MIQ MOS E HARRONI ÇAMËRINË!

Fjalën time sot nuk po jua drejtoj juve nëna, baballarë, vëllezër, nipër e motra çame. Ju jeni kudo brenda meje. Ne jemi pjellë e njëri tjetrit. Ndaj, nuk e shoh të udhës t’i drejtohem vetes sime.
Dua t’ju drejtohem juve, miqve e dashamirëve të Çamërisë.

Padrejtësitë janë të shumta dhe të ndryshme, ato mund t’i bëhen një populli, një krahine dhe një individi. Padrejtësitë që i bëhen individit mund të mbeten të pandreqshme dhe mund të shuhen bashkë me individin. Jeta është e shkurtër!… Po kurrë padrejtësitë, që i bëhen një populli nuk mund të mbeten të harruara. Se brezi ia lë brezit… Populli nuk harron…

A mund të mbetet e harruar çështja çame? Interesat e politikës greke e duan të tillë. Ndofta dhe një pjesë e politikanëve shqiptarë nuk duan të merren me këtë problem. Ata i kalojnë tanget këtij problemi. Ne, çamrit, nuk pajtohemi me këtë qëndrim. Mjaft kemi heshtur, mjaft kemi duruar dhëmbjen në gjoks, mjaft me kujdesin e tepruar, me kujdesin se mos prekim qeveritë, qeveritë që tërë jetën na kanë tradhtuar, qeveritë që tërë jetën na kanë harruar. Nuk jemi kundra maturisë, nuk jemi kundër kujdesit. Por sot, çamrit, kujdesi i tepruar i plogështon…

Jemi një popull muhaxhir i shpërngulur me dhunë. Jemi rasti më tipik në botë. Afro njëzet përqind e popullsisë e masakruar, e gjithë pasuria e grabitur. A ka rast më tipik se ky? Në këtë klimë vëllazërimi të popujve a nuk duhet që ju, o miq, të merreni me këtë çështje?

Presim ne, çamrit, pranë radiove, televizorëve se mos dëgjojmë ndonjë fjalë për Çamërinë tonë të dashur. Një fjalë e mirë e juaja na ringjall, na jep forca.

Ja, këto ditë, fjalë shpresëdhënse kemi dëgjuar, fjalë që janë bërë balsam për zemrat e plagosura të çamëve. Këto vijnë nga vendi më demokratik në botë, Amerika, por ka dhe thënie dhe kundërthënie të tjera, që i thellojnë më shumë plagët tona. Kështu do të mbetemi me plagë?!
Po ju drejtohem juve, o miqtë tanë, tregoni urtësinë tuaj, pjekurinë tuaj, humbni ca kohë që të njiheni me të vërtetën çame. Ajo flet vetë, ne kërkojmë ta vështroni këtë. Të mbroni të drejtat elementare të njeriut.

Si thoni? A ka të drejtë qeveria greke të na mohojë pronat? A ka të drejtë të na mohojë atdhesinë?

A kishte të drejtë qeveria e Enver Hoxhës, në vitin 1953, që, pa na pyetur, na ndërroi nënshtetësinë? Pse u bë ky veprim, nga ç’motive? Ç’prapaskena janë luajtur në ato vite në dëm të popullit çam? Këto pyetje duan përgjigje.

Sot qeveria greke pretendon se problemi çam është harruar dhe nuk ekziston duke nxjerrë arsyetime absurde qesharake: Gjoja se çamrit paskan qenë bashkëpuntorë të fashizmit gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe si të tillë janë dënuar me humbjen e së drejtës për t’u kthyer në atdhe, janë dënuar me humbjen e pasurisë. "Bukur!" Diplomacia greke!

Të mendojmë për një çast se dy a tre çamër kanë bashkëpunuar me fashizmin. A nuk ka pasur edhe nga grekërit bashkëpuntorë me fashizmin?! Po pastaj? Duhet të dënohen bijtë e tyre, do dënuar një popull i tërë?! Bravo demokracia greke!

Ne kërkojmë të vihen në vend të drejtat tona. Të na kthehet nënshtetësia, të jetojmë pranë vëllezërve tanë grekë. Ta dini mirë, miqtë i kemi me mijëra, ndërsa armiqtë me numra.

Bëni një udhëtim në veriperëndim të Greqisë. Do dëgjoni se ende flitet një çamshe e kulluar. Do ju tregojnë histori të dhëmshme themelet dhe muret e rrëzuara të shtëpive tona, do ju flasin varret e gjyshërve e stërgjyshërve tanë, varret e tyre kërkojnë varret tona.

Janë ende gjallë ca pak baballarë tanë, që po kërkojnë të flasin me ju. Jemi gjallë ne, bijtë e tyre, që e njohim mirë shtrirjen e Çamërisë. S’kemi nevojë për harta, s’kemi nevojë për tapira, i dimë saktë sinoret tona. Po ne kërkojmë mbështetjen tuaj humane, o miq, kërkojmë urtësinë tuaj, kërkojmë t’i hidhni një vështrim problemit çam dhe do shikoni se është mbushur plot e përplot me të vërteta.

Namik Mane