më të shpejtë të kontakteve psikologjike dhe profesionale me kontingjentet e këtyre lloj krimesh.
Për këtë, së pari, Qeveria e re e dalë nga zgjedhjet e 29 Qershorit, duhet të merret me strukturimin e organeve ekzekutive të ngarkuara me ligj, për zbulimin dhe parandalimin e veprimtarisë kriminale, përndryshe është dhe do të krijohet një vakum për sa i takon parandalimit të kësaj veprimtarie. Së dyti duhet seriozitet i madh, meqenëse, në përgjithësi, krimi i organizuar dhe kupolat e tij, janë pothuajse të paprekura, për shkaqe tashmë që dihen, të lidhjes së krimeve ordinere me ato "intelektuale", ku segmente të caktuara të politikës janë të lidhura dhe se ndikimi i saj në institucionet e "pavarura prokurori- gjykatë" ishte evident, gjë që argumentohet me faktin e arrestimit vetëm të shoferëve trafikantë, spaçatorëve të drogës, të delinkuentëve ordinerë, ndërsa, në përgjithësi, organizatorët, pronarët e drogave, bosët e trafiqeve mbeten jashtë procedimeve penale. Së treti, duhet bashkëpunim më i madh me organizma ndërkombëtare si BE, Departamenti i Shtetit Amerikan, si dhe institucione të angazhuara në luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, të cilat kanë vënë në dukje intesitetin dhe rrezikshmërinë e këtyre krimeve, sidomos trafikimit të paligjshëm të të rinjve dhe të adoleshentëve.
Gjithashtu, duke analizuar statistikat e organeve hetimore, investigative dhe gjyqësore, mendojmë se nga një anë media, komunitetet, parlamenti etj., duhet ta paraqesin gjendjen emergjente, sidomos rritjen drastike të krimit të organizuar dhe të korrupsionit si pjesë substanciale e tij. E themi këtë se, praktikisht, për pastrimin e parave, bie fjala, nuk është çuar deri në fund asnjë çështje penale, ndërsa për luftën ndaj trafikimit të drogës edhe pse ka ecuri, puna bëhet me hope. Pra, jo vetëm strukturat përkatëse, por i gjithë opinioni shqiptar duhet të mobilizohet në luftë kundër krimit.
Ju faleminderit!
Intervistoi:
Namik Selmani
(Intervistë me zotin Maksim Ferra,
drejtor i Qendrës Shqiptare
të Luftës Kundër Terrrorizmit dhe Krimit të Organizuar)
- Cila është biografia e shkurtër e Qendrës suaj?
- Qendra jonë ëshë krijuar më 30 maj 2005 nga një grup specialistësh shumë të përgatitur në fushën e krimologjisë dhe të luftës kundër terrozimit. Qëllimi i ngritjes të kësaj Qendre është që nëpërmjet punës studimore dhe praktikës konkrete të tyre, në bashkëpunim me institucionet ekzekutive të ngarkuara me ligj dhe organizatat civile brenda dhe jashtë territorit të vendit, të interesuara për luftën kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar, të japë ndihmesën e kualifikuar në parandalimin e kësaj veprimtarie. Në të bëjnë pjesë mjaft titullarë të këtyre fushave si specialisti Luan Musabelliu, fizikanti Sokrat Amataj, gjenerali Bilbil Mema, Prof. Arqile Kosta, Shkëlqim Zeneli, ish deputeti Jak Ndokaj, drejtuesit e filialeve tona Vesel Coka, Ylli Toska, Alban Hoxha, Dhimitraq Gjini, Orion Hoxhaj, etj.
Studimet tona tregojnë se në këtë betejë të vështirë dhe fisnike pothuajse janë djegur të pesë etapat e komplikimit dhe sofistikimit të krimit të organizuar që janë grumbullimi i kapitaleve për investimin e krimit të organizuar, infiltrimi i subjekteve kriminale në sektorët që merren me trafiqet, tenderimet, sistemet e kontrollit; zëvendësimi i konkurrencës së ndershme me të kundërtën e saj, duke lehtësuar krijimin e monopoleve; futja e kapitaleve të pista në sistemin financiar të ligjshëm si dhe përsosja e sistemeve të tyre organizative, duke shfrytëzuar teknologjinë elektronike,etj. Problem mbetet ende trafikimi i paligjshëm i fëmijëve në Itali e Greqi. Nisur nga këto kushte pranë Qendrës është ngritur Agjencia e Kërkimit dhe e Identifikimit të personave të humbur, kryesisht për gjetjen dhe identifikimin e fëmijëve. Ndonëse është një periudhë paksa e shkurtër ne kemi filiale jo vetëm në të gjitha Prefekturat e vendit, por edhe në vendet ku ka shumë shqiptarë dhe emigrantë si në Kosovë, Maqedoni, në Mbretërinë e Bashkuar. Po punohet për ngritjen e filialeve në Greqi, Gjermani, Austri e në vende të tjera ku ka komunitet shqiptar dhe për një shtrirje të mëtejshme në Itali, Zvicër, Belgjikë dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kjo shtrirje po shkon edhe në Emiratet e Bashkuara, në Francë, etj.
Kjo shpërndarje e madhe ka nxitur një punë shumë të kualifikuar nga specialistë tanë. Në zbatim të qëllimit, misionit dhe realizimit të objektivave te Qendrës, krahas takimeve të ndryshme të ndërmarra në vendin tonë nga drejtuesit e Qendrës dhe të bordeve, siç mund të përmendin veç kreut të qendrës, kanë qenë edhe nëndrejtori, zoti Luan Musabelliu, drejtori i bordit të Sigurisë, zoti Gazmend Dardha, drejtori i Bordit të Trajnimit, zoti Arqile Kosta, drejtori i Filialit të Kavajës, zoti Besnik Hasa, drejtori i filialit të Vlorës, zoti Fatos Ismaili etj., të cilët kanë bashkëvepruar shpesh me autoritetet shtetërore. Kemi dërguar një grup pune me ekspertë të qendrës në Itali në muajin prill të këtij viti të drejtuar nga drejtori i filialit të Mbreterisë së Bashkuar, zoti Ylli Toska. Gjatë këtij turneu u realizuan disa takime të rëndësishme si në Romë, Milano, Firence, Prato e disa qytete të tjera për të vendosur urat e bashkëpunimit ndërmjet Qendrës sonë dhe organizatave të tjera homologe si private apo shtetërore në Itali për parandalimin e krimit në komunitetin shqiptar në radhët e emigrantëve.
- Cilat janë marrëdhëniet tuaja me organet shtetërore të kësaj fushe që mbuloni?
- Megjithëse janë realizuar nga ana ime dhe nga titullarë të tjerë takime me zyrtarë të lartë të shtetit, mendoj se duhet të bëhet më shumë për të siguruar një bashkëveprim me këto instanca. Ne kemi bashkëpunuar e bashkëpunojmë mirë me disa shefa krimesh dhe inspektorë të ndryshëm policie. Mbetet që shteti të ketë edhe një trajtim më të mirë financiar për këtë strukturë që e mbështet shumë mirë luftën kundër trafikut të organizuar e terrorizmit...
- Si keni punuar e punoni për kualifikimin e stafit tuaj?
- Rëndësi i kemi kushtuar përgatitjes profesionale të të gjithë anëtarëve të qendrës veçanërisht në drejtim të perfeksionimit të Kodit të Etikës dhe problemeve të bashkëpunimit me organet e policisë dhe organizmave të tjera që merren me parandalimin e krimit në komunitet. Kemi bërë kurse profesionale në drejtim të kërkimit të personave të humbur apo të trafikuar, persona që kërkohen nga familjarët apo policia si shtetas shqiptarë apo shtetas të huaj resident në vendin tonë. Qendra ka një staf të përzgjedhurish, jo vetëm në fushën profesionale, juridike, shkencave sociale e ato ekzakte, por dhe me një integritet moral e shoqëror të lakmueshëm. Falë një organizimi përfekt, kilometra larg nivelit të profesionistëve, që i janë atashuar ekzekutivit në ditët e sotme, kjo Qendër, me filialet e saj jashtë shtetit, ofron një sërë mundësish gjithnjë në interes të vendit e kombit tonë, të drejtësisë dhe familjarëve që nuk kanë mundësi të çajnë për problemet e tyre jashtë shtetit.
- Çfarë shërbimesh iu ofroni njerëzve të thjeshtë komunitetit?
- Në këto shërbime që Qendra jonë ofron mund të përmendim verifikim të identiteteve të rreme për çdo arësye qoftë,verifikim për trafikun e fëmijëve, femrave etj., verifikim të të trafikuarve për transplant organesh, verifikim të adresave dhe gjendjes së të birësuarëve shqiptarë nga shtetas të huaj e që kanë humbur me apo pa dashje adresat. informacione në fushën e fallsifikimit të dokumentave zyrtare dhe autencitetit të tyre, për mashtrimet e mundshme në fushën e vizave. për mashtrimet dhe fallsifikimet në fushën e pronësisë, brenda dhe jashte vendit.
- Cila është përvoja juaj personale në këtë fushë?
- Aktualisht jam oficer në rëzervë, specialist i lartë i Shërbimit Informativ Shteteror, Policisë dhe Kufirit Shtetëror, i mirëtrajnuar në drejtimin e luftës kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar. Mirëpo, fatkeqësisht, si rezultat i politikës dashakeqe, të qëllimtë dhe të etur për pushtet të disa politikanëve mjeranë dhe antishqiptarë, më kanë larguar nga këto struktura mua e shumë të tjerë. Pas viteve 1990 e deri në ditët e sotme, duke luajtur për 18 vjet me radhë kartën e reformave institucionale, janë flakur në rrugë pa kriter shumë specialistë të mirëfilltë të shërbimeve që përmenda apo të Ushtrisë, duke i zëvendësuar ata me simpatizantë partiakë, të paspecializuar apo të patrajnuar për të shërbyer në këto instanca, kështu që janë krijuar probleme në mbarëvajtjen e tyre. Përsa i përket përvojës time personale në drejtim të luftës kundër terrorizmit dhe krimit, flet qartë puna ime.
Zanati më ka përkëdhelur dhe them me plot bindje që zemrën ma ka bërë më të gjërë se sa kraharori. I përkas specialitëteve të Kufirit, të Policisë së Shtetit dhe të Kufirit Shtetëror. Gjatë një përiudhën 26-vjeçare kam kryer të paktën 10 kurse me një shpërndarje të ndryshme kohore, kryesisht amerikane. Karriera ime profesionale përmban një periudhë mbi 30-vjeçare në Degën e Punëve të Brendshme të disa rretheve, në shërbimin e ambasadave, në atë të kufirit, të Shërbimit të Sigurisë, etj. Në vitin 1999 jam dekoruar nga Departamenti i Shtetit Amerikan si: “Specialist i Luftës Kundër Terrorizmit”. Kam qënë me detyra operative kundër terrorizmit jashtë Shqipërisë. Aktualisht jam Drejtor Ekzekutiv i Qendrës Shqiptare të Studimit të Luftës Kundër Terrorizmit dhe Krimit të Organizuar, Drejtor i Agjencisë Kërkimit dhe Identifikimit, si dhe Drejtor Administrativ e Drejtues Teknik i Shoqërisë së Ruajtjes dhe Sigurisë Fizike “Shqiponja SECURITY” ( Polici Private ). Jam koordinator i Forumit Politik të Ballkanit për Luftën Kundër Terrorizmit dhe Krimit të Organizuar. autor i disa temave profesionale të Shërbimit Sekret. autor i disa shkrimeve në shtypin shqiptar për luftën kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar, trajnues i disa kurseve speciale kualifikimi të kursantëve në Shërbimin Sekret Shqiptar, trajnues i një kursi special të oficerëve të Shërbimit Sekret Kosovar në Prishtinë, etj.
- Cilat janë marrëdhëniet tuaja me librin?
- Kam patur fat që familja ime, duke filluar nga babai im Xhavit Ferra, një ish oficer i lartë i Ministrisë së Brendshme në luftën kundër krimit, një dashamirës dhe koleksioner i librit, duke filluar që nga librat me tregime, romane, jo vetëm ato të Realizmit Socialist, por dhe ato romane të ashtuquajtura “të verdha”, të ndaluara nga regjimi i asaj kohe, është arsimdashëse. Për fat të mirë kishim një bilbliotekë të pasur të familjes sonë ku regjistroheshin rreth 1200 libra. Im atë ishte dhe vazhdon të jetë dhe tani në moshën 85-vjeçare një lexues i rregullt i librit, trashëgimi, të cilën na e ka lënë dhe neve, fëmijëve të tij. Një fakt interesant, gjatë kohës që ka qenë me studime për kriminologji në Bashkimin Sovjetik, në fillimin e viteve ‘50, pas mbarimit të studimeve, kur u kthye në Shqipëri, pjesa më e madhe e shokëve të tij erdhën me valixhe të mbushura me sende të ndryshme, ndërsa babai im, në vend të sendeve, valixhet i kish mbushur plot me libra të blera në Rusi. Në faqen e parë dhe në faqen nr. 25 ishte dhe mbishkrimi i vulës “Biblioteka Ferra “. Jo vetëm që këto libra lexoheshin nga ana jonë, por vinin dhe shumë dashamirës të librit, miq e shokë të familjes sonë dhe merrnin prej tyre, i lexonin dhe i kthenin përsëri. Ndonjëri që e vononte, im atë shkonte dhe ia kërkonte. Që në moshë të vogël, sapo mësova të lexoj, në shkollën fillore, u pasionova pas librave profesionalë kundër krimit që babai im i kishte me shumicë. Mund të përmend sot se vëllimet Manual të Hetuesit apo dorëshkrimet e tij me kujtime apo tema profesionale të përgatitura nga vetë ai, nuk shpëtonin pa kaluar dhe në duart e mia. I shfletoja ato me kujdesin dhe vemendjen më të madhe, pasi pjesa dërrmuese e tyre bënin fjalë për luftën kundër krimit apo bandave kriminale, vjedhjeve të pasurisë, vrasjeve e tjera, tregime policeske. Gjatë studimit të tyre m’u krijua e m’u shtua dita-ditës vullneti për librin dhe specialiteti kundër krimit. Kjo ka qenë dhe arsye kryesore që unë së bashku me vëllanë tim, Vladimirin, ndoqëm rrugën e babait tonë, duke filluar punë në organet e punëve të brendshme.
- Cilat janë disa nga mendimet tuaja për luftën kundër krimit?
- Së pari, duhet thënë me plot gojë se lufta kundër krimit kërkon mundim e përpjekje të të gjithëve. Ky problem kombëtar, por edhe ndërkombëtar kërkon që të bëhen veprimtari emergjente nga shteti e nga komuniteti. Kjo duhet bërë në dy drejtime kryesore, në luftën kundër korrupsionit, i cili prek nivele të larta të institucioneve (që kanë detyra funksionale) dhe në atë të luftës dhe parandalimit të krimit ordiner, pas së cilit sofistikohet dhe kamuflohet oganizimi i veprimtarisë kriminale dhe multikriminale, me kapacitete e mundësi potenciale, të cilat, për fat të keq, zhvillohen jashtë orbitës të veprimtarisë së institucioneve të ngarkuara me ligj, për ta zbuluar dhe parandaluar. Duhen bërë edhe më konkrete kontrollet e brendshme të këtyre sektorëve, sepse nuk kanë qenë sa duhet brenda objektit të punës së tyre. Pa u futur në analizën konkrete të këtyre shkaqeve, ne, në stadin aktual, konsiderojmë prioritarë dy momente kryesore, të cilat nuk janë patur sa duhet parasysh. 1. Krimit të organizuar është lënë "pa e trazuar", kohë e gjatë ( rreth 15 vjetë ), për të përsosur format e metodat e veprimtarisë së tij kriminale. Krimi tani është bërë më i sofistuikuar. 2. Lënia në plan të dytë, teorikisht dhe praktikisht, i zbulimit dhe parandalimit të krimit të organizuar, pra, nuk zbatohen forma e metoda komplekse të teknikës informative, shoqëruar kjo me investime, stimulime dhe paisje elektronike bashkëkohore. Ndihma jonë konsiston në dhënien e metodikave adekuate për parandalimin e krimeve me rrezikshmëri shoqërore jashtë dhe brenda territorit të Shqipërisë, në përpilimin e hartave gjeokrimale, sidomos të krimit të organizuar, i cili vitet e fundit është komplikuar dhe sofistikuar, si dhe ndihmë konkrete me anë të shkëmbimit të informacioneve, që do të mundësonin vendosjen sa më të shpejtë të kontakteve psikologjike dhe profesionale me kontingjentet e këtyre lloj krimesh.
Për këtë, së pari, Qeveria e re e dalë nga zgjedhjet e 29 Qershorit, duhet të merret me strukturimin e organeve ekzekutive të ngarkuara me ligj, për zbulimin dhe parandalimin e veprimtarisë kriminale, përndryshe është dhe do të krijohet një vakum për sa i takon parandalimit të kësaj veprimtarie. Së dyti duhet seriozitet i madh, meqenëse, në përgjithësi, krimi i organizuar dhe kupolat e tij, janë pothuajse të paprekura, për shkaqe tashmë që dihen, të lidhjes së krimeve ordinere me ato "intelektuale", ku segmente të caktuara të politikës janë të lidhura dhe se ndikimi i saj në institucionet e "pavarura prokurori- gjykatë" ishte evident, gjë që argumentohet me faktin e arrestimit vetëm të shoferëve trafikantë, spaçatorëve të drogës, të delinkuentëve ordinerë, ndërsa, në përgjithësi, organizatorët, pronarët e drogave, bosët e trafiqeve mbeten jashtë procedimeve penale. Së treti, duhet bashkëpunim më i madh me organizma ndërkombëtare si BE, Departamenti i Shtetit Amerikan, si dhe institucione të angazhuara në luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, të cilat kanë vënë në dukje intesitetin dhe rrezikshmërinë e këtyre krimeve, sidomos trafikimit të paligjshëm të të rinjve dhe të adoleshentëve.
Gjithashtu, duke analizuar statistikat e organeve hetimore, investigative dhe gjyqësore, mendojmë se nga një anë media, komunitetet, parlamenti etj., duhet ta paraqesin gjendjen emergjente, sidomos rritjen drastike të krimit të organizuar dhe të korrupsionit si pjesë substanciale e tij. E themi këtë se, praktikisht, për pastrimin e parave, bie fjala, nuk është çuar deri në fund asnjë çështje penale, ndërsa për luftën ndaj trafikimit të drogës edhe pse ka ecuri, puna bëhet me hope. Pra, jo vetëm strukturat përkatëse, por i gjithë opinioni shqiptar duhet të mobilizohet në luftë kundër krimit.
Ju faleminderit!
Intervistoi:
Namik Selmani
Friday, July 31, 2009
Sunday, July 19, 2009
Monday, June 29, 2009
Çamëria e gjithë shqiptarëve
Bisedë me Shkëlqim Gjoçukaj,
drejtor i Burgut 314, Burrel
- Zotëri Gjoçukaj, ju keni një post politik. Po të mos ishit drejtor në këtë vend kaq të përfolur me emër të keq (nga koha e diktaturës), cili do të qe profesioni tjetër i juaji, se ju pëlqen edhe letërsia?
- Jam ushtarak karriere me gradën kolonel. Kam qenë komandant i Divizionit të Tretë të Këmbësorisë Burrel, karrierë që u ndërpre pas ardhjes së socialistëve në pushtet. Jam drejtor burgu, (burgu më famëkeq në Shqipëri), por jam edhe qytetar i mirë. E vërtetë! Më pëlqen letërsia. Kam rreth 2500 libra artistikë, historikë, shkencorë etj., por edhe pse jam drejtor, nuk jam njeri i rrymës së ashpër, jam për zbatimin e ligjit, nëpërmjet këshillës dhe edukatës. Burgu i Burrelit tani është shumë i hapur, me rregulla që kohët e fundit kanë qenë shumë tolerante, ku jepen leje për ata që janë në dy vjet ose më pak kohë burgimi, bëhen aktivitete kulturore, (kam bërë promovimin e një libri të një të burgosuri të talentuar me burgim të përjetshëm), veprimtari sportive, aplikohet feja me mesha për të dënuarit etj.
- Meqë jemi tek letërsia, sa e njihni atdhetarin dhe shkrimtarin disident Bilal Xhaferri?
- Njoh jo vetëm apostullin e disidencës Bilalin, por njoh dhe persekutimin e familjes dhe të së motrës, që nuk e takoi kurrë deri në vdekje. Ai sistem mundi të bënte çdo ligësi, (se edhe e helmuan në Amerikë), siç bëri edhe me Aristidh Kolën në Athinë, e helmuan në korridor të spitalit. Ka shkruar shumë, por nuk më kujtohen të gjitha veprat e tij, mmbaj mend mirë vetëm romanin “Krastakraus”, që e kam në koleksionin e veprave të mia.
- Ju, sigurisht, keni dhe familje. Sa ndikon angazhimi juaj i ngjeshur në punë, për të plotësuar kërkesat dhe nevojat familjare?
- Familja? Kam gruan dhe tre fëmijë. Një djalë dhe dy vajza. Djali i martuar, ka dhe një fëmijë. Vajzën në Universitet, në Modena, Itali. Studion për ekonomi - informatike. Edhe unë jetoj në Itali bashkë me familjen. Shkoj e vij shpesh. Vitin e Ri e kam bërë në Itali.
- Z. Drejtor, le të ndërrojmë temë, sa e njihni ju çështjen çame dhe ç’dini për Çamërinë?
- Çamëria historikisht është e njohur si krahinë shqiptare, me kufijtë e saj nga Arta deri në Prevezë. Të gjitha krahinat pothuaj kanë qenë të populluara nga shqiptarë, deri në genocidin grek të viti 1944-45. Qeveria greke, me anë të kolonel Zervës, dëboi masivisht një popullsi tërësisht muslimane nga trojet e saj, se gjoja paskan bashkëpunuar me gjermanët, një pretendim ky qesharak, kur dihet botërisht se nuk është e vërtetë, por ato toka janë shqiptare, edhe pse sot janë zaptuar nga të tjerë.
- Sa ka kontribouar politika dhe shteti shqiptar në zgjidhjen e kësaj çështjeje?
- Politika jonë, për të mos prishur marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë, ka qenë e mefshtë për problemin e çështjes çame, duke e lënë në dorë të çamëve, që ta zgjidhin në mënyrë individuale, madje deri në gjykatën e Strasburgut, gjë e cila është e paarritshme për pericepitë që dihen. Politikanëve tanë u intereson ta mbajnë “tërhiq e mos e këput” me Greqinë, se ajo ka ndikim në BE për integrimin tonë, dhe po të na zemërohet ajo, “zemërohet” dhe Brukseli. Në fakt, kjo çështje është anashkaluar, jo pa qëllim, nga politikanët tanë, si të majtë ashtu dhe të djathtë, për të ruajtur ekuilibrat false me Athinën zyrtare. Edhe një rezolutë në Kuvendin shqiptar nga qeveria socialiste, (që nuk u miratua as nga ata vetë), nuk arriti të shkonte as si notë proteste deri tek Ambasada greke në Tiranë. Rezouta ishte e nevojshme të miratohej, por politika jonë e pengoi që mos ta prishte me Greqinë për të firmosur MSA-në për në NATO, si një shenjë bashkëjetese prej dy “fqinjëve të mirë”.
- Sa të largët e shihni zgjidhjen e çështjes çame?
- Kjo çështje zgjidhet paralel me zhvillimet ndërkombëtare, kur Europa të shkrijë kufijtë ballknikë. Anëtarësimi i Shqipërisë në NATO dhe aplikimi për në BE, do të jenë një kartë e fortë për zgjidhjen përfundimtare të çështjes çame. Do të zgjidhet vetëm me bisedime dypalëshe mes Greqisë dhe Shqipërisë. Greqia është anëtare me potencë në NATO dhe BE. Duket e largët zgjidhja, se Greqia dhe politikanët e saj nëpërmjet deklaratave janë mohues, së fundmi edhe qëndrimi i znj. Bakojanis ishte i ftohtë dhe aspak bashkëpunues. Dihet tashmë qëndrimi grek, nga postulatet dashkakeqe, se “nuk ekziston problemi çam”, gjë që shpie në shtyrjen e kësaj çështje në kalendat greke.
- Cila është rruga më e shpejtë e zgjidhjes së këtij problemi?
- Rruga më e mirë janë bisedimet. Nuk e shoh të shpejtë zgjidhjen e kësaj çështje, se Greqia nuk do të pranojë, pa “shtysë” nga jashtë, ose deri kur kancelaritë europiane ta marrin seriozisht dosjen çame. Por, pa ndërhyrë si gjithmonë mbrojtësja e të “vegjëlve”Amerika, vështirë se do të ketë progres për çështjen çame. Greqia si zor të dorëzohet para “dashurisë së saj të vjetër” dhe pretendimit për Vorio-Epirin. Greqia nuk e “dorëzon” lehtë Çamërinë.
Bisedoi: Emrie Krosi
Bisedë me Shkëlqim Gjoçukaj,
drejtor i Burgut 314, Burrel
- Zotëri Gjoçukaj, ju keni një post politik. Po të mos ishit drejtor në këtë vend kaq të përfolur me emër të keq (nga koha e diktaturës), cili do të qe profesioni tjetër i juaji, se ju pëlqen edhe letërsia?
- Jam ushtarak karriere me gradën kolonel. Kam qenë komandant i Divizionit të Tretë të Këmbësorisë Burrel, karrierë që u ndërpre pas ardhjes së socialistëve në pushtet. Jam drejtor burgu, (burgu më famëkeq në Shqipëri), por jam edhe qytetar i mirë. E vërtetë! Më pëlqen letërsia. Kam rreth 2500 libra artistikë, historikë, shkencorë etj., por edhe pse jam drejtor, nuk jam njeri i rrymës së ashpër, jam për zbatimin e ligjit, nëpërmjet këshillës dhe edukatës. Burgu i Burrelit tani është shumë i hapur, me rregulla që kohët e fundit kanë qenë shumë tolerante, ku jepen leje për ata që janë në dy vjet ose më pak kohë burgimi, bëhen aktivitete kulturore, (kam bërë promovimin e një libri të një të burgosuri të talentuar me burgim të përjetshëm), veprimtari sportive, aplikohet feja me mesha për të dënuarit etj.
- Meqë jemi tek letërsia, sa e njihni atdhetarin dhe shkrimtarin disident Bilal Xhaferri?
- Njoh jo vetëm apostullin e disidencës Bilalin, por njoh dhe persekutimin e familjes dhe të së motrës, që nuk e takoi kurrë deri në vdekje. Ai sistem mundi të bënte çdo ligësi, (se edhe e helmuan në Amerikë), siç bëri edhe me Aristidh Kolën në Athinë, e helmuan në korridor të spitalit. Ka shkruar shumë, por nuk më kujtohen të gjitha veprat e tij, mmbaj mend mirë vetëm romanin “Krastakraus”, që e kam në koleksionin e veprave të mia.
- Ju, sigurisht, keni dhe familje. Sa ndikon angazhimi juaj i ngjeshur në punë, për të plotësuar kërkesat dhe nevojat familjare?
- Familja? Kam gruan dhe tre fëmijë. Një djalë dhe dy vajza. Djali i martuar, ka dhe një fëmijë. Vajzën në Universitet, në Modena, Itali. Studion për ekonomi - informatike. Edhe unë jetoj në Itali bashkë me familjen. Shkoj e vij shpesh. Vitin e Ri e kam bërë në Itali.
- Z. Drejtor, le të ndërrojmë temë, sa e njihni ju çështjen çame dhe ç’dini për Çamërinë?
- Çamëria historikisht është e njohur si krahinë shqiptare, me kufijtë e saj nga Arta deri në Prevezë. Të gjitha krahinat pothuaj kanë qenë të populluara nga shqiptarë, deri në genocidin grek të viti 1944-45. Qeveria greke, me anë të kolonel Zervës, dëboi masivisht një popullsi tërësisht muslimane nga trojet e saj, se gjoja paskan bashkëpunuar me gjermanët, një pretendim ky qesharak, kur dihet botërisht se nuk është e vërtetë, por ato toka janë shqiptare, edhe pse sot janë zaptuar nga të tjerë.
- Sa ka kontribouar politika dhe shteti shqiptar në zgjidhjen e kësaj çështjeje?
- Politika jonë, për të mos prishur marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë, ka qenë e mefshtë për problemin e çështjes çame, duke e lënë në dorë të çamëve, që ta zgjidhin në mënyrë individuale, madje deri në gjykatën e Strasburgut, gjë e cila është e paarritshme për pericepitë që dihen. Politikanëve tanë u intereson ta mbajnë “tërhiq e mos e këput” me Greqinë, se ajo ka ndikim në BE për integrimin tonë, dhe po të na zemërohet ajo, “zemërohet” dhe Brukseli. Në fakt, kjo çështje është anashkaluar, jo pa qëllim, nga politikanët tanë, si të majtë ashtu dhe të djathtë, për të ruajtur ekuilibrat false me Athinën zyrtare. Edhe një rezolutë në Kuvendin shqiptar nga qeveria socialiste, (që nuk u miratua as nga ata vetë), nuk arriti të shkonte as si notë proteste deri tek Ambasada greke në Tiranë. Rezouta ishte e nevojshme të miratohej, por politika jonë e pengoi që mos ta prishte me Greqinë për të firmosur MSA-në për në NATO, si një shenjë bashkëjetese prej dy “fqinjëve të mirë”.
- Sa të largët e shihni zgjidhjen e çështjes çame?
- Kjo çështje zgjidhet paralel me zhvillimet ndërkombëtare, kur Europa të shkrijë kufijtë ballknikë. Anëtarësimi i Shqipërisë në NATO dhe aplikimi për në BE, do të jenë një kartë e fortë për zgjidhjen përfundimtare të çështjes çame. Do të zgjidhet vetëm me bisedime dypalëshe mes Greqisë dhe Shqipërisë. Greqia është anëtare me potencë në NATO dhe BE. Duket e largët zgjidhja, se Greqia dhe politikanët e saj nëpërmjet deklaratave janë mohues, së fundmi edhe qëndrimi i znj. Bakojanis ishte i ftohtë dhe aspak bashkëpunues. Dihet tashmë qëndrimi grek, nga postulatet dashkakeqe, se “nuk ekziston problemi çam”, gjë që shpie në shtyrjen e kësaj çështje në kalendat greke.
- Cila është rruga më e shpejtë e zgjidhjes së këtij problemi?
- Rruga më e mirë janë bisedimet. Nuk e shoh të shpejtë zgjidhjen e kësaj çështje, se Greqia nuk do të pranojë, pa “shtysë” nga jashtë, ose deri kur kancelaritë europiane ta marrin seriozisht dosjen çame. Por, pa ndërhyrë si gjithmonë mbrojtësja e të “vegjëlve”Amerika, vështirë se do të ketë progres për çështjen çame. Greqia si zor të dorëzohet para “dashurisë së saj të vjetër” dhe pretendimit për Vorio-Epirin. Greqia nuk e “dorëzon” lehtë Çamërinë.
Bisedoi: Emrie Krosi
Wednesday, May 27, 2009
Zgjidhja e çështjes çame -
europianizim i politikës në rajon
Intervistë me deputetin Petro Koçi,
zëvendëskryetar i Grupit Kuvendor të PS
- Zoti Petro Koçi, ju si zëvendëskryetar i Grupit Kuvendor të PS dhe një nga ish ministrat e shtetit shqiptar, si dhe sa e njihni çështjen çame?
- Natyrisht që e njoh nga pozita e një qytetari të informuar, jo vetëm për shkak të pozitave të mia si ish ministër, por edhe prej njohurive që të jep leximi i materialeve të rëndësishme që flasin për çështjen çame dhe lidhjeve të shumta me qytetarë çamë që jetojnë në qytetin e Fierit e në qytete të tjera të Shqipërisë. Mund të them se me çamët kam edhe lidhje familjare dhe ndiej një kënaqësi të veçantë që kam mundësi të prononcohem publikisht për çështjen çame nëpërmjet revistës suaj.
Në përkufizimin tim kemi të bëjmë me një popullsi shqiptare që ka banuar në trojet e veta etnike dhe që është shpërngulur nga këto troje nëpërmjet një procesi spastrimi etnik në kohën kur ka patur nënshtetësi greke, pra kemi të bëjmë me qytetarë shqiptarë që janë ish shtetas grekë dhe besoj se edhe bazat e zgjidhjes së këtij problemi duhet të nisen nga këto statuse.
Dënimi kolektiv i një popullsie të tërë nuk besoj se është bërë gabimisht, por nga një strategji e paracaktuar. Duke shfrytëzuar gabimet e individëve të veçantë u justifikua dënimi masiv me preteksin se gjoja çamët ishin bashkëpunëtorë të fashizmit. Bashkëpuntorë të fashizmit ka patur çdo lloj popullsie në Europë dhe çdo komb i Europës, kështuqë vendosja në vend e të drejtave të popullsisë çamëve duhet parë nga këto këndvështrime: Nga identifikimi i një spastrimi etnik dhe nga identifikimi i të drejtave të ish shtetasve grekë.
- Duke marrë shkas nga tubimi paqësor i çamëve në Qafë të Botës, në Konispol, në prag të vatanit të tyre, Çamërisë, zëdhënësi i Qeverisë Greke, në vazhdën e politikës mohuese, deklaroi rishtas para mediave se nuk e njohin problemin çam. Si e komentoni ju këtë prononcim të nxituar të shtetit fqinj?
- Tubimet paqësore janë të drejta që u takojnë të gjithë banorëve të rajonit, siç ndodh edhe në Greqi ku shtetasit grekë tubohen për arsye të ndryshme, e rëndësishme është që dimensioni dhe veprimi të mbeten paqësorë. Ne duhet të kuptojmë se në rajonin tonë ka reminishenca të politikave të vjetra ballkanike dhe shpesh është e vështirë të kapërcehen këto reminishenca dhe të adoptohen politika moderne e të mirëfillta Europiane. Unë besoj se zgjidhja e problemit çam do të tregojë se politikat në rajonin tonë janë modernizuar e demokratizuar.
Politikanët grekë duhet të kuptojnë se kohët kanë ndryshuar. Aktualisht janë me mijëra emigrantë në Greqi, jo vetëm nga Shipëria, por edhe nga shumë vende të ndryshme të botës dhe për shkak të detyrimeve që përcaktohen në konventat europiane dhe qytetërimit modern atyre u garantohen të drejtat thelbësore. Përderisa qeveritë moderne greke po u garantojnë të drejta thelbësore emigrantëve dhe nga ana tjetër mohojnë të drejtat e ish shtetasve grekë, çamëve, të tillë deri pas Luftës së Dytë Botërore, mendoj se fy fakt flet vetë dhe nuk ka nevojë për koment. Natyrisht që zgjidhja nuk mund të vijë nga qëndrime që mbajnë politikanë të ndryshëm, qëndrime dhe veprime të tipit konfliktual, por duke këmbëngulur në mënyrë demokratike dhe duke vënë në lëvizje instrumenta të drejtësisë europiane. Nuk mund të thuash në kohën e sotme se një çështje si çështja çame nuk ekziston. Çështja ekziston dhe duhet patur kurajo për të kërkuar zgjidhje nga të dyja palët.
- Ç’qëndrim duhet të mbajë politika shqiptare ndaj të tilla deklaratave të pamatura, mohuese e abuzive të politikës greke? Po qeveria dhe institucionet e tjera përgjegjëse të shtetit shqiptar?
- Përderisa çamët jetojnë në territorin e Shqipërisë politika, qeveria dhe institucionet e tjera përgjegjëse të shtetit shqiptar kanë detyrim ndaj tyre. Natyrisht që përpjekjet e qeverisë, apo të qeverive nuk mund të jenë të tilla sa të cënojë frymën e përgjithshme të bashkpunimit me Greqinë. Duhet kuptuar se Greqia është një faktor i rëndësishëm dhe një nga aleatët kryesorë të objektivave strategjike që ka vendi ynë, siç është intergrimi në BE, apo integrimi në NATO. Greqia është një faktor i rëndësishëm përsa i përket paqes dhe stabilitetit në rajon, Greqia është një partner i rëndësishëm i zhvillimit ekonomik të vendit tonë dhe një faktor i patjetërsushëm mbi fatin e mijëra emigrantëve shqiptarë atje. Prandaj të gjitha përpjekjet e diplomacisë duhet të jenë të kujdesshme, por pa harruar detyrimet që kanë përballë komunitetit çam. Gjithashtu unë mendoj se çështja çame duhet kuptuar mirë edhe në planin historik pasi Shqipëria është një vend që ka dalë fituese nga Lufta e Dytë Botërore. Ndërkohë Çamëria dhe popullsia e saj ka qënë një faktor që ka ndihmuar dhe ka paguar me sakrifica fitoren ndaj fashizmit, kështu që është e arsyeshme që qeveria greke të kuptojë se Shqipëria e ka për detyrë që të kërkojë zgjidhjen e kësaj çështjeje.
Një plan i rëndësishëm për zgjidhjen e kësaj çështje është vënia në lëvizje e drejtësisë europiane. Duke mos harruar faktin se pas disa vitesh shtetasit shqiptarë do të jenë të babrabartë me shtetasit grekë brenda një komuniteti të madh që është komuniteti i BE.
- Para dy vjetësh ish mazhoranca e majtë e rrëzoi në një nga seancat e Kuvendit projektrezolutën për çështjen çame. A mendoni se duhet miratuar një rezolute e re për t’i treguar Greqisë dhe opinionit ndërkombëtar se institucionet zyrtare shqiptare e mbështesin çështjen çame zyrtarisht, me një dokument konkret që sot për fat të keq nuk ekziston?
- Unë mendoj që ka një kohezion në kahe të politikës shqiptare përsa i përket vlerësimit të thelbit të problemit çam. Ndofta në hapat e taktikës së prezantimit me qeverinë greke mund të ketë patur diferenca, apo veprime që janë kondicionuar nga rrethanat e zhvillimit të bashkëpunimit apo të zhvillimeve në rajon. Ndodh shpesh që rrethanat nuk të lejojnë ngritjen e çështjeve të tilla, të cilat paraprakisht mendohet se do të sjellin një lloj konflikti dhe jo gjithmonë zhvillimet ta japin luksin e ofrimit të ballafaqimeve të tilla.
Unë nuk besoj tek efekti i rezolutave. Rezolutat shpesh shërbejnë si instrument propagande dhe nuk besoj që çamët do të kënaqeshin me propagandë, u ka mjaftuar propaganda e partive politike nëpër fushatat elektorale e gjithë këtyre viteve demokraci. Vetë Parlamenti, në praktikën e asaj që quhet diplomaci parlamentare, mund të bëjë më shumë.
Dua të theksoj se kur kam qënë kryetar i PS-së në Fier kam marrë pjesë aktivisht në veprimtaritë që organizonte shoqata Politike Atdhetare “Çamëria”, dega Fier, dhe kam gjetur atje një bollshmëri të jashtëzakonshme intelektualësh. Më vjen mirë që kohët e fundit shikoj njëfarë departizimi të funksionimit të shoqatës dhe kjo do të ishte vërtet gjëja më e mirë që mund të bëhet në favor të çështjes, sepse fillimi ka qënë pak i partizuar.
- Si e komenton politikani Petro Koçi angazhimin e tanishëm të strukturave të BE nëpërmjet zonjës Doris Pack në mbështetje të të drejtave të popullsisë çame?
- Kjo që ka ndodhur së fundi në parlamentin Europian na ka dhënë shansin për të kuptuar një dimension tjetër të çështjes. Nëqoftëse ne deri tani jemi përpjekur ta shohim çështjen politikisht apo juridikisht, doli një dimension tjetër, dimensioni human. E drejta njerëzore që çamët të shkojnë tek varret e paraardhësve të tyre është një e drejtë universale. Mendoj se ky është një apel që i bëhet politikës në rajon, politikës së dy vendeve tona që ta konsiderojnë këtë çështje edhe në këtë kontekst. Sigurisht që është një zhvillim pozitiv ajo që ndodhi në Parlamentin Europian dhe një tjetër fakt që konfirmon se çështja çame ekziston.
- Sa besoni në një zgjidhje reale dhe sipas jush kush janë rrugët që do të çonin në zgjidhjen e kësaj çështjeje?
- Unë besoj tek europianizimi i rajonit dhe kam bindjen se reminishencat e politikave të vjetra të Ballkanit do të zhdukjen.
Ritheksoj që një zgjidhje e drejtë e çështjes çame do të thotë europianizim dhe modernizim i politikës në rajon.
Krahu i shqiponjës
Nëntor, 2006
europianizim i politikës në rajon
Intervistë me deputetin Petro Koçi,
zëvendëskryetar i Grupit Kuvendor të PS
- Zoti Petro Koçi, ju si zëvendëskryetar i Grupit Kuvendor të PS dhe një nga ish ministrat e shtetit shqiptar, si dhe sa e njihni çështjen çame?
- Natyrisht që e njoh nga pozita e një qytetari të informuar, jo vetëm për shkak të pozitave të mia si ish ministër, por edhe prej njohurive që të jep leximi i materialeve të rëndësishme që flasin për çështjen çame dhe lidhjeve të shumta me qytetarë çamë që jetojnë në qytetin e Fierit e në qytete të tjera të Shqipërisë. Mund të them se me çamët kam edhe lidhje familjare dhe ndiej një kënaqësi të veçantë që kam mundësi të prononcohem publikisht për çështjen çame nëpërmjet revistës suaj.
Në përkufizimin tim kemi të bëjmë me një popullsi shqiptare që ka banuar në trojet e veta etnike dhe që është shpërngulur nga këto troje nëpërmjet një procesi spastrimi etnik në kohën kur ka patur nënshtetësi greke, pra kemi të bëjmë me qytetarë shqiptarë që janë ish shtetas grekë dhe besoj se edhe bazat e zgjidhjes së këtij problemi duhet të nisen nga këto statuse.
Dënimi kolektiv i një popullsie të tërë nuk besoj se është bërë gabimisht, por nga një strategji e paracaktuar. Duke shfrytëzuar gabimet e individëve të veçantë u justifikua dënimi masiv me preteksin se gjoja çamët ishin bashkëpunëtorë të fashizmit. Bashkëpuntorë të fashizmit ka patur çdo lloj popullsie në Europë dhe çdo komb i Europës, kështuqë vendosja në vend e të drejtave të popullsisë çamëve duhet parë nga këto këndvështrime: Nga identifikimi i një spastrimi etnik dhe nga identifikimi i të drejtave të ish shtetasve grekë.
- Duke marrë shkas nga tubimi paqësor i çamëve në Qafë të Botës, në Konispol, në prag të vatanit të tyre, Çamërisë, zëdhënësi i Qeverisë Greke, në vazhdën e politikës mohuese, deklaroi rishtas para mediave se nuk e njohin problemin çam. Si e komentoni ju këtë prononcim të nxituar të shtetit fqinj?
- Tubimet paqësore janë të drejta që u takojnë të gjithë banorëve të rajonit, siç ndodh edhe në Greqi ku shtetasit grekë tubohen për arsye të ndryshme, e rëndësishme është që dimensioni dhe veprimi të mbeten paqësorë. Ne duhet të kuptojmë se në rajonin tonë ka reminishenca të politikave të vjetra ballkanike dhe shpesh është e vështirë të kapërcehen këto reminishenca dhe të adoptohen politika moderne e të mirëfillta Europiane. Unë besoj se zgjidhja e problemit çam do të tregojë se politikat në rajonin tonë janë modernizuar e demokratizuar.
Politikanët grekë duhet të kuptojnë se kohët kanë ndryshuar. Aktualisht janë me mijëra emigrantë në Greqi, jo vetëm nga Shipëria, por edhe nga shumë vende të ndryshme të botës dhe për shkak të detyrimeve që përcaktohen në konventat europiane dhe qytetërimit modern atyre u garantohen të drejtat thelbësore. Përderisa qeveritë moderne greke po u garantojnë të drejta thelbësore emigrantëve dhe nga ana tjetër mohojnë të drejtat e ish shtetasve grekë, çamëve, të tillë deri pas Luftës së Dytë Botërore, mendoj se fy fakt flet vetë dhe nuk ka nevojë për koment. Natyrisht që zgjidhja nuk mund të vijë nga qëndrime që mbajnë politikanë të ndryshëm, qëndrime dhe veprime të tipit konfliktual, por duke këmbëngulur në mënyrë demokratike dhe duke vënë në lëvizje instrumenta të drejtësisë europiane. Nuk mund të thuash në kohën e sotme se një çështje si çështja çame nuk ekziston. Çështja ekziston dhe duhet patur kurajo për të kërkuar zgjidhje nga të dyja palët.
- Ç’qëndrim duhet të mbajë politika shqiptare ndaj të tilla deklaratave të pamatura, mohuese e abuzive të politikës greke? Po qeveria dhe institucionet e tjera përgjegjëse të shtetit shqiptar?
- Përderisa çamët jetojnë në territorin e Shqipërisë politika, qeveria dhe institucionet e tjera përgjegjëse të shtetit shqiptar kanë detyrim ndaj tyre. Natyrisht që përpjekjet e qeverisë, apo të qeverive nuk mund të jenë të tilla sa të cënojë frymën e përgjithshme të bashkpunimit me Greqinë. Duhet kuptuar se Greqia është një faktor i rëndësishëm dhe një nga aleatët kryesorë të objektivave strategjike që ka vendi ynë, siç është intergrimi në BE, apo integrimi në NATO. Greqia është një faktor i rëndësishëm përsa i përket paqes dhe stabilitetit në rajon, Greqia është një partner i rëndësishëm i zhvillimit ekonomik të vendit tonë dhe një faktor i patjetërsushëm mbi fatin e mijëra emigrantëve shqiptarë atje. Prandaj të gjitha përpjekjet e diplomacisë duhet të jenë të kujdesshme, por pa harruar detyrimet që kanë përballë komunitetit çam. Gjithashtu unë mendoj se çështja çame duhet kuptuar mirë edhe në planin historik pasi Shqipëria është një vend që ka dalë fituese nga Lufta e Dytë Botërore. Ndërkohë Çamëria dhe popullsia e saj ka qënë një faktor që ka ndihmuar dhe ka paguar me sakrifica fitoren ndaj fashizmit, kështu që është e arsyeshme që qeveria greke të kuptojë se Shqipëria e ka për detyrë që të kërkojë zgjidhjen e kësaj çështjeje.
Një plan i rëndësishëm për zgjidhjen e kësaj çështje është vënia në lëvizje e drejtësisë europiane. Duke mos harruar faktin se pas disa vitesh shtetasit shqiptarë do të jenë të babrabartë me shtetasit grekë brenda një komuniteti të madh që është komuniteti i BE.
- Para dy vjetësh ish mazhoranca e majtë e rrëzoi në një nga seancat e Kuvendit projektrezolutën për çështjen çame. A mendoni se duhet miratuar një rezolute e re për t’i treguar Greqisë dhe opinionit ndërkombëtar se institucionet zyrtare shqiptare e mbështesin çështjen çame zyrtarisht, me një dokument konkret që sot për fat të keq nuk ekziston?
- Unë mendoj që ka një kohezion në kahe të politikës shqiptare përsa i përket vlerësimit të thelbit të problemit çam. Ndofta në hapat e taktikës së prezantimit me qeverinë greke mund të ketë patur diferenca, apo veprime që janë kondicionuar nga rrethanat e zhvillimit të bashkëpunimit apo të zhvillimeve në rajon. Ndodh shpesh që rrethanat nuk të lejojnë ngritjen e çështjeve të tilla, të cilat paraprakisht mendohet se do të sjellin një lloj konflikti dhe jo gjithmonë zhvillimet ta japin luksin e ofrimit të ballafaqimeve të tilla.
Unë nuk besoj tek efekti i rezolutave. Rezolutat shpesh shërbejnë si instrument propagande dhe nuk besoj që çamët do të kënaqeshin me propagandë, u ka mjaftuar propaganda e partive politike nëpër fushatat elektorale e gjithë këtyre viteve demokraci. Vetë Parlamenti, në praktikën e asaj që quhet diplomaci parlamentare, mund të bëjë më shumë.
Dua të theksoj se kur kam qënë kryetar i PS-së në Fier kam marrë pjesë aktivisht në veprimtaritë që organizonte shoqata Politike Atdhetare “Çamëria”, dega Fier, dhe kam gjetur atje një bollshmëri të jashtëzakonshme intelektualësh. Më vjen mirë që kohët e fundit shikoj njëfarë departizimi të funksionimit të shoqatës dhe kjo do të ishte vërtet gjëja më e mirë që mund të bëhet në favor të çështjes, sepse fillimi ka qënë pak i partizuar.
- Si e komenton politikani Petro Koçi angazhimin e tanishëm të strukturave të BE nëpërmjet zonjës Doris Pack në mbështetje të të drejtave të popullsisë çame?
- Kjo që ka ndodhur së fundi në parlamentin Europian na ka dhënë shansin për të kuptuar një dimension tjetër të çështjes. Nëqoftëse ne deri tani jemi përpjekur ta shohim çështjen politikisht apo juridikisht, doli një dimension tjetër, dimensioni human. E drejta njerëzore që çamët të shkojnë tek varret e paraardhësve të tyre është një e drejtë universale. Mendoj se ky është një apel që i bëhet politikës në rajon, politikës së dy vendeve tona që ta konsiderojnë këtë çështje edhe në këtë kontekst. Sigurisht që është një zhvillim pozitiv ajo që ndodhi në Parlamentin Europian dhe një tjetër fakt që konfirmon se çështja çame ekziston.
- Sa besoni në një zgjidhje reale dhe sipas jush kush janë rrugët që do të çonin në zgjidhjen e kësaj çështjeje?
- Unë besoj tek europianizimi i rajonit dhe kam bindjen se reminishencat e politikave të vjetra të Ballkanit do të zhdukjen.
Ritheksoj që një zgjidhje e drejtë e çështjes çame do të thotë europianizim dhe modernizim i politikës në rajon.
Krahu i shqiponjës
Nëntor, 2006
Turpi tjetër i shtetit shqiptar
Më 27 prill të vitit 2009 kryeministri grek, Karamanlis, vizitoi Shqipërinë me ftesë të kryeministrit tonë, të nderuarit Sali Berisha. Vetëkuptohet që tanimë jo vetëm komuniteti çam, por tërë shqiptarët u treguan të interesuar se çfarë do të diskutohej për çështjen çame. Madje një ditë më parë komuniteti çam organizoi edhe një tubim paqësor për mirëseardhjen e kryeministrit Karamanlis si dhe për t’i kujtuar atij, si mik i Shqipërisë, kryeministrit tonë të nderuar Sali Berisha, opinionit grek e opinionit shqiptar se ishte një çast i përshtatshëm që të mbahej një qëndrim dinjitoz edhe për çështen çame. Në tubim, krahas çamëve. morën pjesë edhe shumë shqiptarë vendas, veprim i kuptueshëm ky tashmë kur problemi çam konsiderohet prej kohësh si pjesë përbërëse e çështjes kombëtare shqiptare, pra, problem mbarëshqiptar. Pjesëmarrësit e tubimit, pasi i uruan mirëseardhjen kryeministrit grek, në fjalimet e tyre theksuan faktin se Shqipëria si një vend anëtar i NATO-s dhe mëtues për kandidat i BE, është e interesuar për forcimin e mëtejshëm të miqësisë me Greqinë fqinje, gjithmonë nga pozitat e një vendi sovran të barabartë mes të barabartëve.
Mirëpo gjërat çuditërisht nuk shkuan ashtu siç pritej. Takimet mes palës greke e asaj shqiptare u organizuan kokë më kokë dhe u karakerizuan nga një konspiracion i plotë, sikur të ishte fjala për një vizitë private të kryeministrit grek në shtëpinë e kryeministrit tonë të nderuar dhe ky fakt la një shije të hidhur te opinioni shqiptar, veçanërisht te komuniteti çam që shpresonte shumë prej kësaj vizite. Kulmi arriti në fund të takimeve, në konferencën e përbashkët që improvizuan dy kryeministrat, kur u shmag në mënyrën më të paskrupullt çdo pyetje e gazetarëve për ecurinë e problemit çam. Kryeministri ynë i nderuar, si rrallë herë, tepër nervoz, me një sjellje servile, plot komplekse e frikë ndaj homologut grek (sjellje e përulur vartës-shef), e mbrojti me fanatizëm idenë se nuk duhej shqetësuar “miku” (më saktë padroni) me “arkaizma” si pyetjet gërricëse për problemin çam e për ujërat territoriale të detit Jon, për të cilat flitet se i janë dhuruar fshehtas Greqisë në këmbim të kushedi se çfarë interesash të personave grekofilë. Pra, me një fjalë, kryeministri ynë i nderuar, i bëri fërtele gazetarët që guxuan të pyesnin për çështen çame, për ujërat e detit Jon dhe për ato që u biseduan gjatë takimeve dypalëshe. Madje i akuzoi për antishqiptarizëm. Vini re: u akuzuan për antishqiptarizëm ata që u shqetësuan plot shqiptarizëm për transparencën e bisedimeve greko-shiqptare dhe për mbrojtjen e interesave të shqiptarizmit!
Nuk e di se çdo të thoshte dikush tjetër, por unë do të thosha: Bono per Albania! Kryeministrit tonë të nderuar i lejohet gjithçka! Madje mund t’ju dhurojë edhe ndonjë copë të Shqipërisë, pavarësisht se ky veprim është antikushtetues, mjafton të jeni një ndër eprorët e tij si Karamanlisi, ose të shtireni si miku i tij. Kryeministri ynë i nderuar di si duhet të sillet për interesat e Shqipërisë nën protektoratin e “miqësive” si, fjala vjen, e miqësisë Berisha-Karamanlis dhe lloje të tjera miqësish të kësaj natyre.
Po çështja çame?! - do pyesë dikush tjetër?
E cilit shteti shqiptar i ka interesuar kjo çështje, që mund të interesojë shtetit që drejton i nderuari kryeministri ynë Sali Berisha? Mos i interesoi vallë shtetit komunist të të nderuarit Enver Hoxha apo vallë shtetit neokomunist të të nderuarit Fatos Nano? I nderuari diktatori ynë Enver Hoxha për pesëdhjetë vjetë e hodhi pas shpine çështjen çame dhe nuk guxoi ta përmendte ndokush se e priste litari. Nën shembullin e tij vepruan edhe drejtuesit neokomunistë të periudhës postkomuniste shqiptare. Dhe çështja çame ishte dhe mbeti tabu për shtetin shqiptar, pavarësisht nga cicërimat e politikanëve të veçantë që i kënduan ndonjëherë solo dhe kurrë në kor këtij ideali.
Në fillim të viteve 2000 diplomacitë botërore, si ajo amerikane etj., të interesuara për ta përkrahur zgjidhjen e çështjes çame, siç zgjidhën edhe çështen kosovare, kërkuan qoftë edhe një dokument të vetëm që tregon se shteti shqiptar mbështet zgjidhjen e kësaj çështjeje. Gërmuam gjithandej nëpër arkiva (gërmo Tare, gërmo, se qenin e ngordhur do të gjesh), po na thanë të mos lodheshim se nuk ekziston një dokument i tillë. Atëherë negociuam me një grup deputetësh nismëtarë dhe pastaj me krerët e grupeve kuvendore dhe me krerët e partive kryesore politike dhe na premtuan se Kuvendi i Shqipërisë do të miratonte një rezolutë për problemin çam. U gëzuam shumë, por mkë kot. Në mars të vitit 2004 Kuvendi i Shqipërisë,me mazhorancë socialiste, e rrëzoi rezolutën në vend që ta miratonte dhe ne, çamëve, na mbeti në derë një dokument i shtetëror shqiptar që nuk e njihte çështjen çame, dokument i barasvlershëm me gjithë dokumentet e shtetit grek që e mohojnë brez pas brezi këtë problem. Pra, shteti ynë i nderuar, vasal i politikave greko-serbofile, ua shpërbleu me mosmirënjohjen e tij atdhetarizmin shqiptarëve çamë. Jo vetëm i mohoi, por edhe i gjakosi me forcat speciale, njëlloj si dikur shovinistët grekë, kur çamët guxuan e protestuan. Ky është i nderuari shteti ynë në jetë të jetëve… Patjetër që edhe shteti i drejtuar nga kryeministri i nderuar Sali Berisha, nuk mund të veprojë ndryshe… Le të veprojë po të dojë… Gati janë eprorët greko-serbofilë ta rrëzojnë këtë shtet e të instalojnë menjëherë atë të të nderuarit Edi Rama… Dhe çështja çame vetëkuptohet që do të presë të zgjidhet… në kalendat greke, ose e thënë troç në shqip: më 36 gusht…
Në këto kushte, ne, atdhetarëve shqiptarë, nuk na mbetet gjë tjetër veçse të mallkojmë: “Turp për shtetin e nderuar shqiptar”… Ndërkohë le të shpresojmë te zgjidhja që do të na ofrojë politika amerikane dhe miqtë e saj, e cila premton ta zgjidhë dikur çështjen çame, siç pavarësoi edhe Kovovën. Le të punojmë përkrah tyre duke shpresuar…
Shefki Hysa
Prill, 2009
Më 27 prill të vitit 2009 kryeministri grek, Karamanlis, vizitoi Shqipërinë me ftesë të kryeministrit tonë, të nderuarit Sali Berisha. Vetëkuptohet që tanimë jo vetëm komuniteti çam, por tërë shqiptarët u treguan të interesuar se çfarë do të diskutohej për çështjen çame. Madje një ditë më parë komuniteti çam organizoi edhe një tubim paqësor për mirëseardhjen e kryeministrit Karamanlis si dhe për t’i kujtuar atij, si mik i Shqipërisë, kryeministrit tonë të nderuar Sali Berisha, opinionit grek e opinionit shqiptar se ishte një çast i përshtatshëm që të mbahej një qëndrim dinjitoz edhe për çështen çame. Në tubim, krahas çamëve. morën pjesë edhe shumë shqiptarë vendas, veprim i kuptueshëm ky tashmë kur problemi çam konsiderohet prej kohësh si pjesë përbërëse e çështjes kombëtare shqiptare, pra, problem mbarëshqiptar. Pjesëmarrësit e tubimit, pasi i uruan mirëseardhjen kryeministrit grek, në fjalimet e tyre theksuan faktin se Shqipëria si një vend anëtar i NATO-s dhe mëtues për kandidat i BE, është e interesuar për forcimin e mëtejshëm të miqësisë me Greqinë fqinje, gjithmonë nga pozitat e një vendi sovran të barabartë mes të barabartëve.
Mirëpo gjërat çuditërisht nuk shkuan ashtu siç pritej. Takimet mes palës greke e asaj shqiptare u organizuan kokë më kokë dhe u karakerizuan nga një konspiracion i plotë, sikur të ishte fjala për një vizitë private të kryeministrit grek në shtëpinë e kryeministrit tonë të nderuar dhe ky fakt la një shije të hidhur te opinioni shqiptar, veçanërisht te komuniteti çam që shpresonte shumë prej kësaj vizite. Kulmi arriti në fund të takimeve, në konferencën e përbashkët që improvizuan dy kryeministrat, kur u shmag në mënyrën më të paskrupullt çdo pyetje e gazetarëve për ecurinë e problemit çam. Kryeministri ynë i nderuar, si rrallë herë, tepër nervoz, me një sjellje servile, plot komplekse e frikë ndaj homologut grek (sjellje e përulur vartës-shef), e mbrojti me fanatizëm idenë se nuk duhej shqetësuar “miku” (më saktë padroni) me “arkaizma” si pyetjet gërricëse për problemin çam e për ujërat territoriale të detit Jon, për të cilat flitet se i janë dhuruar fshehtas Greqisë në këmbim të kushedi se çfarë interesash të personave grekofilë. Pra, me një fjalë, kryeministri ynë i nderuar, i bëri fërtele gazetarët që guxuan të pyesnin për çështen çame, për ujërat e detit Jon dhe për ato që u biseduan gjatë takimeve dypalëshe. Madje i akuzoi për antishqiptarizëm. Vini re: u akuzuan për antishqiptarizëm ata që u shqetësuan plot shqiptarizëm për transparencën e bisedimeve greko-shiqptare dhe për mbrojtjen e interesave të shqiptarizmit!
Nuk e di se çdo të thoshte dikush tjetër, por unë do të thosha: Bono per Albania! Kryeministrit tonë të nderuar i lejohet gjithçka! Madje mund t’ju dhurojë edhe ndonjë copë të Shqipërisë, pavarësisht se ky veprim është antikushtetues, mjafton të jeni një ndër eprorët e tij si Karamanlisi, ose të shtireni si miku i tij. Kryeministri ynë i nderuar di si duhet të sillet për interesat e Shqipërisë nën protektoratin e “miqësive” si, fjala vjen, e miqësisë Berisha-Karamanlis dhe lloje të tjera miqësish të kësaj natyre.
Po çështja çame?! - do pyesë dikush tjetër?
E cilit shteti shqiptar i ka interesuar kjo çështje, që mund të interesojë shtetit që drejton i nderuari kryeministri ynë Sali Berisha? Mos i interesoi vallë shtetit komunist të të nderuarit Enver Hoxha apo vallë shtetit neokomunist të të nderuarit Fatos Nano? I nderuari diktatori ynë Enver Hoxha për pesëdhjetë vjetë e hodhi pas shpine çështjen çame dhe nuk guxoi ta përmendte ndokush se e priste litari. Nën shembullin e tij vepruan edhe drejtuesit neokomunistë të periudhës postkomuniste shqiptare. Dhe çështja çame ishte dhe mbeti tabu për shtetin shqiptar, pavarësisht nga cicërimat e politikanëve të veçantë që i kënduan ndonjëherë solo dhe kurrë në kor këtij ideali.
Në fillim të viteve 2000 diplomacitë botërore, si ajo amerikane etj., të interesuara për ta përkrahur zgjidhjen e çështjes çame, siç zgjidhën edhe çështen kosovare, kërkuan qoftë edhe një dokument të vetëm që tregon se shteti shqiptar mbështet zgjidhjen e kësaj çështjeje. Gërmuam gjithandej nëpër arkiva (gërmo Tare, gërmo, se qenin e ngordhur do të gjesh), po na thanë të mos lodheshim se nuk ekziston një dokument i tillë. Atëherë negociuam me një grup deputetësh nismëtarë dhe pastaj me krerët e grupeve kuvendore dhe me krerët e partive kryesore politike dhe na premtuan se Kuvendi i Shqipërisë do të miratonte një rezolutë për problemin çam. U gëzuam shumë, por mkë kot. Në mars të vitit 2004 Kuvendi i Shqipërisë,me mazhorancë socialiste, e rrëzoi rezolutën në vend që ta miratonte dhe ne, çamëve, na mbeti në derë një dokument i shtetëror shqiptar që nuk e njihte çështjen çame, dokument i barasvlershëm me gjithë dokumentet e shtetit grek që e mohojnë brez pas brezi këtë problem. Pra, shteti ynë i nderuar, vasal i politikave greko-serbofile, ua shpërbleu me mosmirënjohjen e tij atdhetarizmin shqiptarëve çamë. Jo vetëm i mohoi, por edhe i gjakosi me forcat speciale, njëlloj si dikur shovinistët grekë, kur çamët guxuan e protestuan. Ky është i nderuari shteti ynë në jetë të jetëve… Patjetër që edhe shteti i drejtuar nga kryeministri i nderuar Sali Berisha, nuk mund të veprojë ndryshe… Le të veprojë po të dojë… Gati janë eprorët greko-serbofilë ta rrëzojnë këtë shtet e të instalojnë menjëherë atë të të nderuarit Edi Rama… Dhe çështja çame vetëkuptohet që do të presë të zgjidhet… në kalendat greke, ose e thënë troç në shqip: më 36 gusht…
Në këto kushte, ne, atdhetarëve shqiptarë, nuk na mbetet gjë tjetër veçse të mallkojmë: “Turp për shtetin e nderuar shqiptar”… Ndërkohë le të shpresojmë te zgjidhja që do të na ofrojë politika amerikane dhe miqtë e saj, e cila premton ta zgjidhë dikur çështjen çame, siç pavarësoi edhe Kovovën. Le të punojmë përkrah tyre duke shpresuar…
Shefki Hysa
Prill, 2009
Tuesday, May 12, 2009
Heshtje çnderuese e shtetit
Rastësisht ndoqa një emision televiziv ku shfaqej politikani Ilir Meta përballë tre gazetarëve. Mbaj mend se ishte fundi i muajit prill 2009. Fushata e partive politike që garonin për parlamentin e ardhshëm ishte ashpërsuar tej mase, sidomos midis dy forcave kryesore pozitë-opozitë, PD e PS. Ilir Meta, kryetar i LSI, u përgjigjej pyetjeve rreth situatës parazgjedhore në Shqipëri dhe koalicioneve të mundshme partiake që do të konkuronin në zgjedhjet e 28 qershorit 2009.
Midis të tjerash gazetarët e pyetën Metën edhe për vizitën e kryeministrit grek Karamanlis në vendin tonë dhe takimet e tij me kryeministrin Berisha. Ata u ndalën veçanërisht rreth heshtjes enigmatike që karakrerizoi takimet e dy kryeministrave për problemin çam.
Tashmë dihet nga të gjithë se kryeministi ynë i nderuat, Berisha, bëri të pamundurën për ta shmangur nga axhenda e bisedimeve këtë problem si të mos kishte ekzistuar kurrë. Madje edhe në konferencën e përbashkët për shtyp ai i injoroi brutalisht gazetarët që morën guximin të pyesnin për fatin e çështjes çame. Ky fakt i lakuar gjatë nga shtypi ynë kishte shqetësuar jo vetëm komunitetit çam, por tërë shqiptarët atdhetarë, veçanërisht qarqet intelektuale që dëshironin me gjithë shpirt triumfin e çështes sonë kombëtare të nëpërkëmbur herë pas here nga interesat e të mëdhenjve të kësaj bote. Përse ky qëndrim kaq enigmatik i Berishës, pas tratativave të fshehta të qeverisë së tij për t’u falur grekëve ujërat territoriale të detit Jon?
Ilir Meta gjatë shpjegimeve që jepte kuptohej menjëherë se ishte politikan i përgatitur që të zgjonte respekt dhe të nxiste ta dëgjoje me interes.
Përqëndrova tërë vëmendjen për të dëgjuar gjer në detajet më të vogla opinionin e këtij politikani për qëndrimin e pakuptimtë të Berishës si dhe pikëpamjet e tij për çëshjen çame.
Meta u shpreh se ishte normale që një kryeministër i një vendi të madh fqinjë si Greqia të vizitonte Shqipërinë. Greqia ishte anëtare e NATO-s, ku tashmë bënte pjesë edhe Shqipëria me të drejta të plota, si dhe anëtare e BE, ku ne dëshironim të anëtarësoheshim, prandaj nuk kishte asgjë të keqe, përveç të mirave për miqësinë midis dy vendeve tona. Vizita e kryeministrit grek e forconte edhe më shumë miqësinë.
Pra, deri këtu nuk kishte asgjë të keqe.Po ku zinte fill hilja atëherë? Dihet se edhe Greqia, ashtu si Shqipëria, ishte para zgjedhjeve të reja dhe Karamanlis patjetër që kishte përfitime nga vizita parazgjedhore në vendin tonë, siç kishte interes për propagandë parazgjedhore edhe kryeministri Berisha. Në këto kushte vetëkuptohet që Karamanlis nuk kishte dëshirë e as interes të shprehej për problemin çam, aq më tepër që politikanët grekë nuk e kanë pasur kurrë vullnetin politik për ta përmendur këtë problem qoftë edhe në situata të qeta.
Pra, një qëndrim shpërfillës, megjithëse i pa justifikueshëm, ishte i pritshëm nga një politikan si Karamanlis. Heshti Karamanlisi se kështu i leverdiste, mirëpo kjo nuk do të thoshte se duhej të heshtte dhe Berisha.
Meta e theksoi këtë fakt. Pra, Berisha nuk duhet të kishte heshtur. Asnjë dëm nuk do të kishte Shqipëria, po të kishte kurajën për të folur kryeministri ynë i nderuar, përveçse ndonjë pakënaqësi të çastit të Karamanlisit. Përkundrazi heshtja e Berishës ishte shumë e dëmshme për zhvillimet e problemit çam dhe për politikën shqiprare në përgjithësi. Kjo heshtje ishte një servilizëm politik i patolerueshëm, një qëndrim poshtërues për vendin tonë.
Berisha, kryeministri ynë i nderuar, me heshtjen e tij të llogaritur, u soll si një vartës i paaftë e gjithë komlekse përballë padronit të tij.
I dhashë të drejtë Ilir Metës me gjithë shpirt për ato që thoshte dhe në ato çaste isha i mendimit se të gjithë shqiptarët e mençur do të vepronin njëlloj si unë. Patjetër që do t’i vlerësonin shumë thëniet e këtij politikani tashmë me emër të mirë në sytë e opinionit publik.
Vazhdova ta ndiqja me kënaqësi emisionin. Meta tha se po të arsyetosh me pjekuri nuk kishte asgjë të keqe po të përfshihej problemi çam në axhendën e takimeve të dy kryeministrave. Dihet se çëshja çame është një problem i mbetur pezull midis Greqisë dhe Shqipërisë, një ngërç për politikat e të dy vendeve që një ditë do të diskutohet patjetër dhe do të marrë udhëzgjidhjen e duhur, pavarësisht nga pretendimet absurde të palës greke. Pra, për këtë problem të mbetur pezull mund të flitej edhe tani, të paktën nga pala shqiptare. Dhe ky veprim natyrisht që do ta nderonte kryeministrin Berisha, pavarësisht se nuk do të kishte rezultatin e duhur apo më e pakta nuk do të mirëpritej nga homologu grek. Nuk kishte shumë rëndësi qëndrimi i Karamanlis, mjafton të guxonte Berisha e ta përmendte problemin. Kjo do të ishte në nderin e tij dhe të qeverisë shqiptare.
Disa vite më parë kur Ilir Meta ishte kryeministër, gjatë një vizite në Athinë, ai pati kurajën dhe e përfshiu problemin çam në axhendën e bisedimeve të tij me palën greke, pavarësisht reagimit të tyre. Grekët u acaruan pak e si zakonisht thanë se nuk e njihnin problemin çam. Sidoqoftë Ilir Meta, si përfaqësues i palës shqiptare, e bëri të vetën, nuk heshti dhe fjalën e tij e publikuan me bujë shtypi grek dhe shtypi i huaj. Në këtë mënyrë opinioni botëror mësonte jo vetëm ekzistencën e një problemi të mbetur pezull, por edhe pikëpamjet e politikës shqiptare përballë asaj fqinje që mundohej me të gjitha mjetet ta zhbënte problemin çam.
Pra, politika shqiptare duhej të shfrytëzonte çdo rast e të fliste për këtë problem. Kështu do të ishte zëdhënëse e një popullsie të pafajshme mbi të cilën është ushtruar padrejtësisht genocid. Kjo popullsi dihet se është masakruar e shpërngulur me dhunë nga vatani i saj. Ajo e meriton përkrahjen dhe ky veprim do të thoshte se je në përkrahje të drejtësisë. Dhe është qëndrim dinjitoz kur vihesh në krah të viktimës dhe kërkon drejtësi në bazë të konventave ndërkombëtare. Çamët thjesht kërkojnë t’u njihen të drejtat e tyre mbi pronën dhe të rikthehen në shtëpitë e tyre, në vendin e tyre. Është veprim njerëzor të mbështetësh të dretën e tyre të mohuar që ua njohin edhe konventat ndërkombëtare, të cilat i kanë firmosur edhe grekët.
Berisha nuk e bëri këtë, megjithëse iu dha rasti e pikërisht në Tiranë, në selinë e qeverisë që drejtonte. Heshtja e tij tekefundit çnderoi vetë shtetin shqiptar.
Elim Xanxari
Rastësisht ndoqa një emision televiziv ku shfaqej politikani Ilir Meta përballë tre gazetarëve. Mbaj mend se ishte fundi i muajit prill 2009. Fushata e partive politike që garonin për parlamentin e ardhshëm ishte ashpërsuar tej mase, sidomos midis dy forcave kryesore pozitë-opozitë, PD e PS. Ilir Meta, kryetar i LSI, u përgjigjej pyetjeve rreth situatës parazgjedhore në Shqipëri dhe koalicioneve të mundshme partiake që do të konkuronin në zgjedhjet e 28 qershorit 2009.
Midis të tjerash gazetarët e pyetën Metën edhe për vizitën e kryeministrit grek Karamanlis në vendin tonë dhe takimet e tij me kryeministrin Berisha. Ata u ndalën veçanërisht rreth heshtjes enigmatike që karakrerizoi takimet e dy kryeministrave për problemin çam.
Tashmë dihet nga të gjithë se kryeministi ynë i nderuat, Berisha, bëri të pamundurën për ta shmangur nga axhenda e bisedimeve këtë problem si të mos kishte ekzistuar kurrë. Madje edhe në konferencën e përbashkët për shtyp ai i injoroi brutalisht gazetarët që morën guximin të pyesnin për fatin e çështjes çame. Ky fakt i lakuar gjatë nga shtypi ynë kishte shqetësuar jo vetëm komunitetit çam, por tërë shqiptarët atdhetarë, veçanërisht qarqet intelektuale që dëshironin me gjithë shpirt triumfin e çështes sonë kombëtare të nëpërkëmbur herë pas here nga interesat e të mëdhenjve të kësaj bote. Përse ky qëndrim kaq enigmatik i Berishës, pas tratativave të fshehta të qeverisë së tij për t’u falur grekëve ujërat territoriale të detit Jon?
Ilir Meta gjatë shpjegimeve që jepte kuptohej menjëherë se ishte politikan i përgatitur që të zgjonte respekt dhe të nxiste ta dëgjoje me interes.
Përqëndrova tërë vëmendjen për të dëgjuar gjer në detajet më të vogla opinionin e këtij politikani për qëndrimin e pakuptimtë të Berishës si dhe pikëpamjet e tij për çëshjen çame.
Meta u shpreh se ishte normale që një kryeministër i një vendi të madh fqinjë si Greqia të vizitonte Shqipërinë. Greqia ishte anëtare e NATO-s, ku tashmë bënte pjesë edhe Shqipëria me të drejta të plota, si dhe anëtare e BE, ku ne dëshironim të anëtarësoheshim, prandaj nuk kishte asgjë të keqe, përveç të mirave për miqësinë midis dy vendeve tona. Vizita e kryeministrit grek e forconte edhe më shumë miqësinë.
Pra, deri këtu nuk kishte asgjë të keqe.Po ku zinte fill hilja atëherë? Dihet se edhe Greqia, ashtu si Shqipëria, ishte para zgjedhjeve të reja dhe Karamanlis patjetër që kishte përfitime nga vizita parazgjedhore në vendin tonë, siç kishte interes për propagandë parazgjedhore edhe kryeministri Berisha. Në këto kushte vetëkuptohet që Karamanlis nuk kishte dëshirë e as interes të shprehej për problemin çam, aq më tepër që politikanët grekë nuk e kanë pasur kurrë vullnetin politik për ta përmendur këtë problem qoftë edhe në situata të qeta.
Pra, një qëndrim shpërfillës, megjithëse i pa justifikueshëm, ishte i pritshëm nga një politikan si Karamanlis. Heshti Karamanlisi se kështu i leverdiste, mirëpo kjo nuk do të thoshte se duhej të heshtte dhe Berisha.
Meta e theksoi këtë fakt. Pra, Berisha nuk duhet të kishte heshtur. Asnjë dëm nuk do të kishte Shqipëria, po të kishte kurajën për të folur kryeministri ynë i nderuar, përveçse ndonjë pakënaqësi të çastit të Karamanlisit. Përkundrazi heshtja e Berishës ishte shumë e dëmshme për zhvillimet e problemit çam dhe për politikën shqiprare në përgjithësi. Kjo heshtje ishte një servilizëm politik i patolerueshëm, një qëndrim poshtërues për vendin tonë.
Berisha, kryeministri ynë i nderuar, me heshtjen e tij të llogaritur, u soll si një vartës i paaftë e gjithë komlekse përballë padronit të tij.
I dhashë të drejtë Ilir Metës me gjithë shpirt për ato që thoshte dhe në ato çaste isha i mendimit se të gjithë shqiptarët e mençur do të vepronin njëlloj si unë. Patjetër që do t’i vlerësonin shumë thëniet e këtij politikani tashmë me emër të mirë në sytë e opinionit publik.
Vazhdova ta ndiqja me kënaqësi emisionin. Meta tha se po të arsyetosh me pjekuri nuk kishte asgjë të keqe po të përfshihej problemi çam në axhendën e takimeve të dy kryeministrave. Dihet se çëshja çame është një problem i mbetur pezull midis Greqisë dhe Shqipërisë, një ngërç për politikat e të dy vendeve që një ditë do të diskutohet patjetër dhe do të marrë udhëzgjidhjen e duhur, pavarësisht nga pretendimet absurde të palës greke. Pra, për këtë problem të mbetur pezull mund të flitej edhe tani, të paktën nga pala shqiptare. Dhe ky veprim natyrisht që do ta nderonte kryeministrin Berisha, pavarësisht se nuk do të kishte rezultatin e duhur apo më e pakta nuk do të mirëpritej nga homologu grek. Nuk kishte shumë rëndësi qëndrimi i Karamanlis, mjafton të guxonte Berisha e ta përmendte problemin. Kjo do të ishte në nderin e tij dhe të qeverisë shqiptare.
Disa vite më parë kur Ilir Meta ishte kryeministër, gjatë një vizite në Athinë, ai pati kurajën dhe e përfshiu problemin çam në axhendën e bisedimeve të tij me palën greke, pavarësisht reagimit të tyre. Grekët u acaruan pak e si zakonisht thanë se nuk e njihnin problemin çam. Sidoqoftë Ilir Meta, si përfaqësues i palës shqiptare, e bëri të vetën, nuk heshti dhe fjalën e tij e publikuan me bujë shtypi grek dhe shtypi i huaj. Në këtë mënyrë opinioni botëror mësonte jo vetëm ekzistencën e një problemi të mbetur pezull, por edhe pikëpamjet e politikës shqiptare përballë asaj fqinje që mundohej me të gjitha mjetet ta zhbënte problemin çam.
Pra, politika shqiptare duhej të shfrytëzonte çdo rast e të fliste për këtë problem. Kështu do të ishte zëdhënëse e një popullsie të pafajshme mbi të cilën është ushtruar padrejtësisht genocid. Kjo popullsi dihet se është masakruar e shpërngulur me dhunë nga vatani i saj. Ajo e meriton përkrahjen dhe ky veprim do të thoshte se je në përkrahje të drejtësisë. Dhe është qëndrim dinjitoz kur vihesh në krah të viktimës dhe kërkon drejtësi në bazë të konventave ndërkombëtare. Çamët thjesht kërkojnë t’u njihen të drejtat e tyre mbi pronën dhe të rikthehen në shtëpitë e tyre, në vendin e tyre. Është veprim njerëzor të mbështetësh të dretën e tyre të mohuar që ua njohin edhe konventat ndërkombëtare, të cilat i kanë firmosur edhe grekët.
Berisha nuk e bëri këtë, megjithëse iu dha rasti e pikërisht në Tiranë, në selinë e qeverisë që drejtonte. Heshtja e tij tekefundit çnderoi vetë shtetin shqiptar.
Elim Xanxari
Monday, April 27, 2009
Europa dhe shqiptarët
Shtypi dhe televizionet njoftojnë se Europa do të liberalizojë vizat për serbët dhe maqedonasit në qershorin e vitit 2009. Pra, Serbia dhe Maqedonia, me sa duket, do të hyjnë në BE para Shqipërisë. Flitet edhe se Europa justifikohet se Shqipëria ende nuk i ka përmbushur standartet, pavarësisht se Kryeministri ynë, Sala, u ça e u nda duke këmbëngulur se do ta paraqesë kërkesën për anëtarësimin e saj në BE më 28 prill 2009. Kjo, vetëkuptohet, sjellje parazgjedhore e të shumëpërpjekurit Sali, nuk u vjen për shtat politikanëve evropianë, të cilët nuk lenë rast pa deklaruar, ashtu si me lezet, se nuk është koha që politika shqiptare të bëjë kllounada të tilla. Shqipëria le të bëjë njëherë një palë zgjedhje të lira dhe të ndershme, pastaj shohim e bëjmë se si do të veprojmë me të. Kështu sugjerojnë liderët evropianë, po ec e mbushi mendjen këtyre tanëve se sa shumë na do Europa ne, shqiptarët, në krahasim me serbët e maqedonasit.
Bukur. Europa edhe kësaj here nuk nguroi t’i shpallë hapur simpatitë dhe antipatitë e veta, siç ka bërë në shekuj e shekuj… Asgjë më shumë e më pak… Siç bëri më 1913 me Shqipërinë, copat më të mira të saj, Kosovë e Çamëri e plot troje të tjera, ua fali fqinjëve tanë lakmitarë; siç bëri edhe në vitin 1945, kur na la nën sundimin e diktaturës komuniste enveriane. Ne, shqiptarët e Shqipërisë, si gjithmonë, plebejtë e Europës (për shqiptarët e Kosovës sot për sot as nuk mendohet e jo të përmenden për të hyrë lirshëm në BE), dje, sot, mbase edhe nesër, po nuk ndryshuam.
Epo nuk ke ç’bën, do thotë ndonjëri. Kështu është sjellë qëmoti kurva plakë Evropë (qysh kur u shpik kurvëria, zanati më vjetër i botës) dhe kështu do të vazhdojë të sillet. Kjo është logjika e të fortit. Këtë logjikë përdor edhe kurva Europë. I forti do kurdoherë shoqërinë e të fortëve dhe jo të të dobtëve, siç na ka katandisur ne, shqiptarët, politika jonë e shitur greko-serbofile (nga kjo anë nuk ka faj Evropa).
Po Serbia e Maqedonia a nuk janë xhelatët e shqiptarëve?! - do thotë ndonjë tjetër... A nuk ishte Serbia kasapi ballkanas që kur është formuar si shtet, më vonë e më vonë në vitin 1990 dhe veçanërisht më 1999, me kosovarët? Të mos ishte Amerika, e cila angazhoi NATO-n për të ndërhyrë në Kosovë kundër makinës luftarake vrastare serbe, sot kosovarët do të bridhnin si muhaxhirë udhëve të botës, ashtu si çamët të përzënë prej shovenëve grekë. Të mos ishte Amerika, shqiptarët e Maqedonisë do të kishin pësuar të njëtin fat të keq, atë që u gatuan kasapët e politikës shovene maqedonase, të cilët vranë e prenë sa deshën dhe janë të gatshëm të veprojnë kështu përsëri, po të munden?!...
Pra, serbët e maqedonasit e sotëm xhelatë, si grekët e djeshëm, me shqiptarët çamë dhe sa shumë na i dashka Evropa! Po shqiptarët?!... Eh, shqiptarët, këta viktima të përjetshëm të politikave shovene të fqinjëve dhe të vetë politikës së tyre greko-serbofile!... Viktimë e përjetshme edhe Shqipëria!… Nëpër këmbët e Europës, po nuk ndryshoi…
Punë e madhe fort! Evropës as që i rruhet për Shqipërinë dhe shqiptarët. E ç’i duhen asaj nëpër këmbë viktimat? Shoqëria e të fortëve kërkon të fortë dhe dihet se xhelatët janë të tillë. Pra, Europa e mençur, i mirëpret me dashuri në gjirin e vet xhelatët e fuqishëm, Serbinë dhe Maqedoninë. Vktima-Shqipëri larg, sa më larg saj!... Shqiptarët, si gjithmonë plebejtë e përjetshëm të patricëve evropianë, - thonë ata që s’na duan.
Përkundrazi, unë them: Kjo është logjika që e ka udhëhequr dhe do ta udhëheqë në jetë të jetëve Europën, derisa ne, shqiptarët, të kuptojmë se duhet t’i shkelim me këmbë politikat greko-serbofile që na drejtojnë, të marrim në dorë fatin tonë e të bëhemi të fortë, zotër të vetvetes, ashtu siç na sugjeron përditë politika e Amerikës së lirë. Ajo politikë që na bëri vend mes të fortëve të NATO-s.
Pra, detyrimisht, duhet të ndryshojmë, të bashkohemi e të bëhemi të fortë. Vetëm kështu do të jemi faktor i pranueshëm për Europën dhe për këdo tjetër. Duhet të bëhemi të fortë për t’u radhitur mes të fortëve të kësaj bote.
Shefki Hysa
Shtypi dhe televizionet njoftojnë se Europa do të liberalizojë vizat për serbët dhe maqedonasit në qershorin e vitit 2009. Pra, Serbia dhe Maqedonia, me sa duket, do të hyjnë në BE para Shqipërisë. Flitet edhe se Europa justifikohet se Shqipëria ende nuk i ka përmbushur standartet, pavarësisht se Kryeministri ynë, Sala, u ça e u nda duke këmbëngulur se do ta paraqesë kërkesën për anëtarësimin e saj në BE më 28 prill 2009. Kjo, vetëkuptohet, sjellje parazgjedhore e të shumëpërpjekurit Sali, nuk u vjen për shtat politikanëve evropianë, të cilët nuk lenë rast pa deklaruar, ashtu si me lezet, se nuk është koha që politika shqiptare të bëjë kllounada të tilla. Shqipëria le të bëjë njëherë një palë zgjedhje të lira dhe të ndershme, pastaj shohim e bëjmë se si do të veprojmë me të. Kështu sugjerojnë liderët evropianë, po ec e mbushi mendjen këtyre tanëve se sa shumë na do Europa ne, shqiptarët, në krahasim me serbët e maqedonasit.
Bukur. Europa edhe kësaj here nuk nguroi t’i shpallë hapur simpatitë dhe antipatitë e veta, siç ka bërë në shekuj e shekuj… Asgjë më shumë e më pak… Siç bëri më 1913 me Shqipërinë, copat më të mira të saj, Kosovë e Çamëri e plot troje të tjera, ua fali fqinjëve tanë lakmitarë; siç bëri edhe në vitin 1945, kur na la nën sundimin e diktaturës komuniste enveriane. Ne, shqiptarët e Shqipërisë, si gjithmonë, plebejtë e Europës (për shqiptarët e Kosovës sot për sot as nuk mendohet e jo të përmenden për të hyrë lirshëm në BE), dje, sot, mbase edhe nesër, po nuk ndryshuam.
Epo nuk ke ç’bën, do thotë ndonjëri. Kështu është sjellë qëmoti kurva plakë Evropë (qysh kur u shpik kurvëria, zanati më vjetër i botës) dhe kështu do të vazhdojë të sillet. Kjo është logjika e të fortit. Këtë logjikë përdor edhe kurva Europë. I forti do kurdoherë shoqërinë e të fortëve dhe jo të të dobtëve, siç na ka katandisur ne, shqiptarët, politika jonë e shitur greko-serbofile (nga kjo anë nuk ka faj Evropa).
Po Serbia e Maqedonia a nuk janë xhelatët e shqiptarëve?! - do thotë ndonjë tjetër... A nuk ishte Serbia kasapi ballkanas që kur është formuar si shtet, më vonë e më vonë në vitin 1990 dhe veçanërisht më 1999, me kosovarët? Të mos ishte Amerika, e cila angazhoi NATO-n për të ndërhyrë në Kosovë kundër makinës luftarake vrastare serbe, sot kosovarët do të bridhnin si muhaxhirë udhëve të botës, ashtu si çamët të përzënë prej shovenëve grekë. Të mos ishte Amerika, shqiptarët e Maqedonisë do të kishin pësuar të njëtin fat të keq, atë që u gatuan kasapët e politikës shovene maqedonase, të cilët vranë e prenë sa deshën dhe janë të gatshëm të veprojnë kështu përsëri, po të munden?!...
Pra, serbët e maqedonasit e sotëm xhelatë, si grekët e djeshëm, me shqiptarët çamë dhe sa shumë na i dashka Evropa! Po shqiptarët?!... Eh, shqiptarët, këta viktima të përjetshëm të politikave shovene të fqinjëve dhe të vetë politikës së tyre greko-serbofile!... Viktimë e përjetshme edhe Shqipëria!… Nëpër këmbët e Europës, po nuk ndryshoi…
Punë e madhe fort! Evropës as që i rruhet për Shqipërinë dhe shqiptarët. E ç’i duhen asaj nëpër këmbë viktimat? Shoqëria e të fortëve kërkon të fortë dhe dihet se xhelatët janë të tillë. Pra, Europa e mençur, i mirëpret me dashuri në gjirin e vet xhelatët e fuqishëm, Serbinë dhe Maqedoninë. Vktima-Shqipëri larg, sa më larg saj!... Shqiptarët, si gjithmonë plebejtë e përjetshëm të patricëve evropianë, - thonë ata që s’na duan.
Përkundrazi, unë them: Kjo është logjika që e ka udhëhequr dhe do ta udhëheqë në jetë të jetëve Europën, derisa ne, shqiptarët, të kuptojmë se duhet t’i shkelim me këmbë politikat greko-serbofile që na drejtojnë, të marrim në dorë fatin tonë e të bëhemi të fortë, zotër të vetvetes, ashtu siç na sugjeron përditë politika e Amerikës së lirë. Ajo politikë që na bëri vend mes të fortëve të NATO-s.
Pra, detyrimisht, duhet të ndryshojmë, të bashkohemi e të bëhemi të fortë. Vetëm kështu do të jemi faktor i pranueshëm për Europën dhe për këdo tjetër. Duhet të bëhemi të fortë për t’u radhitur mes të fortëve të kësaj bote.
Shefki Hysa
Wednesday, March 25, 2009
Mirënjohës për punën e palodhur
(Mbresa nga Bedri Myftari,
ish-kryetar i Shoqatës Politike Atdhetare “Çamëria”
Intelektuali dhe shkrimtari i mirënjohur Shefki Hysa që në fillesat e demokracisë, për t’i ardhur në ndihmë dhe për të nxjerrë në pah vlerat kulturore të një krahine të harruar siç është Çamëria, me inisiativën e tij, themeloi shtëpinë botuese me emrin e simbolit të letërsisë çame e mbarëkombëtare, Bilal Xhaferrit. Kjo shtëpi botuese përveç që promovoi vlerat kulturore e artistike të Çamërisë, u erdhi në ndihmë dhe botoi të gjitha krijimet e shkrimtarëve disidentë të anatemuar nga diktarura komuniste, si veprat e Mandelës së Shqipërisë, Pjetër Arbnorit, dorëshkrimet e Bilal Xhaferrit, Namik Manes e plot shkrimtarëve të tjerë të persekutuar.
Përveç kësaj, në Shtëpinë Botuese “Bilal Xhaferri” janë botuar edhe shumë vepra të letërsisë botërore që ishin të ndaluara në kohën e diktaturës. Kjo shtëpi botuese mori një hov dhe u bë e njohur edhe në Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi dhe në të gjithë trevat shqiptare të diasporës, deri në Amerikë. Për këtë të gjithë krijuesit dhe artistët i janë mirënjohës dhe borxhli shkrimtarit dhe intelektualit të palodhur Shefki Hysa. Përveç këtyre, Shefki Hysa krijoi dhe Shoqatën Kulturore “Bilal Xhaferri”, bashkë me një grup shkrimtarësh, artistësh e gazetarësh çamë, si dhe me shumë miq të poetit Bilal Xhaferri.
Shefki Hysa ka një meritë të veçantë që e lartësoi figurën Bilal Xhaferrit. Dhe këtë meritë duhet t’ia njohim së pari të gjithë ne miqtë e Bilalit, duhet t’i jemi mirënjohës në jetë të jetëve, jo vetëm për punën e tij të palodhur në çështjen e promovimit të kulturës çame, por sepse bëri atë që asnjë nga ne s’mundi ta bëjë. Ai bëri të pamundurën, duke hyrë në instancat më të larta të shtetit shqiptar, dhe solli eshtrat e Bilal Xhaferrit tonë të madh, të cilat prehen buzë detit Jon, në trevat e Çamërisë Martire që i deshi aq shumë i ndjeri Bilal.
Puna e Shefki Hysës nuk mbaron me kaq, ai mori revistën “Krahu i shqiponjës” që Bilali e themeloi dhe e ngriti në Çikago të Amerikës, ku botoi 39 numra, dhe e bëri prapë të fluturojë si shqiponjë në Tiranë. Dhe tani “Krahu i shqiponjës ka arritur mbi 80 numra. Kjo revistë do të rrojë sa të rrojnë malet tona arbërore.
Bedri Myftari
Shkrimtar, publicist
Mars, 2009
(Mbresa nga Bedri Myftari,
ish-kryetar i Shoqatës Politike Atdhetare “Çamëria”
Intelektuali dhe shkrimtari i mirënjohur Shefki Hysa që në fillesat e demokracisë, për t’i ardhur në ndihmë dhe për të nxjerrë në pah vlerat kulturore të një krahine të harruar siç është Çamëria, me inisiativën e tij, themeloi shtëpinë botuese me emrin e simbolit të letërsisë çame e mbarëkombëtare, Bilal Xhaferrit. Kjo shtëpi botuese përveç që promovoi vlerat kulturore e artistike të Çamërisë, u erdhi në ndihmë dhe botoi të gjitha krijimet e shkrimtarëve disidentë të anatemuar nga diktarura komuniste, si veprat e Mandelës së Shqipërisë, Pjetër Arbnorit, dorëshkrimet e Bilal Xhaferrit, Namik Manes e plot shkrimtarëve të tjerë të persekutuar.
Përveç kësaj, në Shtëpinë Botuese “Bilal Xhaferri” janë botuar edhe shumë vepra të letërsisë botërore që ishin të ndaluara në kohën e diktaturës. Kjo shtëpi botuese mori një hov dhe u bë e njohur edhe në Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi dhe në të gjithë trevat shqiptare të diasporës, deri në Amerikë. Për këtë të gjithë krijuesit dhe artistët i janë mirënjohës dhe borxhli shkrimtarit dhe intelektualit të palodhur Shefki Hysa. Përveç këtyre, Shefki Hysa krijoi dhe Shoqatën Kulturore “Bilal Xhaferri”, bashkë me një grup shkrimtarësh, artistësh e gazetarësh çamë, si dhe me shumë miq të poetit Bilal Xhaferri.
Shefki Hysa ka një meritë të veçantë që e lartësoi figurën Bilal Xhaferrit. Dhe këtë meritë duhet t’ia njohim së pari të gjithë ne miqtë e Bilalit, duhet t’i jemi mirënjohës në jetë të jetëve, jo vetëm për punën e tij të palodhur në çështjen e promovimit të kulturës çame, por sepse bëri atë që asnjë nga ne s’mundi ta bëjë. Ai bëri të pamundurën, duke hyrë në instancat më të larta të shtetit shqiptar, dhe solli eshtrat e Bilal Xhaferrit tonë të madh, të cilat prehen buzë detit Jon, në trevat e Çamërisë Martire që i deshi aq shumë i ndjeri Bilal.
Puna e Shefki Hysës nuk mbaron me kaq, ai mori revistën “Krahu i shqiponjës” që Bilali e themeloi dhe e ngriti në Çikago të Amerikës, ku botoi 39 numra, dhe e bëri prapë të fluturojë si shqiponjë në Tiranë. Dhe tani “Krahu i shqiponjës ka arritur mbi 80 numra. Kjo revistë do të rrojë sa të rrojnë malet tona arbërore.
Bedri Myftari
Shkrimtar, publicist
Mars, 2009
Misioni “Bilal Xhaferri”
(Mbresa nga Pjetër Arbnori,
Kryetar i Kryesisë së Kuvendit të Shqipërisë)
Të nderuar miq të të ndjerit Bilal Xhaferri! Po shprehem jo si Kryetar i Kryesisë së Kuvendit të Shqipërisë, por si miku juaj, si bashkëkohës e bashkëvuajtës i njerëzve të mëdhenj si Bilal Xhaferri, poeti, prozatori dhe publicisti i shquar disident, siç e cilëson zotëri Shefki Hysa, aq i përkushtuar në misionin që i ka vënë vetes për lartësimin e kësaj figure brilante që diktatura komuniste u mundua ta zhbënte a ta flakte në koshin e harresës, siç ka bërë edhe me shumë patriotë të tjerë, siç bëri edhe me Pjetër Arbnorin. Po shprehem si anëtar nderi i Shoqatës Kulturore “Bilal Xhaferri” dhe si kryetar i Komisionit për Organizimin e Ceremonialit të kthimit në Shqipëri të eshtrave të të ndjerit Bilal. Ma ngarkuat ju këtë detyrë dhe them se e kam kry mirë.
Nga përvoja ime ju them se nuk është aq e lehtë të merresh me të tilla figura komplekse si e Bilal Xhaferrit. Është një mision nga më të vështirët që mund të ndërmarrë një njeri me mend. Zotëri Shefki Hysa e pati kurajën t’ia ngarkonte vetes këtë mision dhe arriti të zgjonte kujtesën e shqiptarëve për talentin e jashtëzakonshëm Bilal Xhaferri, arriti ta sillte sërish në atdhe dhe ai prehet i qetë në vendlindje, në Sarandë.
Mendoj se me këtë akt human, zotëri Shefki Hysa, Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri” dhe Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” e kanë përmbushur misionin e tyre për çështjen çame, i kanë shërbyer si rrallëkush Çamërisë, sigurisht me ndihmën tonë dhe tuajën. Sidoqoftë, për mendimin tim, misioni “Bilal Xhaferri” mund të quhet i përmbushur në thelbin e vet, pavarësisht nga plotësimet dhe zbukurimet që do t’i sjellë koha dhe të tjerë patriotë që do të pasojnë zotëri Shefki Hysën…
Pjetër Arbnori
Kryetar i Kryesisë së Kuvendit të Shqipërisë
Maj, 1995
(Mbresa nga Pjetër Arbnori,
Kryetar i Kryesisë së Kuvendit të Shqipërisë)
Të nderuar miq të të ndjerit Bilal Xhaferri! Po shprehem jo si Kryetar i Kryesisë së Kuvendit të Shqipërisë, por si miku juaj, si bashkëkohës e bashkëvuajtës i njerëzve të mëdhenj si Bilal Xhaferri, poeti, prozatori dhe publicisti i shquar disident, siç e cilëson zotëri Shefki Hysa, aq i përkushtuar në misionin që i ka vënë vetes për lartësimin e kësaj figure brilante që diktatura komuniste u mundua ta zhbënte a ta flakte në koshin e harresës, siç ka bërë edhe me shumë patriotë të tjerë, siç bëri edhe me Pjetër Arbnorin. Po shprehem si anëtar nderi i Shoqatës Kulturore “Bilal Xhaferri” dhe si kryetar i Komisionit për Organizimin e Ceremonialit të kthimit në Shqipëri të eshtrave të të ndjerit Bilal. Ma ngarkuat ju këtë detyrë dhe them se e kam kry mirë.
Nga përvoja ime ju them se nuk është aq e lehtë të merresh me të tilla figura komplekse si e Bilal Xhaferrit. Është një mision nga më të vështirët që mund të ndërmarrë një njeri me mend. Zotëri Shefki Hysa e pati kurajën t’ia ngarkonte vetes këtë mision dhe arriti të zgjonte kujtesën e shqiptarëve për talentin e jashtëzakonshëm Bilal Xhaferri, arriti ta sillte sërish në atdhe dhe ai prehet i qetë në vendlindje, në Sarandë.
Mendoj se me këtë akt human, zotëri Shefki Hysa, Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri” dhe Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” e kanë përmbushur misionin e tyre për çështjen çame, i kanë shërbyer si rrallëkush Çamërisë, sigurisht me ndihmën tonë dhe tuajën. Sidoqoftë, për mendimin tim, misioni “Bilal Xhaferri” mund të quhet i përmbushur në thelbin e vet, pavarësisht nga plotësimet dhe zbukurimet që do t’i sjellë koha dhe të tjerë patriotë që do të pasojnë zotëri Shefki Hysën…
Pjetër Arbnori
Kryetar i Kryesisë së Kuvendit të Shqipërisë
Maj, 1995
Do të kthehen përsëri si dallëndyshet
(Mbresa nga Hamit Toçi,
major, oficer policie)
Kur lexoj librat e shkruara nga shkrimtari Sheki Hysa, e ndiej menjëherë se ato bartin aromën e Çamërisë, sjellin para syve të mi fisnikërinë kahershme shqiptare, shpalosin në mendjet e shumë e shumë lexuesve qëndresën dhe mbijetesën e njeriut shqiptar përballë dyndjeve barbare që e kanë kërcënuar nëpër shekuj. Në krahët e asaj bote heronjsh që pasqyrojnë, ngrihet e jehon madhërishëm edhe balada çame, shfaqet autori i saj, poeti i ndritur Bilal Xhaferri që vështron i pikëlluar vendlindjen e tij, Çamërinë martire, me trojet e braktisura nga dhuna e shovinizmit grek. Të dalin para syve, si zogj që cicërojnë nëpër ullinj, portokalla e limonë, të vdekurit e atyre viteve të vështira, kur çamët dëboheshin me dhunë, vriteshin e masakroheshin prej xhelatëve shovinistë.
Në këto shkrime të duket se flasin e dëshmojnë edhe drurët e djegur dhe dheu i përgjakur, rrugicat me kalldrëme të mbuluara nga balta e krijuar prej hirit e gjakut njerëzor të pafajshëm të derdhur nga duar kriminale. Shkronjat shqipe vetëtijnë e gjëmojnë në faqet e librave të shkrimtarit Shefki Hysa, që është njëkohësisht edhe botues i revistës “Krahu i shqiponjës” dhe drejtues i Shoqatës Kulturore “Bilal Xhaferri”. Shkrimet e tij, plot mall e dhimbje, pasqyrojnë me thjeshtësi dhe sinqeritet problemet e një populli që ende nuk e ka gjetur të vërtetën për trojet e vendlindjes, për fëmijërinë e hershme, prejardhjen, për punën dhe luftën e tij me barbarët e vandalët që nuk i janë ndarë nëpër shekuj.Kjo është një e vërtetë e dhimbshme që i mohohet përditë në sytë e botës së qytetëruar.
Në shkrimet e shkrimtarit Shefki Hysa flitet plot përkushtim për shokët dhe miqtë, për patriotët dhe burrat e shquar që ka nxjerrë Çamëria. Toka çame është e duhet të jetë fole për çamët, njëlloj si çerdhja që ngre dallëndyshja për zogjtë e vet dhe nuk e harron kurrë, pavarësisht nga shtegtimet dimërore. Toka çame nuk ka pse të jetë e braktisur, sepse ka qenë dembabadem strehë prindërore e gjyshërve dhe e stërgjyshërve të çamëve të sotëm, që u përzunë në mënyrë barbare nga shtëpitë e tyre. Duket si ëndërr ideali çam sot, por nuk do të zgjasë kaq shumë e gjithçka do të bëhet përsëri realitet. Bota çame do të lulëzojë rishtas si dikur.
Revista “Krahu i shqiponjës”, me botimet e saj, flet haptazi për mohimin e të drejtave të çamëve, por tregon edhe sesi problemi i tyre po mbështetet fuqishëm nga politikat e diplomacitë perëndimore, si nga Amerika, Anglia, Franca, Gjermania, Italia,Turqia etj. Deomos që e drejta e tyre do dalë dikur. Për këtë kanë kontribuuar dhe vazhdojnë të kontribuojnë edhe organizmat çame si Shoqata Politike Atdhetare “Çamëria”, Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”, Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” etj., të cilat me punën e tyre u janë imponuar gjithë atdhetarëve kudo që ndodhen. Dhe me të drejtë mund të them se po vjen dita kur çdo shqiptar do të thërrasë:“Rroftë Çamëria”!
I frymëzuar nga krijimtaria e shkrimtarit Shefki Hysa dhe puna e tij drejtuese në krye të organizatave çame, më lind e drejta të them se kjo padrejtësi e padurueshme dhe e rëndë në kurriz të Çamërisë, do të gjejë zgjidhjen e saj me mbështetjen e Evropës dhe Amerikës.
Spekulimet e ndryshme politike të segmenteve të caktuara shoviniste që kërkojnë ta mohojnë çështjen çame, po marrin fund.
Hamit Toçi
Major
Oficer policie
Mars, 2009
(Mbresa nga Hamit Toçi,
major, oficer policie)
Kur lexoj librat e shkruara nga shkrimtari Sheki Hysa, e ndiej menjëherë se ato bartin aromën e Çamërisë, sjellin para syve të mi fisnikërinë kahershme shqiptare, shpalosin në mendjet e shumë e shumë lexuesve qëndresën dhe mbijetesën e njeriut shqiptar përballë dyndjeve barbare që e kanë kërcënuar nëpër shekuj. Në krahët e asaj bote heronjsh që pasqyrojnë, ngrihet e jehon madhërishëm edhe balada çame, shfaqet autori i saj, poeti i ndritur Bilal Xhaferri që vështron i pikëlluar vendlindjen e tij, Çamërinë martire, me trojet e braktisura nga dhuna e shovinizmit grek. Të dalin para syve, si zogj që cicërojnë nëpër ullinj, portokalla e limonë, të vdekurit e atyre viteve të vështira, kur çamët dëboheshin me dhunë, vriteshin e masakroheshin prej xhelatëve shovinistë.
Në këto shkrime të duket se flasin e dëshmojnë edhe drurët e djegur dhe dheu i përgjakur, rrugicat me kalldrëme të mbuluara nga balta e krijuar prej hirit e gjakut njerëzor të pafajshëm të derdhur nga duar kriminale. Shkronjat shqipe vetëtijnë e gjëmojnë në faqet e librave të shkrimtarit Shefki Hysa, që është njëkohësisht edhe botues i revistës “Krahu i shqiponjës” dhe drejtues i Shoqatës Kulturore “Bilal Xhaferri”. Shkrimet e tij, plot mall e dhimbje, pasqyrojnë me thjeshtësi dhe sinqeritet problemet e një populli që ende nuk e ka gjetur të vërtetën për trojet e vendlindjes, për fëmijërinë e hershme, prejardhjen, për punën dhe luftën e tij me barbarët e vandalët që nuk i janë ndarë nëpër shekuj.Kjo është një e vërtetë e dhimbshme që i mohohet përditë në sytë e botës së qytetëruar.
Në shkrimet e shkrimtarit Shefki Hysa flitet plot përkushtim për shokët dhe miqtë, për patriotët dhe burrat e shquar që ka nxjerrë Çamëria. Toka çame është e duhet të jetë fole për çamët, njëlloj si çerdhja që ngre dallëndyshja për zogjtë e vet dhe nuk e harron kurrë, pavarësisht nga shtegtimet dimërore. Toka çame nuk ka pse të jetë e braktisur, sepse ka qenë dembabadem strehë prindërore e gjyshërve dhe e stërgjyshërve të çamëve të sotëm, që u përzunë në mënyrë barbare nga shtëpitë e tyre. Duket si ëndërr ideali çam sot, por nuk do të zgjasë kaq shumë e gjithçka do të bëhet përsëri realitet. Bota çame do të lulëzojë rishtas si dikur.
Revista “Krahu i shqiponjës”, me botimet e saj, flet haptazi për mohimin e të drejtave të çamëve, por tregon edhe sesi problemi i tyre po mbështetet fuqishëm nga politikat e diplomacitë perëndimore, si nga Amerika, Anglia, Franca, Gjermania, Italia,Turqia etj. Deomos që e drejta e tyre do dalë dikur. Për këtë kanë kontribuuar dhe vazhdojnë të kontribuojnë edhe organizmat çame si Shoqata Politike Atdhetare “Çamëria”, Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”, Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” etj., të cilat me punën e tyre u janë imponuar gjithë atdhetarëve kudo që ndodhen. Dhe me të drejtë mund të them se po vjen dita kur çdo shqiptar do të thërrasë:“Rroftë Çamëria”!
I frymëzuar nga krijimtaria e shkrimtarit Shefki Hysa dhe puna e tij drejtuese në krye të organizatave çame, më lind e drejta të them se kjo padrejtësi e padurueshme dhe e rëndë në kurriz të Çamërisë, do të gjejë zgjidhjen e saj me mbështetjen e Evropës dhe Amerikës.
Spekulimet e ndryshme politike të segmenteve të caktuara shoviniste që kërkojnë ta mohojnë çështjen çame, po marrin fund.
Hamit Toçi
Major
Oficer policie
Mars, 2009
Wednesday, March 18, 2009
Personalitet që e nderon Çamërinë
Jetëshkrim i shkurtër i shkrimtarit çam Namik Selmani
Namik Ibrahim Selmani ka lindur më 18 nëntor 1950 në fshatin Ninat të rrethit të Sarandës. Është një ndër intelektualët e shquar shqiptarë me origjinë nga Çamëria. Namik Selmani është gazetar dhe shkrimtar me zë në brezin e vet.
Ai ka mbaruar shkollën e mesme pedagogjike “Luigj Gurakuqi” në vitin 1968 në qytetin e Elbasanit dhe më tej ka mbaruar studimet e larta në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë, në degën gjuhë-letërsi shqipe, pranë Univeritetit të Tiranës.
Pasi u diplomua ka punuar mbi 35 vjet si mësues i gjuhës e letërsisë shqipe në disa shkolla të mesme, kryesisht në rrethin e Beratit. Aktualisht është mësues i gjuhës e letërsisë shqipe në shkollën e mesme pedagogjike “Kristo Isak” në qytetin e Beratit.
Krijimtaria letrare e Namikut është shumë e pasur dhe e larmishme. Ai ka shkruar gjashtë vëllime me poezi, disa libra publicistikë, monografi, libra për kulturën e të folurit e të të shkruarit në shkolla të mesme, libra të karakterit fetar etj. Ka botuar me qindra shkrime të karakterit studimor, kryesisht të fushës së kulturës kombëtare, opinone të ndryshme në organe të shumta të shtypit shqiptar e të huaj. Pra, prej disa vitesh Namik Selmani është një autor, i cili me botimet e tij është përfaqësuar denjësisht edhe në disa vende të botës si në SHBA, Zvicër, Maqedoni, Kosovë, etj.
Në krimtarinë e tij zë një vend të madh edhe publistika. Që prej 6 vjetësh Namiku ka qenë kryeredaktor i gazetës “E vërteta” në qytetin e Beratit, ka qenë edhe bashkëpunëtor i disa gazetave kombëtare. Namik Selmani patur shumë suksese edhe në lëmin e fotografisë artitike, pra, është shquar edhe si fotoreporter, duke hapur disa ekspozita vetjake në Shqipëri, Itali, Maqedoni, Kosovë, etj. Ai është fitues i disa çmimeve kombëtare në letërsi e në publicistikë. Ka marrë pjesë në disa tubime krijuesish në shkallë kombëtare.
Namik Selmani është anëtar kryesie në OJQ Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” dhe zëvendëskryeredaktor i revistës “Krahu i shqiponjës”. Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë dhe anëtar i Klubit të Shkrimtarëve “Kostandin Kristoforidhi” me qendër në qytetin e Elbasanit etj.
Namiku ka botuar një numër të madh librash. Po përmendim disa nga titujt e veprave të tij më të spikatura:
“Vatra e mallit”, poezi, 2000
“ Zërat e brigjeve të mia”, poezi, 2003
“Dallandyshet e Çamërisë”, proza, 2004
“Kroi i këngës çame”, poezi, 2005
“Trokitje në Dodonë”, proza, 2006, ISBN99943-855-6-9
“Filizët e fjalës gjimnaziste”, botim pedagogjik , 2006
“Abaz Dojaka - Mjeshtër i Kulturës popullore”, monografi, 2006, ISBN 99943-33-82-8
“Fari çam”, poezi, 2006
“Kërkoj monumentet”, proza, 2007, ISBN 978-99956-621-0-3
“Shpirti çam”, antologji personale me poezi, 2007, ISBN 978-99943-967-8-8
“Dritaret e besimit”, poezi fetare për rininë islame, 2007, ISBN 978-99956-652-3-4
“Rruga e një shkolle”, monografi për shkollën mesme profesionale “Stiliano Bandilli”, Berat, 2007, ISBN 9789994396795
“Arkivi i fjalës”, botim pedagogjik për kulturën e të shkruarit në shkollat e mesme, ISBN 799993-248582.
Shkrimtari Namik Selmani është shquar edhe në fushën e redaktimit. Ai është redaktor i disa librave si:
“Noos”, poezi nga Rizvan Nepravishta, Berat, 1998
“Më fal, ëndrra ime!”, poezi nga Drita Braho, Berat, 2000
“Në krahët e ëndrrës”, poezi nga Esmerlada Mile, Tiranë, 2007, ISBN978-9943-967-7-1
“Fjongoja e pranverës”, poezi nga Fabiola Abazi, Tiranë, 2007, ISBN 978-99943-967-3-3
“Dollia e dashurisë”, poezi nga Laura Selmani, Tiranë , 2008
“Fluturim”, poezi nga Hanife Hoxhallari,Tiranë, 2008, ISBN 9789995622206
“Pranë njerëzve”, sprovë për një punonjës social”, Andi Selmani, Tiranë, 2008
“Hapësira të kulturës islame”, (Berati), redaktor i fotografisë, Berat. 1999
“Këngët e Beratit”, Studim, (redaktor i fotografisë), Berat, 2004.
Emrin e gazetarit e shkrimtarit çam Namik Selmani e gjen shpesh si bashkautor, këshilltar apo thjesht të përmendur për veprimtarinë e tij të madhe në shumë libra. Po citoj disa na më kryesoret:
“Këngët e para”, antologji poetike për të rinjtë e shkollave të mesme, 1968
Ali Podrimja, “Eni vjen pej Çamërie”, antologji poetike për Çamërinë, 2003, ISBN 9951-02-041-0
Astrit Kaziu, “Legjenda Mustafa Gjinishit”, bashkautor në përmbledhje artikujsh, 2004
Mehmet Gëzhilli, “Kolonel Zylyftari”, antologji kushtuar Dëshmorit të Atdheut Arben Zylyftari, 2004, ISBN99927-43-26-3
“Përtej detit – Oltre mare”, përmbledhje poetike, botuar në Ankona ( Itali), 2004, Shoqata e Emigrantëve
Hajro Ulqinaku, “Ulqin, ti det”, antologji poetike për Ulqinin (Mali i Zi), 2007
Arben Llalla, “Shtypi shqiptar dhe arvanitasi Aristidh Kola”, përmbledhje krijimesh,Tetovë,( Maqedoni), 2007, ISBN 978-9989-2720-2-8
Mevlud Buci, “Dritare fisnikërie”, antologji me shkrime e poezi, 2007, ISBN 9789994357185
Ahmet Mehmeti, “Nektari i shpirtit shqiptar”, antologji për Çamërinë, 2007, ISBN 9789994350131
Fatos Daci, “Dibra ‘07”, Antologji me krijime letrare për Dibrën, 2008
Andi Selmani “Pranë njerëzve”, 2008, ISBN9789995-622398
Laura Selmani, “Dollia e dashurisë”, 2008, ISBN 9789995 622268
Shefki Hysa, “Diplomacia e vetëmohimit”, 2008, Tiranë, ISBN 978-99956-650-3-6.
Pra, po të gjykosh nga numri i botimeve si dhe burimi i madh i të dhënave për shkrimtarin Namik Selmani, mund të thuash me plot gojën se tashmë ai është një personalitet në fushën e letrave që e nderon Çamërinë, vendlindjen e tij, po ashtu edhe Shqipërinë, atdheun e përbashkët të gjithë shqiptarëve, kudo që ndodhen.
Elim Xanxari
Jetëshkrim i shkurtër i shkrimtarit çam Namik Selmani
Namik Ibrahim Selmani ka lindur më 18 nëntor 1950 në fshatin Ninat të rrethit të Sarandës. Është një ndër intelektualët e shquar shqiptarë me origjinë nga Çamëria. Namik Selmani është gazetar dhe shkrimtar me zë në brezin e vet.
Ai ka mbaruar shkollën e mesme pedagogjike “Luigj Gurakuqi” në vitin 1968 në qytetin e Elbasanit dhe më tej ka mbaruar studimet e larta në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë, në degën gjuhë-letërsi shqipe, pranë Univeritetit të Tiranës.
Pasi u diplomua ka punuar mbi 35 vjet si mësues i gjuhës e letërsisë shqipe në disa shkolla të mesme, kryesisht në rrethin e Beratit. Aktualisht është mësues i gjuhës e letërsisë shqipe në shkollën e mesme pedagogjike “Kristo Isak” në qytetin e Beratit.
Krijimtaria letrare e Namikut është shumë e pasur dhe e larmishme. Ai ka shkruar gjashtë vëllime me poezi, disa libra publicistikë, monografi, libra për kulturën e të folurit e të të shkruarit në shkolla të mesme, libra të karakterit fetar etj. Ka botuar me qindra shkrime të karakterit studimor, kryesisht të fushës së kulturës kombëtare, opinone të ndryshme në organe të shumta të shtypit shqiptar e të huaj. Pra, prej disa vitesh Namik Selmani është një autor, i cili me botimet e tij është përfaqësuar denjësisht edhe në disa vende të botës si në SHBA, Zvicër, Maqedoni, Kosovë, etj.
Në krimtarinë e tij zë një vend të madh edhe publistika. Që prej 6 vjetësh Namiku ka qenë kryeredaktor i gazetës “E vërteta” në qytetin e Beratit, ka qenë edhe bashkëpunëtor i disa gazetave kombëtare. Namik Selmani patur shumë suksese edhe në lëmin e fotografisë artitike, pra, është shquar edhe si fotoreporter, duke hapur disa ekspozita vetjake në Shqipëri, Itali, Maqedoni, Kosovë, etj. Ai është fitues i disa çmimeve kombëtare në letërsi e në publicistikë. Ka marrë pjesë në disa tubime krijuesish në shkallë kombëtare.
Namik Selmani është anëtar kryesie në OJQ Shoqata Kulturore “Bilal Xhaferri” dhe zëvendëskryeredaktor i revistës “Krahu i shqiponjës”. Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë dhe anëtar i Klubit të Shkrimtarëve “Kostandin Kristoforidhi” me qendër në qytetin e Elbasanit etj.
Namiku ka botuar një numër të madh librash. Po përmendim disa nga titujt e veprave të tij më të spikatura:
“Vatra e mallit”, poezi, 2000
“ Zërat e brigjeve të mia”, poezi, 2003
“Dallandyshet e Çamërisë”, proza, 2004
“Kroi i këngës çame”, poezi, 2005
“Trokitje në Dodonë”, proza, 2006, ISBN99943-855-6-9
“Filizët e fjalës gjimnaziste”, botim pedagogjik , 2006
“Abaz Dojaka - Mjeshtër i Kulturës popullore”, monografi, 2006, ISBN 99943-33-82-8
“Fari çam”, poezi, 2006
“Kërkoj monumentet”, proza, 2007, ISBN 978-99956-621-0-3
“Shpirti çam”, antologji personale me poezi, 2007, ISBN 978-99943-967-8-8
“Dritaret e besimit”, poezi fetare për rininë islame, 2007, ISBN 978-99956-652-3-4
“Rruga e një shkolle”, monografi për shkollën mesme profesionale “Stiliano Bandilli”, Berat, 2007, ISBN 9789994396795
“Arkivi i fjalës”, botim pedagogjik për kulturën e të shkruarit në shkollat e mesme, ISBN 799993-248582.
Shkrimtari Namik Selmani është shquar edhe në fushën e redaktimit. Ai është redaktor i disa librave si:
“Noos”, poezi nga Rizvan Nepravishta, Berat, 1998
“Më fal, ëndrra ime!”, poezi nga Drita Braho, Berat, 2000
“Në krahët e ëndrrës”, poezi nga Esmerlada Mile, Tiranë, 2007, ISBN978-9943-967-7-1
“Fjongoja e pranverës”, poezi nga Fabiola Abazi, Tiranë, 2007, ISBN 978-99943-967-3-3
“Dollia e dashurisë”, poezi nga Laura Selmani, Tiranë , 2008
“Fluturim”, poezi nga Hanife Hoxhallari,Tiranë, 2008, ISBN 9789995622206
“Pranë njerëzve”, sprovë për një punonjës social”, Andi Selmani, Tiranë, 2008
“Hapësira të kulturës islame”, (Berati), redaktor i fotografisë, Berat. 1999
“Këngët e Beratit”, Studim, (redaktor i fotografisë), Berat, 2004.
Emrin e gazetarit e shkrimtarit çam Namik Selmani e gjen shpesh si bashkautor, këshilltar apo thjesht të përmendur për veprimtarinë e tij të madhe në shumë libra. Po citoj disa na më kryesoret:
“Këngët e para”, antologji poetike për të rinjtë e shkollave të mesme, 1968
Ali Podrimja, “Eni vjen pej Çamërie”, antologji poetike për Çamërinë, 2003, ISBN 9951-02-041-0
Astrit Kaziu, “Legjenda Mustafa Gjinishit”, bashkautor në përmbledhje artikujsh, 2004
Mehmet Gëzhilli, “Kolonel Zylyftari”, antologji kushtuar Dëshmorit të Atdheut Arben Zylyftari, 2004, ISBN99927-43-26-3
“Përtej detit – Oltre mare”, përmbledhje poetike, botuar në Ankona ( Itali), 2004, Shoqata e Emigrantëve
Hajro Ulqinaku, “Ulqin, ti det”, antologji poetike për Ulqinin (Mali i Zi), 2007
Arben Llalla, “Shtypi shqiptar dhe arvanitasi Aristidh Kola”, përmbledhje krijimesh,Tetovë,( Maqedoni), 2007, ISBN 978-9989-2720-2-8
Mevlud Buci, “Dritare fisnikërie”, antologji me shkrime e poezi, 2007, ISBN 9789994357185
Ahmet Mehmeti, “Nektari i shpirtit shqiptar”, antologji për Çamërinë, 2007, ISBN 9789994350131
Fatos Daci, “Dibra ‘07”, Antologji me krijime letrare për Dibrën, 2008
Andi Selmani “Pranë njerëzve”, 2008, ISBN9789995-622398
Laura Selmani, “Dollia e dashurisë”, 2008, ISBN 9789995 622268
Shefki Hysa, “Diplomacia e vetëmohimit”, 2008, Tiranë, ISBN 978-99956-650-3-6.
Pra, po të gjykosh nga numri i botimeve si dhe burimi i madh i të dhënave për shkrimtarin Namik Selmani, mund të thuash me plot gojën se tashmë ai është një personalitet në fushën e letrave që e nderon Çamërinë, vendlindjen e tij, po ashtu edhe Shqipërinë, atdheun e përbashkët të gjithë shqiptarëve, kudo që ndodhen.
Elim Xanxari
Subscribe to:
Posts (Atom)
